Είδαμε τον Άνθρωπο απ’ το Παντόλσκ και καταλάβαμε πώς οι μηχανισμοί εξουσίας σε κάνουν άνθρωπο

Ένας νεαρός πολίτης έχει μόλις συλληφθεί. Τον λένε Νικολάι και είναι κάτοικος του Παντόλσκ, μιας άχρωμης πόλης στην περιφέρεια της Μόσχας. Ρωτάει γιατί τον συνέλαβαν, αλλά δεν παίρνει σαφή απάντηση, ούτε από τον υπαστυνόμο, ούτε από τον αστυνομικό. Μέχρι που οι δυο τους ξεκινούν την εξακρίβωση των στοιχείων του, μέσω της οποίας θα απαντηθεί το «γιατί». 

Μόνο που η διαδικασία δεν είναι αυτή που έχουμε στο μυαλό μας, αλλά μία ιδιότυπη, σουρεαλιστική, παράλογη ανάκριση που μοιάζει με τηλεπαιχνίδι -τον ρωτούν για τον τόπο του (ποια είναι η ιστορία του Παντόλσκ, ποιος είναι ο πληθυσμός του, ποιο είναι το κλίμα του), για τη δουλειά του, τα χόμπι του, την προσωπική του ζωή- και εξελίσσεται σε ένα απίστευτο βασανιστήριο. Ένα ψυχολογικό μαρτύριο, από το οποίο μπορεί να απουσιάζει η χρήση σωματικής βίας, είναι γεμάτο όμως λεκτική και συναισθηματική κακοποίηση, απειλές τύπου «μπροστά στην αστυνομία δε χαλαρώνεις ποτέ», ατάκες όπως «τι νόμιζες; ότι οι μπάτσοι είμαστε μόνο για να δέρνουμε και να φυτεύουμε ναρκωτικά;» και δοκιμασίες όπως το να μάθει να τραγουδά και να χορεύει το αυτοσχέδιο μουσικοχορευτικό νούμερο «έι, γιολιέ, γιολιέ».

«Μα τι φρίκη είναι αυτή που ζω;», ακούγεται κάποια στιγμή να φωνάζει ο συλληφθέντας. «Τώρα θα δεις τι σημαίνει φρίκη», του απαντά ο υπαστυνόμος.   

 

Από όλη αυτή τη φρίκη, που βιώνει για περίπου μιάμιση ώρα και δοκιμάζει τα όρια της λογικής, παίζει με τα νεύρα του (και τα δικά μας) μαθαίνουμε ότι ο Νικολάι εργάζεται ως συντάκτης σε τοπική εφημερίδα, πληρώνεται με ψίχουλα, στον ελεύθερό του χρόνο παίζει σε μπάντα, η πρώην του τον χώρισε γιατί βρήκε άλλον, η νυν του καλή είναι, αλλά δεν την πολυγουστάρει, προσπαθεί να βρει μάταια την ηρεμία του στους τρελούς ρυθμούς της καθημερινότητας, δεν του αρέσει το Παντόλσκ, δεν του αρέσει γενικά η ζωή που ζει σε αυτή την πόλη που είναι γκρίζα, όλο τσιμέντο. Δεν είναι ευτυχισμένος και «ζει στον αυτόματο σαν ζώο», όπως του λέει ο υπαστυνόμος, αποκαλύπτοντας επιτέλους ότι αυτό είναι το έγκλημα που διέπραξε και συνελήφθη. «Εμείς θα σε κάνουμε άνθρωπο», συνεχίζει.  

