Είδαμε την Έμιλυ Κολιανδρή σε μία γυάλα να ζωντανεύει το μαρτύριο της βασίλισσας Αμαλίας

Τσουχτερό κρύο και πολύς αέρας. Απόγευμα Κυριακής στην Κυψέλη έξω από το Θέατρο της Οδού Κυκλάδων-Λευτέρης Βογιατζής. Με το που ανοίγουμε τη βαριά μεταλλική πόρτα, η ζέστη είναι αφόρητη. Κι αυτή είναι μία φράση που συμπτωματικά η ηρωίδα της παράστασης αναφωνεί συχνά κατά τη διάρκεια του έργου.

Η είσοδος στη σκηνή γίνεται μέσα από έναν αυτοσχέδιο κήπο με τεχνητά και αληθινά καταπράσινα φυτά τα οποία πρέπει να σπρώξουμε με τα χέρια για να μπορέσουμε να περάσουμε και να βρούμε τις θέσεις μας.

Στη σκηνή, η Έμιλυ Κολιανδρή είναι ξαπλωμένη μέσα σε μία γυάλα που είναι τοποθετημένη σε ένα ξύλινο έπιπλο, σαν ένα ζωντανό έκθεμα σε ένα μουσείο ή σαν άλλη Ωραία Κοιμωμένη του παραμυθιού. Περιμένει να ξυπνήσει.

Η εισαγωγική αφήγηση της συμπρωταγωνίστριάς της, Ρίτας Λυτού μας πληροφορεί για την πιθανή ανατομική απλασία στα γεννητικά όργανα της ηρωίδας που την οδήγησε σε ατεκνία, σε απάνθρωπες θεραπείες στις οποίες την υπέβαλλαν για 16 χρόνια προκειμένου να κυοφορήσει (βδέλλες, αφαιμάξεις, πλύσιμο της μήτρας με καυτό νερό)· σε μελαγχολία, στιγματισμό, ματαίωση· στο να αισθάνεται αποτυχημένη. Είχε να εκπληρώσει μία και μοναδική αποστολή: να γίνει μητέρα, να χαρίσει ένα γιο στον βασιλιά Όθωνα, να φέρει στον κόσμο τον πολυπόθητο διάδοχο, να προσφέρει ένα παιδί στον ελληνικό λαό και στις Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης ώστε να αποκατασταθεί η πολιτική σταθερότητα στο ταραχώδες νεογέννητο κράτος. Και απέτυχε.

Η Έμιλυ Κολιανδρή ξυπνάει, βγαίνει από τη γυάλα, φοράει πάνω από τον βελούδινο κορσέ ένα ροζ κρινολίνο και η παράσταση Amalia melancholia, η βασίλισσα των φοινίκων της Ζωής Χατζηαντωνίου έχει μόλις ξεκινήσει.

Η Έμιλυ Κολιάνδρη κρατά τον ρόλο της βασίλισσας Αμαλίας και η Ρίτα Λυτού της Κυρίας επί των Τιμών, που ήταν ο ίσκιος της στα πάντα. Για περίπου 90 λεπτά, οι δύο γυναίκες με τις αποχρώσεις των φωνών, την εκφραστικότητα των προσώπων και τις κινήσεις των σωμάτων τους ζωντανεύουν την πρώτη βασίλισσα της Ελλάδας, τη βασίλισσα των φοινίκων όπως η ίδια είχε ευχηθεί να αναγνωριστεί, καθώς γέμισε με φοίνικες και αειθαλή φυτά την κατάξερη και ρημαγμένη Αθήνα των μέσων του 19ου αιώνα. Εκείνη στην οποία χρωστάμε τον Εθνικό Κήπο, το μοναδικό παιδί που γέννησε. Σήμερα, μέσα σε αυτόν, παρά τις τόσες προτομές επιφανών αντρών, δεν υπάρχει ούτε μία προτομή, ούτε μία επίσημη αναφορά στη γυναίκα, που τον ονειρεύτηκε και τον δημιούργησε.

