Μέσα στο άγνωστο ρέμα Χαλανδρίου με το Rema Incognita
«Μια στενή λωρίδα όπου συμπυκνώνονται ήχοι, μυρωδιές και μνήμες». Η κατηφορική διαδρομή του Rema Incognita καταλήγει στην κοίτη πίσω από το θέατρο Ρεματιάς, ένα σημείο μεταξύ απόλαυσης και ανησυχίας που πιθανότατα θα ανακαλύψεις πρώτη φορά.
- 26 ΙΟΥΝ 2023
Τώρα, τα πράγματα έχουν ησυχάσει, αλλά μερικές μέρες πριν το ρέμα φούσκωσε: με την μπόρα που ξέσπασε απρόσμενα ένα μεσημέρι του Ιούνη, απρόσμενα ειδικά για την εποχή, τα νερά μέσα στη ρεματιά έγιναν πολύ ορμητικά, έφτασαν σε ύψος τις παρόχθιες καλαμωτές και παρέσυραν με φόρα κλαδιά, πέτρες, μπάζα και ό,τι άλλο βρήκαν στον διάβα τους. Ανάμεσα τους, και η άτυχη Μαγδαληνή, που αγνοείται από εκείνες τις ώρες.
Ήταν το ένα μέρος από τα έργα που έφτιαξε η Έφη Λάσκαρη για το Rema Incognita – ένα νεκρικό πορτρέτο στη μνήμη των γυναικών που έχουν δολοφονηθεί διαχρονικά στο ρέμα. Τραγική ειρωνεία, βρήκε το ίδιο τέλος.
Μέσα στη λωρίδα του μεγάλου ρέματος, όπως είναι φυσικό, ίχνη χάνονται, συμβάντα αποκρύπτονται απ’ την πυκνή βλάστηση, κελαηδούν τα πουλιά, παιδιά τρέχουν και κάνουν κοπάνα, ζευγαράκια βγαίνουν κρυφά ραντεβού, πιτσιρίκια ανάβουν το πρώτο τους τσιγάρο, σε άλλα σημεία διοργανώνονται πάρτι και το πρωί οικογένειες χαίρονται τον ήλιο, κάνοντας πικ νικ. «Για εμάς, είναι ο πνεύμονας της περιοχής, μια στενή λωρίδα όπου συμπυκνώνονται οι ήχοι, οι μυρωδιές, οι μνήμες», μου λέει η Λία Πέτρου, όσο κατηφορίζουμε το μονοπάτι, πίσω από το θέατρο Ρεματιάς.
Φωτο: Δημήτρη Ψαρρός / Δήμος Χαλανδρίου
Τίποτα από αυτά, όμως, δεν είναι κατανοητά, παρά μόνο στη θεωρία, άμα δεν ζεις στο Χαλάνδρι. Φτάνοντας κάτω στην κοίτη, κάτω από τα μεγάλα πλατάνια, δυο λεπτά μακριά από τον κόσμο του φεστιβάλ, οι ρυθμοί έχουν πέσει και επικρατεί η δροσιά και το αίσθημα αναζωογόνησης, το οποίο πάντα προκαλεί στον άνθρωπο το τρεχούμενο νερό. Δεν έχω ξαναβρεθεί εδώ, όπως και οι περισσότεροι φαντάζομαι.
Μέσα στην κοίτη, οι ψάθες από το έργο του Παναγιώτη Βούλγαρη σε παροτρύνουν να κάτσεις κάτω, να αφεθείς, παρατηρώντας τις χρυσές ρίζες απέναντι (Κατερίνα Κατσιφαράκη), τους μικρούς «πίνακες» από πλακάκια, το νερό που κυλάει.
Κράτα απλώς κατά νου πως λίγα λεπτά μετά, με μια δυνατή μπόρα, μπορεί να έχεις εξαφανιστεί, μαζί με όσα βλέπεις.
Πρώτη φορά έκθεση στο Φεστιβάλ Χαλανδρίου
Φωτο: Δημήτρη Ψαρρός / Δήμος Χαλανδρίου
Από τον πεζόδρομο στην είσοδο του θεάτρου, κατά μήκος της κατηφόρας και μέχρι το σημείο της κοίτης διαμορφώνεται η κύρια διαδρομή της έκθεσης Rema Incognita, με τη συμμετοχή μιας ευρείας ομάδας καλλιτεχνών και σπουδαστών της ΑΣΚΤ. Σύντομα αντιλαμβάνεσαι ότι ο πρωταγωνιστής είναι το ρέμα, το ταυτοτικό φυσικό στοιχείο της περιοχής που πολλοί από τους συμμετέχοντες εξερεύνησαν πρώτη φορά και οδηγήθηκαν σε διαφορετικές, κατά κύριο λόγο ποιητικές, αναγνώσεις και αποδόσεις του.
Ουσιαστικά, η ιστορία της έκθεσης ξεκινάει το περασμένο φθινόπωρο και το βιβλίο της Αμερικανίδας φιλοσόφου κι ακτιβίστριας Rebecca Solnit, που αποτύπωνε οπτικά την Νέα Υόρκη με πάμπολλους τρόπους, βάσει ανθρωπογεωγραφικών δεδομένων. «Μια ανάλογη απόπειρα, αλλά από εικαστική πλευρά, κάνουμε εδώ: να δούμε πώς το ίδιο τοπίο, το ρέμα Χαλανδρίου, μπορεί να νοηματοδοτηθεί, να αποτυπωθεί ή να βιωθεί με διαφορετικές προοπτικές», εξηγεί η Λία Πέτρου, η οποία βρίσκεται στη σύλληψη, την οργάνωση και την επιμέλεια του Rema Incognita.
