Μέσα στο επετειακό ADAF: Τα έργα που θα σε κάνουν να χάσεις το μυαλό σου

Ενώ απ’ έξω φαίνεται ένα κομψό και άψογα διατηρημένο κτίριο, από εκείνα τα οποία διατηρούν την αύρα του 19ου και του 20ού αιώνα σε ένα κέντρο που αλλάζει όλο και πιο σαρωτικά, από μέσα είναι εντελώς γυμνό και βιομηχανικό. Μέχρι σήμερα, το ιστορικό κτίριο του Εθνικού Τυπογραφείου στη Σταδίου, περισσότερο γνωστό με την ιδιότητα των πρώην δικαστηρίων Σανταρόζα, αναμένει τη συνέχιση των εργασιών αποκατάστασης που δεν ολοκληρώθηκαν τη δεκαετία του ’90, ξυπνώντας σπάνια απ’ την αδράνεια, μόνο με πρωτοβουλία πολιτιστικών διοργανώσεων. Αλλά όποτε συμβαίνει και ξυπνά, αναρωτιέσαι τελικά μήπως είναι καλύτερο να διατηρήσει την αισθητική του ανολοκλήρωτου και στο μέλλον, σαν ταυτότητα.

Το είχαμε δει πρώτη φορά στην Μπιενάλε Αθήνας του 2021, το είδαμε και τώρα με το επετειακό Athens Digital Arts Festival. Όσο παραμένουν κλειστά τα παράθυρα, τα μεγάλα δωμάτια και οι ενιαίοι χώροι στους τρεις ορόφους του κτιρίου (υπόγειο, ισόγειο και πρώτος όροφος) επιτρέπουν την εμβύθιση σε ένα παράλληλο σύμπαν, όπου τα πάντα μπορούν να συμβούν. Όπως πνευματικά ταξίδια με οδηγούς νεαρές σαμάνους από κοινότητα ιθαγενών στο Μεξικό, να ονειρευτείς τον εαυτό σου στο απόλυτο κενό ενώ φυτρώνουν δέντρα από το στομάχι σου ή να χάσεις την αίσθηση του χρόνου ακούγοντας διαπλανητικούς ήχους.

Τα παραπάνω είναι μερικά από τα ευρήματα που επιφυλάσσει η διοργάνωση του φετινού ADAF, μια διοργάνωση που επισφραγίζει 20 χρόνια ιστορίας και τη σταθερή αφοσίωση της ομάδας (και ειδικότερα του ιδρυτή Ηλία Χατζηχριστοδούλου και της καλλιτεχνικής διευθύντριας Έλλης Άννας Περιστεράκη) να συντονίζει συναρπαστικές εμπειρίες για το ευρύ κοινό στο σημείο όπου τέχνη και τεχνολογία συνδέονται, ένα σημείο το οποίο από τη φύση του γαργαλά την περιέργεια και όσο περισσότερο προχωράνε οι εξελίξεις στα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, τα social media, τα deep fakes βίντεο, τόσο βαθύτερα μας αφορά.

Ταξίδι στην τεχνόκαινο εποχή είναι η γενική θεματική του φετινού φεστιβάλ, υποδηλώνοντας την τωρινή συνθήκη που όχι απλά συμβιώνουμε καθημερινά με την τεχνολογία αλλά αυτή έχει φτάσει να ορίζει την ταυτότητά μας, τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας και δρούμε. «Αλλά για εμάς η τεχνόκαινος δεν είναι μόνο η έννοια», δηλώνουν οι διοργανωτές, «αλλά μια ζωντανή σκηνή δράσης». Γι΄ αυτό και το όνομα «techno(s)cene» στον τίτλο, κάτω από τον οποίο συγχρονίζονται εμπειρίες που θα σε κάνουν για λίγο να χάσεις το μυαλό σου (έως 26/5, προπώληση εισιτηρίων εδώ).

Παρακάτω, μερικές από αυτά τα έργα-εμπειρίες που μας έμειναν από την επίσκεψη στα εγκαίνια του 20ού ADAF.

