Η Α. Επίθετη πιστεύει ότι η ζωή νικάει σε ποιητικότητα την ποίηση
Λίγο πριν εμφανιστεί στην Τεχνόπολη και μετατρέψει το Νέο Υδαταέριο σε έναν «απόκοσμο τόπο ξενάγησης», μιλήσαμε με την Αλεξάνδρα Επίθετη για την ποίηση που αναπνέει έξω από στεγανά και λογοτεχνικά σαλόνια.
- 20 ΜΑΡ 2025
Πρώτη φορά που έφτασε στα ακουστικά μου δουλειά της Α. Επίθετη ήταν σε μία δύσκολη περίοδο και έδρασε σαν παυσίπονο. Ήταν καλοκαίρι του 2021 με τα Κύματα που είχαν σκάσει σαν από το πουθενά, και από τότε η τρυφερή και ταυτόχρονα κοφτερή σαν μαχαίρι για την ψυχή τέχνη της Αλεξάνδρας είναι πάντα εκεί, για να μου δείχνει τα κύματα και την επιλογή του να πλεύσεις τουλάχιστον μαζί τους, αν είναι να μην τα ξεπεράσεις.
“Definitely not a poet”, γράφει σε ένα διαδικτυακό BIO για τον εαυτό της, παρά την ποίηση που γράφει καθημερινά και τις συλλογές που εκδίδει.
Αποστρέφεται όμως από κάθε άποψη την εικόνα του απομονωμένου, εσωστρεφή ή ακόμη χειρότερα «καταραμένου» ποιητή. Αποστρέφεται τον ελιτισμό, τους διανοουμενίστικους κύκλους και όλο το σύστημα που έχει καταστήσει την ποίηση βαρετή και άνευρη, ειδικά για τις νεότερες γενιές, όπου και η ίδια άλλωστε ανήκει (29 ετών).
Στον αντίποδα, είτε μόνη είτε μαζί και με την ομάδα του The BadPoetry Social Club που είναι μέλος, ακολουθά μία πολύ ευρύτερη, διακαλλιτεχνική και σίγουρα πιο ενδιαφέρουσα και ζωντανή προσέγγιση στην ποίηση, που αναφέρεται άμεσα στο «εδώ» και «τώρα», γραμμένη κάτω από τα κίτρινα φώτα της Πατησίων, σε ένα δυάρι στην Κυψέλη ή σε ένα αστικό λεωφορείο, έπειτα από μια εξοντωτική βάρδια.
Παράγει συχνά βίντεο για να οπτικοποιήσει την τέχνη της. Έχει συμμετάσχει σε αρκετές ποιητικές περφόρμανς, ενώ τους επόμενους μήνες ετοιμάζει φανζίν και εργαστήρια, όπως με ενημερώνει, ενώ παράλληλα συνεχίζει σταθερά να βγάζει κυκλοφορίες πάντα φιλικές για τους δακρυϊκούς αδένες (όπως το «Λίγο Πριν Παραιτηθώ»).
Αλλά πριν από όλα αυτά και πολύ πιο άμεσα, έχουμε τη νύχτα στην Τεχνόπολη που διοργανώνεται με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, τη νύχτα που θα ανοίξει μια χαραμάδα στον χωροχρόνο και θα ζωντανέψει ο κόσμος μίας εκφωνήτριας με απεύθυνση στο μακρινό διάστημα και την ελπίδα για επαφή.
Το πρότζεκτ το οποίο θα μεταμορφώσει το Νέο Υδαταέριο σε ένα «απόκοσμο τοπίο ξενάγησης» βασίζεται στο σύμπαν που έπλασε το πρώτο podcast της Α. Επίθετη ξεκινώντας μέσα στον καιρό της πανδημίας, με τίτλο Radio Signal Transmitting From Space. Για περισσότερες διευκρινίσεις σχετικά με αυτό, αλλά και τη γενικότερη ματιά της επάνω στην ποίηση, απευθυνθήκαμε στην ίδια.
Έγραψες κάτι σήμερα; Αλήθεια, υπάρχει κάποια ρουτίνα στο γράψιμο που ακολουθείς;
Κατευθείαν από τα notes του κινητού:
μπαίνω στο μίνι Κούπερ
της μαρκετίστριας,
που το μηνιάτικό της είναι το μισό ετήσιο εκκαθαριστικό μου.