Μάλιστα, είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζεται εικαστική έκθεση στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Χαλανδρίου. Εκείνη είναι γέννημα-θρέμμα της περιοχής, αλλά για να «τριφτούν» οι συμμετέχοντες με την ιστορίες, την ταυτότητα και τις προεκτάσεις του ρέματος πριν παράξουν τα νέα έργα, ακολούθησαν ένα στοχευμένο process:
Συναντήθηκαν με την (εξαιρετικά οργανωμένη) Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Δήμου Χαλανδρίου, συνάντησαν μέλη από πρωτοβουλίες σχετικές με το υδάτινο στοιχείο στην πόλη μας και δη τον υπερ-δραστήριο σύλλογο προστασίας της Ρεματιάς (SosRematia), που με αυτοθυσία αγωνίζονται σταθερά για τη διατήρηση του ρέματος, παρεμβαίνοντας σε αυθαιρεσίες και καταπατήσεις. «Έχει υπάρξει παλαιότερα πρόταση από τις τοπικές αρχές να τοποθετηθεί τελεφερίκ σε όλο το μήκος, ενώ όπως βλέπεις υπάρχουν αυθαίρετα σπίτια που έχουν χτιστεί στο χείλος».
Μέσα στο Rema Incognita
Φωτο: Δημήτρη Ψαρρός / Δήμος Χαλανδρίου
«Το κοινό προσκαλείται σε μια μετασχηματιστική εμπειρία», επισημαίνει το κείμενο της μουσειολόγου-θεατρολόγου και συνιδρύτρια της ΑΜΚΕ Heterotopia, Δρ. Φωτεινή Βενιέρη, που περιλαμβάνεται στη θεωρητική πλαισίωση της έκθεσης Rema Incognita.
Μια εμπειρία που καλεί σε «έναν τόπο αναστοχασμού και διαλόγου ανοιχτού σε πολλαπλές ερμηνείες». Το ρέμα, στο πλαίσιο αυτό, αναδύεται ως ένας ζωντανός πολυκύτταρος οργανισμός, που απλώνεται στον χρόνο και όλα τα πιθανά ερμηνευτικά πλαίσια.
Μετατρέπεται, για παράδειγμα, σε δίοδο δραπέτευσης, όπως συμβαίνει στο ποιητικό έργο του Δημήτρη Τσουμπλέκα (Αμαζόνιος), ο οποίος εμφανίζεται αυτο-φωτογραφημένος σε ένα μυθοπλαστικό κάδρο, επάνω στο «καράβι των ονείρων του» να έχει ριχτεί στα ορμητικά νερά του ρέματος, όπως φανταζόταν από μικρός. Αλλού, το ρέμα αντιμετωπίζεται σαν αποθετήριο βιωμάτων και πεταμένων κομματιών από τη ζωή των κατοίκων που ζουν εδώ – κομμάτια, τα οποία περισυλλέχθησαν και είτε αυτούσια είτε μεταγραμμένα σε ομοιώματα διαμόρφωσαν κάποια απ’ τα έργα της έκθεσης.
Σε άλλα σημεία, το ρέμα αποτυπώνεται γεωμορφολογικά είτε αρχιτεκτονικά, υπογραμμίζοντας με εικαστικό τρόπο τη μορφή του, όπως διασχίζει το Χαλάνδρι, ερχόμενο από χιλιόμετρα μακριά και τα πεντελικά όρη.
Συνολικά, η έκθεση είναι μια πρόταση γνωριμίας με το ρέμα για τους επισκέπτες εκτός Χαλανδρίου, μια πρόταση αναθεώρησης του γνώριμου για τους ντόπιους. Μια ευκαιρία να στοχαστούμε πάνω στα χαμένα ρέματα που θάψαμε απερίσκεπτα κάτω από την άσφαλτο και όσα μας στέρησε η απουσία τους.
Τα τιτιβίσματα των αηδονιών από το sound walk της Λίας Πέτρου, απλωμένα κατά μήκος του ρέματος στο Χαλάνδρι, μέσα στα κρυφά και φανερά του σημεία, θα οδηγήσει τη σκέψη σου στο επόμενο βήμα, για τα πράγματα που αφήνουμε να χαθούν ακόμη και στα ζωντανά οικοσυστήματα, όπως εκείνο της ρεματιάς, προσπαθώντας μετά (πάντοτε, ετεροχρονισμένα) να τα αντικαταστήσουμε με τα ψηφιακά τους alter ego.
***
INFO
Rema Incognita
Συνεχίζεται έως 29 Ιουνίου
Καθημερινά, 17:30-20:30
Διοργάνωση και επιμέλεια : Λία Πέτρου
Συμμετέχουν:
Παναγιώτης Βούλγαρης, Mary Cox, Χριστιάνα Γαροφαλίδου, Μαρία Γουβέλη, Κατερίνα Κατσιφαράκη, Σοφία Κυριακού, Δήμητρα Μαλταμπέ, Καρολίνα Μέη, Ευαγγελία Μπασδέκη, Διονύσης Παππάς, Λία Πέτρου, Γιώργος Τσεριώνης, Δημήτρης Τσουμπλέκας
Από τα εργαστήρια της ΑΣΚΤ συμμετέχουν:
Εύα Ανδρονικίδου, Έφη Λάσκαρη, Αλίκη Παπαδημητρίου, Μαγδαληνή Τσεμπέρη
Είσοδος ελεύθερη. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
