Γιάννης Στάνκογλου: «Μας αρέσει να βλέπουμε το σκοτάδι από την κλειδαρότρυπα»
Ο ηθοποιός μεταμορφώνεται στον Βίκτορ Φράνκεσταϊν στη σκηνή του Θεάτρου Πορεία και πρωταγωνιστεί στο νέο ελληνικό έργο Frankenstein & Eliza, που παντρεύει τη διάσημη γοτθική νουβέλα της Μέρι Σέλεϊ με την τεχνητή νοημοσύνη.
- 16 ΔΕΚ 2024
Ένα αντίγραφο του Προμηθέα Δεσμώτη του Ρούμπενς στέκει αγέρωχο και επιβλητικό στον τοίχο πίσω από μία ξύλινη vintage μπάρα με λεπτομέρειες από δέρμα. Η σκηνή του Θεάτρου Πορεία είναι άδεια. Ο Γιάννης Στάνκογλου κάθεται σε μία από τις ψηλές ξύλινες καρέκλες του μπαρ και περιμένει «το πάμε» από τον σκηνοθέτη Δημήτρη Τάρλοου για να ξεκινήσει η πρόβα.
Πρωταγωνιστεί σε ένα νέο ελληνικό θεατρικό έργο, το Frankenstein & Eliza της Έρις Κύργια. Όπως προδίδει ο τίτλος του είναι ένα έργο εμπνευσμένο από ένα από τα διασημότερα μυθιστορήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, τη γοτθική νουβέλα Φρανκενστάιν ή ο Σύγχρονος Προμηθέας της Μέρι Σέλεϊ. Ταυτόχρονα, είναι εμπνευσμένο και από την ιστορία της τεχνητής νοημοσύνης. Εδώ, δηλαδή το δημιούργημα του νεαρού επιστήμονα Βίκτορ Φρανκενστάιν δεν είναι ένα ανθρωπόμορφο τέρας που έχει φτιαχτεί από μέρη πτωμάτων, αλλά ένα ψηφιακό τέρας, το AI.
Ο Γιάννης Στάνκογλου υποδύεται τον Φρανκενστάιν. Είναι ο ρόλος που τον επιστρέφει στο θέατρο μετά από ένα χρόνο. Το να απέχει θεατρικά και να κάνει πέρυσι μόνο τηλεόραση -τη σειρά Ναυάγιο στο Mega- ήταν δική του επιλογή. Όπως δική του είναι να δηλώσει φέτος διπλό παρόν, θεατρικό και τηλεοπτικό σε δύο εντελώς διαφορετικού είδους και ύφους ιστορίες.
Η ανάγκη του να ξαναπατήσεις πάνω στη σκηνή επανήρθε τελικά γρήγορα.
Αυτή δεν φεύγει ποτέ. Την παντρεύεται ο ηθοποιός. Το θέατρο είναι μεγάλη αγάπη. Είκοσι ένα χρόνια χωρίς σταματημό έπαιζα στο θέατρο μέχρι πέρυσι και σε πολύ διαφορετικά μεταξύ τους έργα και ρόλους. Απλά πρόπερσι μπούκωσα λίγο. Έπαιξα τον χειμώνα στον Ζορμπά στο Θέατρον του Κέντρου Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος και το καλοκαίρι στον Οιδίποδα Τύραννο σε περιοδεία προερχόμενος από μία περιοδεία -του Προμηθέα Δεσμώτη– το προηγούμενο καλοκαίρι. Ήθελα να δω πώς θα λειτουργήσω μέσα ένα έτος, που θα έχει μεγαλύτερα κενά για προσωπικό χρόνο.
Και πώς πήγε αυτό;
Πήγε πολύ καλά. Πρώτα απ’ όλα, χόρτασα τα παιδιά μου μιας και δεν είχα αυτό το καθημερινό άγχος του να τα προλάβω όλα. Διάβασα πολύ -αγαπώ το διάβασμα-, όχι όμως όσο θα ήθελα γιατί μου έλειπαν κι άλλα πράγματα: να βγω έξω για ποτό, για φαγητό, να δω τους φίλους μου και να διασκεδάσω.
