Ευτυχώς, τα Θέατρα Βράχων περνάνε οριστικά στους δήμους

Είναι κηρυγμένες δασικές εκτάσεις που ανήκουν στο δημόσιο και έτυχε (μάλλον επειδή υπήρξαν σαφή γεωγραφικά όρια από τη μορφολογία του εδάφους, τη χρήση του χώρου κ.ά) να μην καταπατηθούν, πράγμα το οποίο στην περίπτωση του λόφου Κοπανά στη ζώνη του Υμηττού είχε επιτευχθεί, κρατώντας ακέραια την έκταση για δεκαετίας.

Συγκεκριμένα, ήταν μια κατάκτηση που δεν ήρθε αναίμακτα, αλλά με αγώνες κατοίκων τις δεκαετίες του ’70 και του ’80: η έκταση ήταν τότε εγκαταλελειμμένη (από το 1971 είχαν σταματήσει οι εξορυκτικές εργασίες των λατομείων που βρίσκονταν εκεί) και το αίτημά τους να αποδοθεί σε δημόσια χρήση δικαιώθηκε, επί υπουργίας Μελίνα Μερκούρη. Έκτοτε, μεσολάβησε μισός αιώνας που το μέρος έσφυζε από ζωή, δέθηκε με την καθημερινότητα των κατοίκων αλλά κι όλης της πόλης, που έζησε στα «νταμάρια» μερικές από τις καλύτερες φεστιβαλικές νύχτες της.

Το Θέατρο Βράχων, όπου οι πρώτες μεγάλες παραστάσεις έγιναν το 1986 (στο πλαίσιο της διοργάνωσης Αθήνα – Πολιτιστική Πρωτεύουσα Ευρώπης) και από την επόμενη χρονιά ξεκίνησε το φεστιβάλ Στη Σκιά των Βράχων με αμείωτη συνέπεια μέχρι σήμερα, αποτέλεσε τη μεγάλη κραυγή αγωνίας για τον κίνδυνο που εμφανίστηκε στα καλά καθούμενα πριν μερικά χρόνια:

Τι θα γινόταν με τα δύο θέατρα, με τη μνήμη και τη ζωή της πόλης, άμα το αίτημα μιας ομάδας ιδιωτών δικαιωνόταν και η έκταση 108 στρεμμάτων σταματούσε να είναι δημόσια; Το πιθανότερο, AirBnB και lux διαμερίσματα με θέα. Λίγο έλειψε από το χάσουμε (και αυτόν) τον ελεύθερο χώρο, αλλά η τελική έκβαση των πραγμάτων δείχνει την έκταση να επιστρέφει στα χέρια των δύο δήμων και των δημοτών.

Το χρονικό της αμφισβήτησης και η δικαίωση

Πρόκειται για μια ιστορία που ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του ’00: τότε, κατατέθηκαν οι πρώτες αγωγές για την έκταση από μια σειρά ιδιωτών, οι οποίοι φέρονταν ως ιδιοκτήτες με τίτλους κτήσης από την εποχή των Οθωμανών. Πέρασε κοντά μια δεκαετία για να φτάσει η υπόθεση σε εκδίκαση και η πρωτόδικη απόφαση του Πρωτοδικείου Αθηνών (αρ.715/2016) ήταν υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου, με τη διαβεβαίωση ότι οι επίδικες εκτάσεις είχαν από το 1875 περιέλθει στην κυριότητα του δημοσίου.

Ωστόσο, την επόμενη χρονιά ασκήθηκε έφεση και το 2020 το Εφετείο (αρ.4891/2020), ακυρώνοντας την πρωτόδικη απόφαση, αναγνώρισε τελικά τις εκτάσεις στο σύνολο τους ως ιδιωτικές. Η αντίδραση υπήρξε άμεση και από πολλά μέτωπα. Για τη διατήρηση του λόφου σε δημόσια χρήση με το Θέατρο Βράχων και τις υπόλοιπες εγκαταστάσεις, μάχονταν πρωτίστως οι κάτοικοι, αλλά και οι δήμοι. Στο πλευρό τους έχει ταχθεί και το Περιφερειακό Συμβούλιο, ενώ το ζήτημα είχε ακουμπήσει μια σειρά από καλλιτέχνες και φωνές στον δημόσιο διάλογο.

Αρχές της τρέχουσας εβδομάδας, αναθερμάνθηκε η φλόγα: ο Άρειος Πάγος απέρριψε την αίτηση αναίρεσης του Ελληνικού Δημοσίου και των δήμων Βύρωνα και Δάφνης-Υμηττού για την απόφαση του Εφετείου, οπότε ξεκαθαρίστηκε το μέλλον της ιδιωτικοποίησης.

Μόνο με πολιτική βούληση μπορούσε να μετατραπεί η απόφαση, όπως και συνέβη: με κυβερνητική πρωτοβουλία, τα θέατρα Βράχων αποδίδονται «οριστικά και αμετάκλητα στους πολίτες», όπως ανακοινώθηκε. Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση πρόκειται να αγοράσει τα στρέμματα από τους αναγνωρισμένους (17) ιδιοκτήτες και μετά θα τα παραχωρήσει (άνευ ανταλλάγματος) στους δύο δήμους.