Η τέχνη θέτει ερωτήματα, δε δίνει απαντήσεις – Η Εθνική Πινακοθήκη μετά την επίθεση
«Δεν μπορούμε να λειτουργούμε υπό το κράτος του φόβου». Όσα μας είπε στην ξενάγηση/συνέντευξη Τύπου η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Συραγώ Τσιάρα.
- 14 ΜΑΡ 2025
«Τη Δευτέρα, 10 Μαρτίου 2025, και ώρα 11:35, η Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου δέχθηκε επίθεση από τον βουλευτή του κόμματος Νίκη, κ. Νίκο Παπαδόπουλο, ο οποίος, με τη συνδρομή ετέρου ατόμου, καθαίρεσε τα έργα τέχνης του Χριστόφορου Κατσαδιώτη με τίτλους: Εικόνισμα 1, Εικόνισμα 16, Εικόνισμα 17 και ο Άγιος Χριστόφορος. Τα έργα παρουσιάζονταν στην έκθεση με τίτλο Η Σαγήνη του Αλλόκοτου στο Μεσοπάτωμα, στο πλαίσιο του προγράμματος Ενδιάμεσος Χώρος. Οι ανωτέρω απέσπασαν βίαια τα έργα από τον τοίχο και τα πέταξαν στο δάπεδο, με συνέπεια τη θραύση τους», έγραφε το σημείωμα μπροστά από τα κατεστραμμένα από τον βουλευτή Β΄ Θεσσαλονίκης έργα.
«Η επιμελήτρια της έκθεσης και διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, με τη σύμφωνη γνώμη του καλλιτέχνη, αποφάσισε να διατηρήσει τα έργα στη θέση τους, αφήνοντας ορατά τα ίχνη της βίας και του βανδαλισμού ως Σύμπτωμα», έκλεινε το σημείωμα.
«Η τέχνη θέτει ερωτήματα, δε δίνει απαντήσεις», μας είπε η Συραγώ Τσιάρα κατά τη διάρκεια της ξενάγησης που έκανε σε δημοσιογράφους, προκειμένου να δουν τα βανδαλισμένα έργα τέχνης του Χριστόφορου Κατσαδιώτη. Τα έργα-τεκμήρια της επίθεσης θα παραμείνουν στο πάτωμα, με τις γυάλινες προθήκες τους σπασμένες, για να θέσουν αυτή τη φορά το ένα ακόμα μεγαλύτερο ερώτημα, αυτό του μέχρι πότε το κράτος του φόβου και του φανατισμού θα μπορεί να δρα ανεμπόδιστο στη χώρα.
Κατά τη διάρκεια της ξενάγησης η κ. Τσιάρα εξήγησε ότι ως ιστορικός τέχνης μελετά και την ορθόδοξη εικονογραφία και δεν είχε ποτέ την πρόθεση να προσβάλει το θρησκευτικό συναίσθημα των πιστών, ούτε πρόκειται να το κάνει ποτέ. Υπερασπίστηκε όμως το έργο της και εξήγηση ποια ήταν η αφορμή για την έκθεση και πως γεννήθηκε η ιδέα για τη Σαγήνη του Αλλόκοτου.
Όλα ξεκίνησαν από ένα έπιπλο που υπήρχε στο γραφείο της διευθύντριας της Πινακοθήκης και το οποίο στην πορεία αποτέλεσε μέρος της έκθεσης μαζί με τα έργα του κύριου Κατσαδιώτη. «Πρόκειται για ένα ξύλινο ερμάριο γοτθικού ρυθμού, που αποτελεί πλέον έργο της έκθεσης, με διάκοσμο που περιλαμβάνει μοτίβα θρησκευτικά και γκροτέσκες φιγούρες», εξήγησε η κυρία Τσιάρα. «Ήδη από το Μεσαίωνα είχε εμφανιστεί το γκροτέσκο στοιχείο. Επίσης, στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή τέχνη το στοιχείο της παραμόρφωσης υπάρχει στην εκκλησιαστική τέχνη. Ο Άγιος Χριστόφορος αποδίδεται κυνόμορφος κάτι που μπορεί να το δει κάποιος αν επισκεφτεί το Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο. Η ορθόδοξη εικονογραφία έχει πολύ μεγάλη ανεκτικότητα, αίσθημα δημοκρατίας και συμπερίληψης».
Κατά τη διάρκεια της ξενάγησης η κ. Τσιάρα μας εξήγησε πως επιλέχθηκε κάθε καλλιτέχνης και έργο, ενώ ανασκεύασε και όλες τις ανακρίβειες που κυκλοφορήσαν μετά τον βανδαλισμό των έργων από τον βουλευτή της ΝΙΚΗΣ. Μια από αυτές είχε να κάνει με το γεγονός πως ο κ. Παπαδόπουλος ισχυρίστηκε πως προέβη στη βίαιη πράξη του για να προστατεύσει τα παιδιά που βρίσκονταν εκείνη την ώρα στον χώρο, κάτι που σύμφωνα με την κ. Τσιάρα δεν ισχύει, αφού εκείνη την ημέρα δεν υπήρχε κάποια προγραμματισμένη εκπαιδευτική ξενάγηση, ενώ και λόγω της χωροταξίας δεν ήταν στα σχέδια της Πινακοθήκης να οργανώσει εκπαιδευτικές ξεναγήσεις που να περιλαμβάνουν τη Σαγήνη του Αλλόκοτου.
«Οι απειλές, οι ύβρεις, οι κατάρες “θα σας κάψουμε και θα σας βάλουμε φωτιά στην Πινακοθήκη και θα πάτε στην κόλαση”, ξεκίνησαν από την ημερομηνία της κατάθεσης της ερώτησης στη Βουλή, όλο το προηγούμενο διάστημα η έκθεση έρρεε κανονικά, κορυφώθηκαν πριν και μετά την επίθεση των βανδαλισμών, και συνεχίζονται ακόμα», ανέφερε η διευθύντρια της Πινακοθήκης στη συνέντευξη Tύπου, λίγο πριν αρχίσει να δέχεται τις ερωτήσεις των δημοσιογράφων.
Επεσήμανε χαρακτηριστικά πως, «Αυτό που με ενδιαφέρει είναι όσο πιο ομαλά – και γιατί όχι – εκπαιδευτικά τελικά για τον δημόσιο διάλογο να ξεπεράσουμε αυτή την κατάσταση, να λειτουργούμε ομαλά, συντεταγμένα και ήρεμα. Ο στόχος μου είναι η καταλλαγή, είναι να συνεχίσουμε να δουλεύουμε όπως δουλεύουμε και προσπαθώ μέσα από τη δουλειά μας να δίνουμε τις απαντήσεις. Με τη σύμφωνη γνώμη του καλλιτέχνη θεωρήσαμε ότι θα πρέπει να καταγραφεί στη δημόσια σφαίρα ως ένα γεγονός που θα πρέπει να καταδικαστεί απ’ όλους μας».
Όσο για τι αντιδράσεις που είχαν διατυπωθεί αναφορικά με τα έργα της έκθεσης και πριν από την επίθεση, δήλωσε πως, «Αν δε γινόταν αυτή η ενορχηστρωμένη επίθεση, νομίζω οι όποιες αντιδράσεις θα ήταν στο πλαίσιο του λογικώς αναμενόμενου και που θα μπορούσαν να συμβούν και σε άλλες εκθέσεις. Θα αρχίσουμε δηλαδή να φοβόμαστε για τα αυτονόητα σε αυτή την κοινωνία; Δεν μπορούμε να λειτουργούμε υπό το κράτος του φόβου».