το αμάξι μυρίζει καινούριο.
μου θυμίζει λίγο τη μάνα μου.
ίσως το παθαίνω με όλες τις γυναίκες άνω των 45.
παίζει το dance of the knights του Prokofiev,
και ακριβώς μετά παίζει το αλήτικη αγάπη.
μου λέει πόσο της αρέσει ο ΛΕΞ και τονίζει το όνομά μου στο τέλος της πρότασης.
μέχρι να φτάσουμε σε ένα ακόμη αηδιαστικό corporate event ακούμε τον μισό δίσκο.
το γράφω κυρίως για να το πιστέψω.
και ενώ όντως συνέβη
Αυτή τη φορά όντως δεν περιμένω να με πιστέψεις
Προσπαθώ να γράφω, ακόμη και ελάχιστα ή ακόμη και πράγματα που δεν μου φαίνονται καν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα ή ότι μπορούν να γίνουν κάτι. Δηλαδή προσπαθώ να μη μεσολαβούν πολλές ημέρες που δεν έχω γράψει κάτι, ακόμα και αν δεν έχω καθόλου έμπνευση. Και το γράψιμο είναι σαν τα αθλήματα. Αν δεν προπονείσαι, πιθανότατα δεν θα πάει πολύ καλά.
«Λίγο πριν παραιτηθώ, γράφω λίστες και καινούργια ποιήματα», λες στην πιο πρόσφατη κυκλοφορία. Τι είδους λίστες;
Μ’ αρέσουν οι λίστες, σχεδόν όσο μου αρέσει να φτιάχνω excel (μη ειρωνικά).
Όταν έγραψα το «Λίγο Πριν Παραιτηθώ», ήμουν λίγο πριν παραιτηθώ από τη σχέση μου. Αυτό συνεπάγεται ένα κάποιο χάος στο κεφάλι μου, οπότε κατέφυγα μέχρι και στο να γράφω λίστες με τα υπέρ και τα κατά.
Πάντα το λέω, ότι για μένα είναι ενός είδους καταφύγιο η γραφή. Είναι βοήθεια και είναι και ένα μέσο κατανόησης των καταστάσεων. Έχω παρατηρήσει ένα μοτίβο και συνήθως πάει κάπως έτσι: Κακό συμβαίνει – Στίχοι και σκέψεις για στίχους τριγυρνάνε στο κεφάλι και τις σημειώσεις μου – Κατανοώ το κακό καλύτερα – Ποίημα γεννιέται.
Δεν γράφω εννοείται μόνο για τα άσχημα. Απλά ίσως εκεί να χρειάζομαι περισσότερο λειτουργικά το γράψιμο και ίσως το έχω παρατηρήσει καλύτερα.
Οι απογοητεύσεις είναι λοιπόν ένα βασικό καύσιμο για την έμπνευση. Από την άλλη, αυτό δεν είναι και κάπως επικίνδυνο, το ενδεχόμενο του να εξελιχθούν σε ένα νοσηρό safe zone;
Η αλήθεια είναι ότι το φοβάμαι αυτό. Να γίνει αμιγώς ένα μέσο, δηλαδή, ψυχοθεραπείας. Γιατί νομίζω αυτό δεν αφορά κανέναν, ή τουλάχιστον δεν αφορά εμένα στην τέχνη. Σίγουρα είναι πιο εύκολο μια απογοήτευση να σε οδηγήσει στην προσπάθεια έκφρασης μέσα από ένα ποίημα, σε σχέση με το αν σου συμβούν όμορφα πράγματα, αλλά νομίζω κάπως υπάρχει και μια μυθολογία γύρω από αυτό. Βλέπε καταραμένοι ποιητές κ.λπ. Εγώ δεν θέλω να είμαι καταραμένη, πάντως. Ούτε να είμαι στεναχωρημένη, ούτε να πεθάνω στην ψάθα. Οπότε ελπίζω και η τέχνη μου να το βγάζει κάπως αυτό.
Για μένα, υπάρχουν χαραμάδες φωτός και αυτές είναι που με κρατάνε. Ελπίζω να είναι έστω λίγο φανερές και στα ποιήματα μου.
