Άρη Μπινιάρη, γιατί έμπλεξες Το Θείο Τραγί με την τεχνητή νοημοσύνη;

Η Άνοδος του Αρτούρο Ούι που ανέβασε στο Θέατρο ARK και την οποία είχα την τύχη να παρακολουθήσω -και λέω την τύχη γιατί σημείωνε απανωτά sold out και έπρεπε να περιμένεις σχεδόν τρεις εβδομάδες για να βρεις διαθέσιμες θέσεις- ήταν από τις παραστάσεις που ξεχώρισαν. Για πολλούς, ήταν η παράσταση της χρονιάς. Μία σύγχρονη ματιά στο έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ με εντυπωσιακή σκηνογραφία και εξαιρετική κινησιολογία για τον φασισμό που ανθίζει δίπλα μας. 

Το να του μιλάω για την επιτυχία του Αρτούρο Ούι, που ολοκλήρωσε τον φετινό του κύκλο και θα επαναληφθεί του χρόνου, τον κολακεύει, κυρίως όμως τον φέρνει σε τρομερή αμηχανία. Θέλει να επικεντρώσουμε τη συζήτησή μας στο Το Θείο Τραγί vs A.I., που ανεβάζει αυτές τις ημέρες στο Bios. Πρόκειται για μία ανανεωμένη εκδοχή του Θείου Τραγί που παρουσίασε το 2011 στην ίδια σκηνή. 

Τότε, σκηνοθέτησε και πήρε μέρος ως ηθοποιός στην παράσταση, αναδεικνύοντας το μυθιστόρημα του Γιάννη Σκαρίμπα με τη μορφή συναυλιακής θεατρικής αφήγησης, συνοδεία ζωντανής ροκ μουσικής. Ήταν αυτή η φόρμα που έμελλε να τον κάνει να ξεχωρίσει εκείνη τη χρονιά και να γίνει το θεατρικό talk of the town και εκείνη που μέχρι σήμερα χαρακτηρίζει τις δυναμικές σκηνοθεσίες του (από το ‘21 μέχρι τα πιο πρόσφατα Ξύπνα Βασίλη και Η Φάρμα των Ζώων). 

Τώρα, ο Άρης Μπινιάρης κάνει ακριβώς το ίδιο, αλλά και κάτι ακόμα: αποφάσισε να βάλει στο παιχνίδι το Α.Ι. 

Δώδεκα χρόνια μετά, επιστρέφεις στο Θείο Τραγί, το μεγάλο «μπαμ» της διαδρομής σου στο ελληνικό θέατρο. Ή για να το πω με τα δικά σου λόγια όπως μου είχες αναφέρει σε περσινή συνέντευξη, «στο έργο που έμελλε να καθορίσει το καλλιτεχνικό μου στίγμα». 

Όταν συμπληρώθηκαν τα δέκα χρόνια από το πρώτο ανέβασμα, παίξαμε ξανά την παράσταση εκεί όπου είχαμε ξεκινήσει, στο Bios. Ήταν πέρυσι την άνοιξη, για έναν μικρό κύκλο παραστάσεων και πήγε πολύ καλά. Νιώσαμε αμέσως ότι η παράσταση διατηρούσε τη δυναμική της και έτσι φέτος, αποφασίσαμε να επανέλθουμε για ένα νέο κύκλο. 

Σε προσωπικό επίπεδο τι σημαίνει αυτή η επιστροφή;

Από ό,τι φαίνεται είναι μια βαθιά ανάγκη να γυρίζω πάλι τόσο στο έργο του Γιάννη Σκαρίμπα όσο και στη σκηνή του Bios, ύστερα από μεγαλύτερα θεατρικά projects όπως αυτό της Ανόδου του Αρτούρο Ούι που ανέβασα τη φετινή θεατρική περίοδο στο ARK. 

Ίσως, με αυτόν τον τρόπο να χρειάζεται να υπενθυμίζω κάτι στον εαυτό μου; Ίσως, να γίνεται και μία ανασκόπηση του έτους; Είναι μάλλον πολλοί οι λόγοι. Το μόνο σίγουρο είναι ότι κάθε φορά ανακαλύπτω κάτι καινούργιο μέσα στο κείμενο του Σκαρίμπα κι αυτό είναι κάτι που συμβαίνει την ώρα της παράστασης, ακούγοντας τους ήχους του κειμένου. Είναι κάτι μαγικό.