Τι άνθρωπο; Σωστό, ευτυχισμένο, απόλυτα ελεγχόμενο. Το συγκεκριμένο αστυνομικό τμήμα εξάλλου δεν το απαρτίζουν «μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι», αλλά «προσωπικό με υψηλή διανόηση και κουλτούρα». Λειτουργεί ως «σχολείο για τη δημιουργία “σωστών” χαρακτήρων» και ως τέτοιο θα βάλει τον Νικολάι στον «σωστό» δρόμο: θα τον νουθετήσει για μια ζωή με αληθινό νόημα, όπου κυρίαρχη θα είναι πρώτα, η αγάπη για την πατρίδα και έπειτα, για τον εαυτό του. Μία ζωή, όπου η ευτυχία και η θετική ενέργεια και στάση είναι καταναγκαστικές. Τι κι αν γύρω του υπάρχει ζόφος; Εκείνος έχει την ατομική ευθύνη να είναι θετικός, αισιόδοξος, χαρούμενος, ευτυχισμένος και κατ’ επέκταση, άβουλος και ευγνώμων για μία ζωή, μία καθημερινότητα που του την επέβαλλαν. Διαφορετικά, το μαρτύριό του δε θα τελειώσει και θα μείνει στο αστυνομικό τμήμα για πάντα.

Δε χρειάζεται να πούμε κάτι περισσότερο για το Ο άνθρωπος απ’ το Παντόλσκ του Γιώργου Κουτλή, που επαναλαμβάνεται φέτος στη σκηνή του Κιβωτός, μετά το περσινό sold out ανέβασμά του στο Εθνικό Θέατρο. Οι συνδέσεις του ρώσικου αστυνομικού θρίλερ παραλόγου, με κωμικά στοιχεία (που έγραψε ο Ντμίτρι Ντανίλοφ και το οποίο μας συστήνει τώρα ο νεαρός, ταλαντούχος σκηνοθέτης μέσα από την ξεχωριστή του ματιά), με το σήμερα, την κοινωνία μας, τους κρατικούς μηχανικούς καταστολής, τη βία που δρα υπόγεια με τους πιο ευφάνταστους τρόπους, τα περί ατομικής ευθύνης που πάνε και έρχονται, τα pass που επίσης πάνε και έρχονται -πάντα εκεί σε οριακές στιγμές για να εξαγοράσουν τη σιωπή και την ευτυχία-, την κουλτούρα της τοξικής θετικότητας στα social media, είναι αναπόφευκτες. 

Ο Γιώργος Κουτλής κάνει πράξη αυτό που λέμε «το θέατρο είναι πολιτική πράξη» και με το που πέφτει η αυλαία (η τελευταία σκηνή είναι συγκινητικά καθηλωτική με τον Άρη Μπαλή που υποδύεται τον Νικολάι να αναδύει από κάθε του κύτταρο τον διαλυμένο από την εξουσιαστική καταπίεση άνθρωπο) είναι ολοφάνερο ότι Ο άνθρωπος απ’ το Παντόλσκ δεν είναι ο Νικολάι. Είναι οποιοσδήποτε άνθρωπος σε οποιαδήποτε σύγχρονη, καπιταλιστική πόλη του 21ου αιώνα. 

***

INFO

Ο άνθρωπος απ’ το Παντόλσκ

Μετάφραση-Σκηνοθεσία-Δραματουργική επεξεργασία: Γιώργος Κουτλής
Σύμβουλος δραματουργίας: Βασίλης Μαγουλιώτης
Σκηνικά-Κοστούμια: Πάρις Μέξης
Κίνηση: Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου
Μουσική: Παναγιώτης Μανουηλίδης
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Δραματολόγος παράστασης: Έρι Κύργια
Βοηθός σκηνοθέτη Α’: Αλέξανδρος Σιάτρας
Βοηθός σκηνοθέτη Β’: Πάνος Κούγιας
Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Αλέγια Παπαγεωργίου

Διανομή

Πρώτος Αστυνομικός: Θανάσης Δόβρης
Γυναίκα Αστυνομικός: Ελένη Κουτσιούμπα
Το όργανο: Παναγιώτης Μανουηλίδης
Ο Άνθρωπος απ’το Παντόλσκ: Άρης Μπαλής
Δεύτερος Αστυνομικός: Αλέξανδρος Σιάτρας
Ο Άνθρωπος απ’ το Μιτίς: Γιλμάζ Χουσμέν

Η παράσταση προτείνεται για θεατές άνω των 12 ετών

Προπώληση εισιτηρίων εδώ.