Θέατρο είδες;
Όχι. Το πιστεύεις; Δεν ήθελα. Τώρα όμως έκανα το διάλειμμα μου, πήρα τον χρόνο και τις ανάσες μου και να ‘μαι πάλι εδώ με ένα έργο που είχαμε συζητήσει με τον Δημήτρη Τάρλοου πριν από ενάμιση χρόνο. Η αρχική ιδέα βέβαια ήταν να κάνουμε θεατρική παράσταση τη νουβέλα της Σέλεϊ. Τελικά, η πρόταση της Έρις Κύργια να μπλέξει το μυθικό πρόσωπο του βιβλίου με το AI και να τοποθετήσει την ιστορία στα 60s και στα 70s, στις απαρχές δηλαδή της τεχνητής νοημοσύνης, φάνηκε πολύ πιο ενδιαφέρουσα και σύγχρονη.
Δεν είχα ασχοληθεί με την τεχνητή νοημοσύνη και τώρα που διάβασα αρκετά λόγω της παράστασης, έμαθα ότι όλα ξεκίνησαν το 1956 σε ένα ιστορικό συνέδριο στο Κολέγιο Ντάρτμουθ στις ΗΠΑ, εκεί όπου ουσιαστικά βαπτίστηκε η τεχνητή νοημοσύνη και για να συμβεί αυτό τότε, στα μέσα των 50s σημαίνει ότι η ανακάλυψη είχε γίνει ακόμα πιο πίσω. Είναι πολύ σοβαρό θέμα το ΑΙ και είμαστε ακόμα στην αρχή.
Έχεις πειραματιστεί καθόλου με εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης τύπου ChatGPT;
Πολύ λίγο. Η επαφή μου είναι από φίλους που έχουν δοκιμάσει. Εγώ δεν θέλω, προτιμώ να μιλάω με τη Siri στο smartphone.
Τι σε τρομάζει περισσότερο;
Ό,τι και με τα social media που μπορούν να κατευθύνουν τις μάζες, να δημιουργήσουν πολύ εύκολα τη λογική της αγέλης και να σε κάνουν να θέλεις να γίνεις μέλος της, να «φτιάξουν» ένα «τέρας», το οποίο τελικά δεν είναι άλλο από τον άνθρωπο. Εμείς είμαστε το μεγαλύτερο τέρας. Δουλεύοντας πάνω στο έργο μας, έχω τρομάξει περισσότερο δεν σου κρύβω για το τι θα ζήσουμε στο μέλλον. Για τη μαυρίλα που έρχεται.
Ξέρεις, όλοι μας κρύβουμε το τέρας μέσα μας. Κάποιοι καταφέρνουν να το δαμάσουν, άλλοι το απελευθερώνουν και οδηγούνται στη βία. Θέλω να πω ότι ο Φράνκεσταϊν ξεκινάει ως ένας επιστήμονας με θετικό πρόσημο, που είναι πολύ νέος, έχει πάθος για την επιστήμη, ανακαλύπτει το AI για να καταλήξει ένας άνθρωπος που η εμμονή του να πάει παρακάτω το επίτευγμά του, την Ελάιζα, αυτό το σύστημα AI που έχει φτιάξει, με όποιο κόστος τον καταστρέφει και σκορπά την οδύνη στους συνανθρώπους του.
Όλα αυτά διαδραματίζονται στο μπαρ που έχει στηθεί στη σκηνή;
Ακριβώς, σε ένα εντευκτήριο, όπως το έλεγαν εκείνα τα χρόνια, ενός πανεπιστήμιου της Νέας Υόρκης, εκεί όπου βρίσκεται ο καθηγητής Κρέμπε, από τους πρωτεργάτες του AI, μαζί με άλλους επιστήμονες όταν ένας Ευρωπαίος συνάδελφός του τού στέλνει τον Φράνκεσταϊν ως έναν πολύ καλό σπουδαστή που ασχολείται με το ΑΙ και έχει να δώσει πολλά στην έρευνά τους. Πίνουν πολύ αλκοόλ και παίρνουν αποφάσεις που καθορίζουν το μέλλον της ανθρωπότητας.