Αφηγηματικό τους όχημα οι επιστολές που έστελνε στον πατέρα της η Αμαλία, οι μαρτυρίες που βρίσκονται διάσπαρτες στην εκτεταμένη βιβλιογραφία και στα απόρρητα έγγραφα των γιατρών που ασχολήθηκαν με την περίπτωσή της.

Η ιστορία ξεδιπλώνεται από την άφιξή της στην Αθήνα στις 2 Φεβρουαρίου του 1837, λίγους μήνες μετά τον γάμο της με τον βασιλιά της Ελλάδας, Όθωνα στη γενέτειρά της, το Ολδεμβούργο της Βαυαρίας, τη ζωή στην πόλη που αγάπησε (παρά την αφόρητη ζέστη) αλλά η πόλη δεν την αγάπησε ποτέ, την όξυνση της λαϊκής δυσαρέσκειας με πρόσχημα την ατεκνία, την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843, την απόπειρα δολοφονίας εναντίον της, μέχρι την έξωσή της από τη χώρα μαζί με τον Όθωνα και τον θάνατό της στις 20 Μαΐου του 1875 στα 56 της χρόνια.

Όμως μην μπερδευτείς. Το Amalia melancholia δεν είναι μία κλασική βιογραφική παράσταση για βασιλιάδες και βασίλισσες. Είναι η ιστορία μίας γυναίκας που βιάστηκε σωματικά και ψυχολογικά μπας και καταφέρει να τεκνοποιήσει. Το βασανισμένο της σώμα εμφανίζεται άλλοτε κρεμασμένο ανάποδα σαν σφαγμένο ζώο και άλλοτε, εγκλωβισμένο μες στη γυάλα σε μία αποστολή που του επέβαλλαν και έγινε αυτοσκοπός, ενώ στην πραγματικότητα ήταν αδύνατον να της χαρίσει με βιολογικό τρόπο ένα παιδί.

Σίγουρα, είναι ένα έργο που αφορά τις γυναίκες, τη μητρότητα και την αυτοδιάθεση του σώματος. Είναι όμως κάτι πολύ περισσότερο από αυτό.

Είναι μία παράσταση για κάθε άνθρωπο που είναι εγκλωβισμένος σε ένα σώμα, σε μία κατάσταση, σε ένα ρόλο, σε ένα σκοπό ζωής· για κάθε άνθρωπο που φέρει το στίγμα της αποτυχίας, επειδή δεν εκπλήρωσε όλα όσα περίμεναν οι άλλοι από εκείνον.

Στο τέλος της παράστασης, αυτοί οι άνθρωποι βρίσκουν δικαίωση, κάθαρση μέσα από το φινάλε (μία εντυπωσιακή, μαγική σκηνή για την οποία δεν θα κάνουμε spoilers) που η Ζωή Χατζηαντωνίου επέλεξε να δώσει στην ιστορία: η Αμαλία πεθαίνει, έχοντας όμως τελικά εκπληρώσει την αποστολή της, έχοντας διαιωνίσει το είδος της: να γίνει Κήπος.

***

Amalia melancholia, η βασίλισσα των φοινίκων

Έρευνα – Δραματουργία – Σκηνοθεσία: Ζωή Χατζηαντωνίου

Ερμηνεία: Έμιλυ Κολιανδρή, Ρίτα Λυτού

Σκηνικό: Εύα Μανιδάκη

Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη

Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος σε συνεργασία με τον Γιώργο Μυζήθρα

Βίντεο: Παντελής Μάκκας

Βοηθός σκηνοθέτιδας: Στέλλα Ράπτη

Σύμβουλος δραματουργίας: Λουίζα Αρκουμανέα

Βοηθός σκηνογράφου: Μαρία Καλοφούτη

Βοηθός ενδυματολόγου: Βασιλική Σουρρή

Περούκες: Κωνσταντίνος Σαββάκης

Συμπαραγωγή Quadrat εταιρεία θεάτρου και Πολιτιστικός Οργανισμός Λυκόφως

Info: Θεάτρου της Οδού Κυκλάδων-Λευτέρης Βογιατζής: Κυκλάδων 11, Κυψέλη. Τετάρτη: 20:00, Πέμπτη & Παρασκευή: 20.30, Σάββατο: 21.00, Κυριακή: 19.00. Προπώληση εδώ.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