Jeff Mills: «Η techno είναι η κλασική μουσική του ανθρώπου της διπλανής πόρτας»

Για τον ίδιο όμως ίσως να είναι η πιο σημαντική, ακριβώς γιατί σηματοδοτεί εμφατικά τη συμπλήρωση 40 χρόνων από το ξεκίνημα του ως ραδιοφωνικός παραγωγός και DJ, για να παγιωθεί σύντομα ως ένας από τους πρωτοπόρους της techno σκηνής του Detroit, συνιδρύοντας τη μιλιταριστικού λουκ κολεκτίβα Underground Resistance, κατόπιν το label Axis και τελικά, φτάνοντας σήμερα, μετά από δεκάδες κυκλοφορίες, εκατοντάδες gigs, ακόμη και μετά την κυκλοφορίας ενός ηλεκτρονικού περιοδικού με στόχο την προώθηση της κουλτούρας του εκδότη του, να χαιρετίζεται ως ένα από τα ιερά και -το σημαντικότερο- πιο ανήσυχα ιερά τέρατα της techno παγκοσμίως.

«Προφανώς δεν μπορούμε να μείνουμε ανεπηρέαστοι από την αύρα του Ηρωδείου. Σχεδόν δεν το χωράει ανθρώπινος νους. Παίζοντας σε ένα τέτοιο αρχαίο θέατρο δεν μπορεί παρά να σε πλημμυρίσει δέος γιατί γίνεσαι κομμάτι μιας πολύ μεγάλης αλυσίδας πολιτισμού. Δεν είναι απλή διασκέδαση όλο αυτό. Έχει άλλη σημασία» λέει στο OneMan με αφορμή την επικείμενη αθηναϊκή εμφάνιση του την Τρίτη 12 Ιουλίου.

Εκεί, όπως τονίζει, θα επανασυστηθεί επί σκηνής με τους μουσικούς που θα τον πλαισιώσουν -τον κιμπορντίστα Jean-Philippe Dary, την μπασίστρια Divinity Roxx και τη φλαουτίστα Rasheeda Ali- για να παρουσιάσουν το project Tomorrow Comes The Harvest, μία από κοινού συλληψη με τον Tony Allen, εκλιπόντα θρύλο της Afro Jazz, που κυκλοφόρησε και σε φυσικά φορμά το 2018, δύο χρόνια πριν από το θάνατο του αξεπέραστου ντράμερ. 

Λέξεις-κλειδιά: Future Jazz και Afrobeat και «αυτό που κάνουμε στη σκηνή είναι κάτι παραπάνω από αυτοσχεδιασμός».

Προσπαθώ γενικά να αποφεύγω τη νοσταλγία. Κατά τη γνώμη μου δεν βοηθάει σε κάτι.

Ο τρόπος που σκέφτομαι όσον αφορά την ηλεκτρονική μουσική δεν έχει αλλάξει ιδιαίτερα από τα τη δεκαετία του ’80 που ξεκίνησα. Όπως και τότε, έτσι και τώρα εξακολουθώ να την προσεγγίζω πρωτίστως ως μουσικός και μετά ως DJ.

Αντιμετωπίζω με πολύ μεγάλη σοβαρότητα αυτό που κάνω, δηλαδή τη μουσική, αλλά ποτέ σε βαθμό που θα τη μετατρέψει σε μία ακαδημαϊκή ενασχόληση, σε κάτι που θα έχει ξεκάθαρες σωστές και λάθος απαντήσεις. Δεν υπάρχει σωστή και λάθος μουσική.

Μελετάω διαρκώς αλλά όχι με τη μανία ενός ανθρώπου που θέλει να μάθει τα πάντα. Μου αρέσει να ξέρω ότι έχω κάποια κενά. Είναι ο χώρος που χρειάζεται για να λειτουργήσει το ένστικτό μου.

Ούτε καν ως DJ δεν νιώθω ότι πρέπει να ξέρω τα πάντα, αντιθέτως όσο μεγαλώνω συνειδητοποιώ ότι ποτέ δεν θα μάθω τα πάντα και αυτό με συναρπάζει. Δεν είναι απαραίτητο να ξέρω όλα τα νέα tracks που κυκλοφορούν. Ούτε είναι απαραίτητο να ξέρω πώς παίζονται όλα τα όργανα ή πώς λειτουργού όλα τα προγράμματα. Προτιμώ να προσπερνώ την άγνοιά μου και το μυαλό μου για να βρω τρόπους να εκφράσω αυτά που αισθάνομαι. 

Περισσότερο από τα όργανα και τους εξοπλισμούς με ενδιαφέρουν οι ιδέες.

Όταν βρίσκομαι στο στούντιο, αν αυτό που γράφω μου θυμίζει κάτι που έχω ήδη κάνει, απλά το σβήνω. Δεν θέλω να συνδέομαι κάθε τρεις και λίγο με ό,τι έχει γίνει στο παρελθόν. Ή τουλάχιστον μου αρκεί να πείσω τον εαυτό μου ότι αυτό που κάνω τώρα είναι διαφορετικό. Αυτό μου φτάνει για να συνεχίσω. 