Είναι άνθρωποι που ζουν μες στα σκοτάδια τους και κουβαλούν μία μαυρίλα. Δεν είναι ευχάριστο έργο. Θα σε προβληματίσει, θα σε βάλει στη διαδικασία να σκεφτείς, ακόμα και να ταυτιστείς ότι αυτό που παίζεται στη σκηνή, εσύ το ζεις τώρα στην πραγματική ζωή.
Σκοτεινό έργο σε σκοτεινούς καιρούς. Είναι ελκυστικός συνδυασμός για το κοινό;
Είναι σκοτεινό με έναν weird τρόπο, το οποίο το κοινό μάλλον το έχει ανάγκη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Γιώργος Λάνθιμος έκανε τεράστια επιτυχία με το Poor Things, που είναι μία πολύ σκοτεινή, απόκοσμη ιστορία που είχε όμως γερές δόσεις χιούμορ και μαύρου χιούμορ. Αυτό συμβαίνει και στη δική μας παράσταση. Το να βλέπεις τον Φράνκενσταϊν να μιλάει στον υπολογιστή λες και είναι η γκόμενά του έχει μία κωμικοτραγικότητα πολύ μεγάλη.
Το Poor Things φαντάζομαι ότι το είδες.
Όχι μία φορά, τέσσερις φορές πήγα στο σινεμά. Μου άρεσε πάρα πολύ. Τι να πρωτοπώ για τον Γιώργο. Είναι ένας δημιουργός με απίστευτη εξέλιξη, που βλέπει συνεχώς μπροστά κι όχι μόνο για τα ελληνικά δεδομένα.
Είχες συνεργαστεί μαζί του αν θυμάμαι καλά για ένα διαφημιστικό;
Πω πω, έχουν περάσει πολλά χρόνια. Ήταν μία διαφήμιση που είχε σκηνοθετήσει ο Γιώργος στις αρχές των 00s για την Cosmote, συγκεκριμένα για το πρώτο Conn-x. Ήταν σε στυλ Matrix. Εγώ έπαιζα τον Laurence Fishburne και ο Όμηρος Πουλάκης τον Keanu Reeves.
Για να επιστρέψω στην ερώτησή σου σχετικά με το σκοτεινό έργο σε σκοτεινούς καιρούς, καταλήγω ότι μας αρέσει να βλέπουμε το σκοτάδι από την κλειδαρότρυπα, μέσα από ιστορίες θεατρικές, κινηματογραφικές, τηλεοπτικές. Είναι αυτό που είχε απαντήσει πρόσφατα σε συνέντευξή του ο Joaquín Phoenix ερωτώμενος γιατί επιλέγει να παίζει σκοτεινούς ρόλους. «Γιατί με κάνουν να εκτιμώ περισσότερο τη ζωή», είχε πει χαρακτηριστικά, κάτι το οποίο συναισθάνομαι.
Στον τηλεοπτικό σου ρόλο στο Αρχελάου 5 στην ΕΡΤ1 τα πράγματα είναι όμως πιο φωτεινά.
Είναι μία σειρά που γουστάρω πολύ. Τη χαίρομαι. Έχω εξαιρετικούς συνεργάτες και κάνω κωμωδία που είχα να κάνω 4 με 5 χρόνια από το Σχεδόν ενήλικες της Μυρτώς Κοντοβά στο Mega. Νιώθω δημιουργικός γιατί φέρνω και εγώ τον δικό μου αυτοσχεδιασμό μέσα στην ιστορία.
Βέβαια, ο ήρωας που υποδύομαι δεν είναι από τους πιο φωτεινούς χαρακτήρες της σειράς, είναι ένας μαφιόζος. Απλά επειδή η σειρά είναι κωμική, τον τυλίγει το πέπλο της κωμωδίας και γίνεται πιο ελαφρύς.