Έχεις νιώσει ποτέ ότι δεν βρίσκεις τις σωστές λέξεις; Ότι σε προδίδουν;
Οι λέξεις μου με προδίδουν πιο συχνά από ότι καταφέρνουν να με εκφράσουν, νομίζω. Αλλά αυτές κάνουν απλά τη δουλειά τους, κι εγώ την δικιά μου.
Διαβάζοντας την ερώτηση με έκανες να σκεφτώ ένα από τα αγαπημένα μου ελληνικά ποιήματα. Ο Χριστιανόπουλος γράφει ότι εγκαταλείπει την ποίηση. Με πονάει πολύ αυτό το ποίημα:
«Εγκαταλείπω την ποίηση δε θα πει προδοσία
να μη με κατηγορήσουν για ευκολία, πως δεν έσκαψα βαθιά,
πως δε βύθισα το μαχαίρι στα πιο γυμνά μου κόκκαλα
όμως είμαι άνθρωπος και γώ, επιτέλους κουράστηκα, πώς το λένε,
κούραση πιο τρομαχτική από την ποίηση υπάρχει;»
Με ποια αφορμή ή γεγονός κατάλαβες ότι το spoken word θα είναι το στοιχείο σου;
Νομίζω ήταν μια φυσική συνέχεια. Η επιθυμία μας όταν ξεκινούσαμε να στρεφόμαστε προς το spoken word ήταν να βρούμε ένα άνοιγμα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο.
Η ποίηση και συγκεκριμένα οι ποιητικοί κύκλοι της Ελλάδας μέχρι και τώρα δεν έχουν καμία διάθεση για εξωστρέφεια ή συνδιαλλαγή με τον έξω κόσμο. Υπάρχουν και δημιουργούν σε ένα πλαίσιο εσωτερικής κατανάλωσης. Από το οποίο φυσικά εγώ παρατηρώ να λείπουν πράγματα που για εμένα δεν επιτρέπεται να λείπουν από την ποίηση. Δεν ξέρω, δηλαδή, πώς ορίζονται άνθρωποι της ποίησης κάποιοι που ουδεμία σχέση έχουν με τα κοινά, πέρα από προσωπικά αλισβερίσια και ανταλλαγές. Ή πως ορίζονται ποιητές κάποιοι που δεν τους αφορά η ποίηση έξω από αυτούς, αρκεί φυσικά να βραβεύονται μεταξύ τους και να παίρνουν λογοτεχνικές συντάξεις. Νομίζω ίσως αυτά τα δύο τελευταία, τους συγκινούν και τους αγγίζουν πολύ περισσότερο από την ποίηση.
Και νομίζω ότι αυτό είναι πρόβλημα.
Συνεχίζεις να μην αυτοπροσδιορίζεσαι ως ποιήτρια;
Παλιότερα το έλεγα πιο έντονα και το στήριζα περισσότερο. Πλέον μπορώ να σου πω κι ότι ίσως εριστικά να στηρίξω πιο πολύ το να με αναφέρω ως ποιήτρια. Γιατί με το πέρασμα του χρόνου νομίζω πως σκέφτομαι πιο έντονα το ότι στην πραγματικότητα δεν μπορούν καθόλου να μου το πάρουν. Και αν κάποιοι αυτοαποκαλούνται ποιητές ζώντας και δρώντας έτσι, τότε θα πρέπει να είμαι χίλιες φορές παραπάνω ποιήτρια.
Πόσα πράγματα αλλάζουν όταν ανεβαίνεις στη σκηνή για να κάνει perform το έργο σου; Αντί να το γράφεις απλώς σε χαρτί;
Σίγουρα δεν είμαι ο ίδιος άνθρωπος πάνω και κάτω. Είναι κάτι που ακόμα συζητάω πολύ και έχει να κάνει με την περσόνα – νομίζω ότι για να ανέβεις σε μία σκηνή είναι απαραίτητο να έχεις μία. Είναι ένας άλλος εαυτός, που παραμένει βέβαια και αυτός εαυτός μου. Και αυτό ακόμη το ψάχνω. Είναι ένα πολύ περίεργο και ακραίο συναίσθημα. Γιατί επάνω στη σκηνή είμαι μία νέα Αλεξάνδρα, μία Αλεξάνδρα που σίγουρα δεν ξέρω τόσο καλά, που πολλές φορές με μπερδεύει ή με τρομάζει κιόλας. Αλλά, στο τέλος της μέρας, ακόμα προσπαθώ να τη συλλάβω, να την κατανοήσω και να της δώσω τον κατάλληλο χώρο και χρόνο για να υπάρχει.