Techno & sci-fi

Αρκετές φορές η techno ακούγεται σαν κινηματογραφικό soundtrack. Kατά τη γνώμη μου πολλοί fans της techno είναι και fans της sci-fi κουλτούρας. Η επιστημονική φαντασία εκφράζει τις επιστημονικές ανησυχίες των απλών ανθρώπων. Και techno είναι κατά τη γνώμη μου η κλασική μουσική του ανθρώπου της διπλανής πόρτας. Δεν χρειάζεται να είσαι βιρτουόζος σε κάποιο όργανο, ίσως να μη χρειάζεται καν να ξέρεις να παίζεις έστω και λίγο. Δεν λέω ότι αν μπεις στη διαδικασία να γράψεις techno ότι δεν πρέπει να είσαι σοβαρός. Κάθε άλλο. Πρέπει να είσαι τόσο σοβαρός όσο αν προσπαθούσες να παίξεις Bach ή Chopin. 

Ήμουν πωρωμένος με την επιστημονική φαντασία πολύ πριν μπλεχτώ με την techno. Όταν ήμουν παιδί διάβαζα πολλά κόμικ κι έβλεπα sci-fi ταινίες. Μεγάλωσα ακούγοντας τα soundtracks του John Williams πολύ πριν εμφανιστεί στη ζωή μου η techno.

Δύο χρόνια χωρίς live και DJsets

Όπως όλοι τα προηγούμενα δύο χρόνια προσπάθησα να μείνω υγιής. Αφού δεν μπορούσα να ταξιδέψω, βρέθηκα για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες με άπλετο χρόνο στη διάθεση μου. Αποφάσισα από την πρώτη στιγμή ότι αφού τα gigs βγήκαν από την εξίσωση, θα εκμεταλλευόμουν την ευκαιρία για να δοκιμάσω στο στούντιο ό,τι μου κατέβαινε στο κεφάλι. Χωρίς καμία πίεση. Χωρίς κανένα συγκεκριμένο στόχο. Τόσα Σαββατόβραδα χωρίς νυχτερινή ζωή, χωρίς clubnights, χωρίς DJ sets… Νομίζω ότι μου έκανε καλό όλο αυτό. Ή τουλάχιστον δεν μου έκανε κακό.

Σίγουρα υπάρχει πια το πριν και το μετά την πανδημία – κι ας μην έχει τελειώσει ακόμη. Πριν κυριαρχούσε ένα αίσθημα ξεγνοιασιάς. Η ηλεκτρονική μουσική υπήρχε παντού, τόσοι πολλοί DJs περιοδεύαμε και το κοινό δεν χρειαζόταν καν να το πολύσκεφτεί, απλά χόρευε. Τώρα πια όμως όλους μας, και οι καλλιτέχνες και το κοινό, μας διακατέχει ένα αίσθημα ευγνωμοσύνης, εκτιμάμε περισσότερο αυτό που ζούμε. Δεν απέκτησαν μεγαλύτερη αξία όλα όσα ζούμε συμμετέχοντας σε αυτή την κουλτούρα. Έγινε εμφανής η προϋπάρχουσα αξία τους σε πολύ περισσότερο κόσμο. 

Αν δεν χρειαζόμασταν την ηλεκτρονική μουσική στη ζωή μας, δεν θα μας έλειπε τόσο πολύ αυτά τα δύο χρόνια. Δεν λέω ότι δεν πρέπει να είμαστε ξέγνοιαστοι τώρα που επιστρέψαμε στα clubs. Αλλά τώρα όλοι ξέρουμε ότι τίποτα στη ζωή γενικά και στην ηλεκτρονική μουσική ειδικά δεν είναι δεδομένο.

Η μαγεία του Ηρωδείου

Στο παρελθόν έχω παίξει ζωντανά σε μουσεία, με μεγάλες ορχήστρες, είμαι δηλαδή εξοικειωμένος με όλο αυτό. Ειδικά όμως οι αρχαίοι χώροι έχουν ιδιαιτερότητες που δεν συναντάς αλλού, υπάρχουν ολόκληροι μύθοι για την ακουστική τους. Όταν παίζεις σε τέτοιους χώρους, είναι οι ίδιες τους οι προδιαγραφές που καθοδηγούν τη συναυλία. Είμαι σίγουρος ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί και στην Αθήνα.

Πάνω στη σκηνή θα είμαι με τους Jean-Philippe Dary, Divinity Roxx και Rasheeda Ali. Ουσιαστικά δεν κάνουμε πρόβες πριν βγούμε στο δρόμο, άλλωστε ο καθένας μας ζει σε διαφορετική γωνιά του πλανήτη. Συνήθως λοιπόν πριν βρεθούμε για την πρώτη συναυλία της κάθε περιοδείας, έχει προηγηθεί ένα μεγάλο διάστημα απραξίας ως προς τη μεταξύ μας συνεργασία. Πρέπει να επανασυσταθεί ο ένας στον άλλο. Προτιμάμε να το κάνουμε μπροστά στο κοινό.