Μου αρέσει αυτή η ισορροπία στις δουλειές, το να παίζω σε διαφορετικά είδη σε τηλεόραση και θέατρο την ίδια σεζόν. Για παράδειγμα, μου πρότειναν να παίξω σε δραματική σειρά και αρνήθηκα. Το έκανα τόσα χρόνια, κουράστηκα.
Πώς έχεις καταφέρει να μην επαναλαμβάνεσαι; Δηλαδή δεν είσαι από τους ηθοποιούς που έχουν ταυτιστεί με κάτι συγκεκριμένο, είτε αυτό είναι ένα είδος έργου, είτε ένας ρόλος.
Ναι, το ξέρω είναι παγίδα το να παίζεις το ίδιο πράγμα. Ευτυχώς, προσπαθούσα πάντα και πιστεύω τα έχω καταφέρει να μην πέσω μέσα. Δεν ξέρω πώς ακριβώς έγινε αυτό. Ίσως, γιατί ανέκαθεν ήθελα να είμαι πιο freestyle ηθοποιός, να μην ανήκω κάπου -σε κάποια ομάδα ας πούμε, αν και μου είχαν γίνει προτάσεις-, ήθελα να λειτουργώ ελεύθερα. Ήταν και είναι ο τρόπος μου για να δοκιμάζω και να πειραματίζομαι.
Πριν τρία χρόνια, «δοκίμασες» τη σκηνοθεσία στο θέατρο. Έκανες το ντεμπούτο σου με το Killer Joe στο Εμπορικόν. Θα το «ξαναδοκιμάσεις»;
Του χρόνου. Σκέφτομαι να σκηνοθετήσω ξανά, αλλά αυτή τη φορά να μην παίζω κιόλας, όπως τότε στο Killer Joe. Θέλω να κερδίσω περισσότερο χρόνο για μένα, να το ρίξω στο διάβασμα.
Τι σου αρέσει να διαβάζεις;
Ποίηση. Μπορεί με ένα ποίημα να νιώθω σαν να έχω διαβάσει ένα ολόκληρο μυθιστόρημα πολλών σελίδων. Το σκέφτομαι, το αναλύω. Ευτυχώς, μπορώ και διαβάζω ακόμα ποίηση, που λείπει τόσο από την εποχή μας. Όπως λέει και ο Φράνκεσταϊν στην Ελίζαμπεθ στην πρώτη του σύντροφο: «Σε λίγα χρόνια, οι ποιητές θα μας είναι άχρηστοι».
***
Frankenstein & Eliza
Κείμενο: Έρι Κύργια
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Τάρλοου
Σκηνικά – Κοστούμια: Πάρις Μέξης
Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Gary Salomon
Επιμέλεια κίνησης: Μαρκέλλα Μανωλιάδη
Σχεδιασμός φωτισμών: Αλέκος Αναστασίου
Σχεδιασμός βίντεο: Χρήστος Συμεωνίδης
Βοηθοί σκηνοθέτη: Δήμητρα Κουτσοκώστα, Αρίστη Τσέλου
Βοηθός σκηνογράφου: Έμιλυ Κουκουτσάκη
Βοηθός κινησιολόγου: Δημήτρης Μυτιληναίος
Φωτογραφίες: Μαρίζα Καψαμπέλη
Σχεδιασμός κομμώσεων: Χρόνης Τζήμος
Σχεδιασμός μακιγιάζ: Olga Faleichyk
Διανομή (αλφαβητικά)
Ανρί Κλερβάλ: Ιερώνυμος Καλετσάνος
Ρόμπερτ – Σερβιτόρος: Γιώργος Μπινιάρης
Μέρι: Μαρία Πανουργιά
Βίκτορ Φράνκενσταϊν: Γιάννης Στάνκογλου
Ελίζαμπεθ: Χριστίνα Στεφανίδη
Καθηγητής Κρέμπε: Γιώργος Συμεωνίδης
Info: Θέατρο Πορεία (Τρικόρφων 3, Αθήνα, 210-8210991). Τετάρτη στις 19.30, Πέμπτη, Παρασκευή στις 21.00, Σάββατο στις 18.00 και στις 21.00, Κυριακή στις 19.30. Προπώληση εδώ.