Πες μας δύο λόγια για τη νύχτα στο Νέο Υδαταέριο. Τι να αναμένουμε από τα ραδιοκύματα που θα εκπέμψεις;
Το Radio Signal Transmitting From Space είναι το πρώτο μου podcast και ξεκίνησε το 2020, μέσα στην καραντίνα. Το σύμπαν αυτό γεννήθηκε από την απουσία επικοινωνίας εκείνη την περίοδο. Την αναζήτηση επαφής. Οπότε και η εκφωνήτρια αυτού του παράξενου ραδιοφωνικού προγράμματος, στην προσπάθεια αναζήτησης για επαφή, στέλνει ένα σήμα στο άπειρο, με άγνωστο παραλήπτη. Ελπίζει απλά κάποιος να ακούει. Κάποιος να είναι εκεί.
Μέσα από αυτοσχεδιαστικά κείμενα, ποιήματα, μουσικές και installations, λοιπόν, στο κτίριο του Νέα Υδαταερίου στην Τεχνόπολη θα ξεναγηθούμε στον κόσμος της εκφωνήτριας του Radio Signal, κάπου ανάμεσα σε πραγματικότητα θολές μνήμες και όνειρα, που χρειάζεται να ανοίξει τις πόρτες του και να κάποιος να τον δει, να το ακούσει.
Εντωμεταξύ, διάβαζα ότι κάποια ραδιοκύματα τα οποία λαμβάναμε μυστηριωδώς εδώ και χρόνια από το διάστημα, προέρχονται τελικά από δύο νανο-αστέρες έτη φωτός μακριά οι οποίοι είναι σε σφιχτή τροχιά μεταξύ τους και παράγουν μαγνητισμό όπως «χορεύουν». Δεν είναι πολύ ποιητικό για να είναι αληθινό;
Πιστεύω ότι η ζωή νικάει πολύ συχνά σε ποιητικότητα την ποίηση.
Η πρώτη ιστορία που μου ήρθε διαβάζοντας την ερώτηση είναι το πως προέκυψε το prequel επεισόδιο αυτού του podcast. Λίγους μήνες μετά το πρώτο επεισόδιο του Radio Signal Transmitting From Space, είδα το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους John Was Trying To Contact Aliens. Εκεί, έμαθα για τον John Shepherd και την ιστορία του: ένας αυτοδίδακτος ηλεκτρονικός μηχανικός στην επαρχεία του Μίσιγκαν που ίδρυσε το Project Strat και επί 30 χρόνια προσπαθούσε να επικοινωνήσει με εξωγήινους μέσα από τον DIY ραδιοφωνικό σταθμό που έφτιαξε σπίτι του.
Είχε μια τρομερή γλύκα στο πρόσωπο του, αλλά και μια πολύ εμφανή θλίψη, την οποία συνήθως παρατηρώ σε ανθρώπους που έχουν υπάρξει πολύ μοναχικοί. Για 30 χρόνια, κάθε μέρα, ζούσε για να στέλνει το σήμα του μέχρι να βρει παραλήπτη.
Αμέσως σκέφτηκα ότι η ιστορία του, ταξιδεύει σε έναν παράλληλο δρόμο και συνομιλεί με το σύμπαν του Radio Signal. Έτσι, κάναμε το επεισόδιο #0, το επεισόδιο δηλαδή από όπου κάπως μεταφυσικά ξεκίνησαν όλα κι ας μη δημιουργήθηκε πρώτο με χρονολογική σειρά. Το επεισόδιο έχει τον τίτλο: Contact has been made.
***
ΙΝΦΟ
Poetry performance στο Υδαταέριο
Α. Επίθετη x Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου
21/3.Οι πόρτες ανοίγουν στις 20:30. Η performance θα ξεκινήσει αυστηρά στις 21:00 (διάρκεια 45′). Θα ακολουθήσει music selection από την Α. Επίθετη.