Τι ανακάλυψες αυτή τη φορά; 

Ο Σκαρίμπας με το συγκεκριμένο κείμενο θίγει πολλά ζητήματα. Αυτό όμως που μου έχει κάνει τη μεγαλύτερη εντύπωση είναι η κρισιμότητα με την οποία υπογραμμίζει την έλλειψη  επαφής των προσώπων του έργου με το συναίσθημά τους. Εκεί, λοιπόν, βάζει τον Γιάννη, τον αντι- ήρωα του έργου να ραδιουργεί και να προκαλεί την αφύπνιση του συναισθηματικού κόσμου των υπολοίπων. Και είναι μέσω αυτού του τρόπου που το στείρο περιβάλλον της πυργοδέσποινας αναζωογονείται.

Θα μας θυμίσεις ποια είναι η υπόθεση του Θείου Τραγί;

Ένας αλήτης, ένας προκλητικός, ένας εχθρός του καθωσπρεπισμού αποφασίζει να επιστρέψει στα πάτρια εδάφη για μία παλιά του αγάπη. Αυτή, παντρεμένη τώρα πια με ένα πλούσιο αστό, ζει την ευτυχία μίας γεμάτης ζωής. Ο αντι-ήρωας αυτός ραδιουργεί εναντίον μίας δοσμένης συνταγής που καθιστά τους ανθρώπους κοινωνικά «κανονικούς» και κάλπικα γεμάτους.

Η φετινή παράσταση συνεχίζει να είναι ένα θεατρικό και ταυτόχρονα ένα μουσικό γεγονός, όπως και στην πρώτη της παρουσίαση; 

Εννοείται, ηθοποιός (εγώ δηλαδή) και μουσικοί (οι Βίκτωρας Κουλουμπής – μπάσο, Πάνος Σαρδέλης- τύμπανα, Αλέκος Γεωργουλόπουλος – κιθάρα) συμπράττουμε ζωντανά επί σκηνής. Ο μουσικός λόγος του Σκαρίμπα πλαισιώνεται από μουσική και τραγούδια ειδικά γραμμένα για την παράσταση και με όχημα τα εκφραστικά μέσα του ηθοποιού δημιουργούμε μία ηλεκτρική και δυναμική πλατφόρμα αφήγησης της προκλητικής αυτής ιστορίας.

Φέτος, όμως, υπάρχει κάτι διαφορετικό, που είναι εμφανές από τον τίτλο, Το Θείο Τραγί vs A.I.

Ακριβώς. Φέτος, δοκιμάσαμε τα βίντεο της παράστασης, που προβάλλονται πίσω από εμένα και τους μουσικούς να τα δημιουργήσει τεχνητή νοημοσύνη, ένα ΑI image generator. Βάλαμε με τον Θωμά Παλυβό σαν key words φράσεις και στίχους από το κείμενο του Σκαρίμπα, αλλά και τα τραγούδια της παράστασης και το αποτέλεσμα ήταν μοναδικό. 

Όπως κάνατε και με τις promo φωτογραφίες. Ενδεικτικά κάποιες φράσεις ή στίχοι που δώσατε στο συγκεκριμένο image generator και σου έρχονται στα γρήγορα στο μυαλό; 

«…σημεία και τέρατα: γαϊδούρες να γεννάνε πουλάρια με κεφάλι ανθρώπινο, γίδες να γεννάνε κατσίκια μ’ ανθρωπίσια ποδάρια, γυναίκες να γεννάνε κουτάβια!» 

«…οι μαστοί της εβάραιναν, σαν δύο δίδυμες σφαίρες αλάβαστρου φουσκολογούσαν στο στήθος της, σαν δύο κόνδυλοι ερεθισμένοι κι υπόμαυροι των βυζιών της οι ρώγες…»

«Το θείο τραγί».

Τι σε οδήγησε να εντάξεις με αυτό τον τρόπο την τεχνητή νοημοσύνη στην παράσταση;

Το A.I. είναι κάτι καινούργιο και θέλαμε να το γνωρίσουμε, να συσχετιστούμε. Αναμφίβολα, είναι μία τεχνολογία που σηκώνει πολύ κουβέντα λόγω της γενικευμένης και δίχως όρια χρήση της. Από την άλλη, έχει ήδη μπει στις ζωές μας και όλα δείχνουν ότι θα μπει ακόμα περισσότερο.

Την επιτυχία που σημείωσε τότε, το 2011, Το Θείο Τραγί, την περίμενες;

Όχι, αλλά να εξηγήσω ότι επιτυχία για μένα είναι ότι η παράσταση αυτή παίζεται όλα αυτά τα χρόνια και ανατροφοδοτείται διαρκώς η δυναμική σχέση του κειμένου με όσους συμμετέχουμε ξανά και ξανά. Σαν ένα ταξίδι χωρίς τέλος.

***

Info

Το Θείο Τραγί

Bios (Πειραιώς 84, Αθήνα, 210-3425335)

Προπώληση εδώ.