Αυτό που κάνουμε είναι κάτι παραπάνω από αυτοσχεδιασμός. Κατά κάποιο τρόπο είναι σαν τέσσερις άγνωστοι που τυχαίνει να είναι μουσικοί να τυχαίνει να συναντηθούν πάνω σε μία σκηνή, μπροστά από το κοινό, οπότε ο καθένας αποκτά την ευκαιρία να γνωρίσει από την αρχή τους υπόλοιπους. Αυτό είναι το θεμέλιο της επικείμενης συναυλίας. 

Προφανώς δεν μπορούμε να μείνουμε ανεπηρέαστοι από την αύρα του Ηρωδείου. Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με μία απλή όπερα. Είναι ένα θέατρο με χιλιάδες χρόνια ιστορίας. Οι αρχαίοι πρόγονοι σας κάποτε κάθονταν στις κερκίδες του. Σχεδόν δεν το χωράει ανθρώπινος νους. Παίζοντας σε ένα τέτοιο αρχαίο θέατρο δεν μπορεί παρά να σε πλημμυρίσει δέος γιατί γίνεσαι κομμάτι μιας πολύ μεγάλης αλυσίδας πολιτισμού. Δεν είναι απλή διασκέδαση όλο αυτό. Έχει άλλη σημασία.

Τα ιδανικά bpm

Στην ηλεκτρονική μουσική δεν υφίσταται δυστυχώς η ιδέα του σόλο, το να έχεις δηλαδή στα χέρια σου ένα όργανο -εννοώ ακόμη και ένα πρόγραμμα- και να παίζεις ανάλογα με το πώς αισθάνεσαι. Σε άλλα είδη μουσικής -jazz, rock, blues- όλο αυτό, όπως ξέρεις, υπάρχει. Δεν έχουμε φτάσει ακόμη εκεί στην techno. Μπορεί να φταίει και ο εξοπλισμός που χρησιμοποιούμε, δεν ξέρω. Είναι όμως προφανές ότι ακόμη και ως DJ λειτουργείς ως σολίστας, είσαι εκεί πάνω και πρέπει να έχεις τη δυνατότητα να εκφράσεις με το set σου αυτό που νιώθεις, όχι κατ’ ανάγκη μέσω μουσικής που κουβαλάς μαζί σου σε βινύλια ή USB sticks και έχουν άλλοι δημιουργήσει για σένα. 

Ανέκαθεν αντιλαμβανόμουν τη μουσική κυρίως εννοιολογικά, και μετά ως κάτι που ακούγοντας το μπορώ να χορέψω ή να κάνω οτιδήποτε άλλο.

Συνήθως όταν βάζεις ένα μηχάνημα στην πρίζα, η εργοστασιακή του ρύθμιση είναι στα 120bpm. Για μένα να ήταν ο ιδανικός αριθμός είναι τα 118. 

Το πιο σημαντικό που πρέπει να κατανοήσει ένας νεαρός fan της techno σήμερα είναι ότι δεν έχουν μεγάλη σημασία τα τόσα διαφορετικά παρακλάδια. Δεν έχει μεγάλη σημασία το πώς θα αποκαλέσεις αυτό που ακούς. Στην αιχμή του δόρατός της, η techno μουσική είναι μία. Χρησιμοποιούμε τους διαχωρισμούς μόνο και μόνο γιατί είναι βολικό. Στο τέλος της ημέρας, αν δύο άνθρωποι πειραματιστούν πολύ και ερευνήσουν σε βάθος την techno μουσική -κάτι που ισχύει και για τη jazz και για την κλασική- θα καταλήξουν πάνω-κάτω στο ίδιο αποτέλεσμα, θα οδηγηθούν στις ίδιες απαντήσεις. Όλοι δηλαδή κατευθυνόμαστε στον ίδιο προορισμό, απλώς ακολουθούμε διαφορετικά μονοπάτια για να φτάσουμε εκεί. 

Είτε χρησιμοποιείς βιολί είτε moog, αργά ή γρήγορα θα συνειδητοποιήσεις ότι το ένα εργαλείο δεν έχει διαφορά από το άλλο. Κανένα δεν είναι πιο σημαντικό. Απίστευτα πράγματα έχουν δημιουργηθεί και με τα δύο. Τα εκτιμώ εξίσου. Και τα δύο εξυπηρετούν ένα και μόνο σκοπό: να μας βοηθήσουν να εκφράσουμε ό,τι νιώθουμε. Η μόνη τους διαφορά είναι το Moog συμβολίζει την εποχή της μηχανής και του προγραμματισμού, ενώ το βιολί έρχεται από πολύ παλιά. Και τα Moog όμως δεν είναι χθεσινά. Ούτε η techno, σωστά;

Jeff Mills Presents: Tomorrow Comes the Harvest feat. Jean-Phi Dary, Divinity Roxx & Rasheeda Ali
Ωδείο Ηρώδου Αττικού
Τρίτη 12 Ιουλίου, 21.00
Μια παραγωγή του ADD Festival στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2022