Ο «χορός» του Flux

Σε μία από τις μεγάλες σκοτεινές αίθουσες του ισογείου, στροβιλίζεται ακούραστα το Flux, μαγνητίζοντας τον επισκέπτη σε μια απορροφητική διαδικασία. Το κινητικό γλυπτό της Collectif Scale αποτελείται από μια σειρά σωλήνων LED σε κυκλική διάταξη, που εκτελούν συντονισμένα μια computer-based με συνοδεία minimal electro μουσικής χορογραφία, αλλάζοντας προοδευτικά ταχύτητα, ένταση και κινήσεις, έτσι που κάποιες φορές θυμίζει τη DNA σπείρα και άλλες τη φούστα δερβίση στην προσπάθειά του προς την έκσταση.

«Το νόημα ήταν να κάνουμε κάτι που θα μοιάζει με ανθρώπινο», σχολιάζει μέλος της κολεκτίβας που εδρεύει στο Παρίσι, «όταν το παρακολουθείς, το φως και τις κινήσεις του, νιώθεις κάπως άνετα μαζί του και υποδόρια σου μιλάει». Ένα παιχνίδι ανάμεσα στο οικείο και το ανοίκειο διαβάζεις όσο παρατηρείς σιωπηλά το κινητικό γλυπτό το οποίο είχε παρουσιαστεί πρώτη φορά το 2021 στο φεστιβάλ Constellations στη Γαλλία.

Το «τούνελ» των Tundra

Οι ολογραφικές οθόνες LED ζωντανεύουν 3D ολογράμματα στον χώρο, χωρίς επιφάνεια προβολής – μια καινοτομία με την οποία δεν έχουμε εξοικειωθεί ακόμη στην Ελλάδα, και έτσι το new media έργο των Tundra στο υπόγειο μοιάζει κάπως με μαγικό. Είναι μια σειρά (Row, ο τίτλος της εγκατάστασης) από τέτοιες οθόνες, η μία πίσω από την άλλη, και, όπως στέκεσαι μπροστά τους, δημιουργούν την αίσθηση του τούνελ, στο εσωτερικό του οποίου ταξιδεύουν παλλόμενες κυματομορφές, σχέδια, σχήματα και σκόρπια «σωματίδια». Πρόκειται για 3D εικόνες που αντιπροσωπεύουν παραλλαγές του ήχου.

Η εγκατάσταση έχει αποσπάσει δύο διεθνή βραβεία, ένα σε διοργάνωση της Κίνας και ένα σε διοργάνωση της Ιαπωνίας.

Στο διάστημα του Timée

Στον Τίμαιο, ένα από τα τελευταία έργα του Πλάτωνα, αναφέρεται η θεωρία ότι οι πλανήτες καθώς περιστρέφονται παράγουν ποικίλους μουσικούς ήχους και ότι μέσω της «αρμονίας των σφαιρών» (δηλαδή, των πλανητών) ο άνθρωπος προσεγγίζει τη θεία τελειότητα. Με έμπνευση αυτή την ιδέα που συνέδεε τα μαθηματικά με τη μεταφυσική, ο Γάλλος Guillaume Marmin έχει δημιουργήσει μια ανάλογης αισθητικής εγκατάσταση που είναι ικανή να σε κάνει να χάσεις την αίσθηση του χώρου και του χρόνου.

Ο επισκέπτης μπαίνει σε ένα dark room και αφήνεται (ιδανικά μόνος του) μπροστά σε ένα «καλειδοσκόπιο» από λευκές δέσμες φωτός και ηχητικά κύματα, βιώνοντας μια εμπειρία που είναι κοντινή στο κοσμικό χάος και τα παράλληλα σύμπαντα.

Το κινούμενο πλήθος του Akinori Goto

Δύο μικρά σε μέγεθος έργα, τα οποία αποκαλύπτονται σαν εκπλήξεις όπως ακολουθάς τη διαδρομή του ADAF στον κάτω όροφο του κτιρίου: Πρόκειται για γλυπτά φτιαγμένα με την τεχνολογία της 3D εκτύπωσης και τέτοιο τρόπο που όπως περιστρέφονται ασταμάτητα παρουσιάζουν μοτίβα ανθρώπινων κινήσεων, δίνοντας την εντύπωση ενός πλήθους που κινείται στο διηνεκές του χρόνου.

Η περφόρμανς των Rimini Protokoll

Καταξιωμένη διεθνώς για την εξερεύνηση νέων θεατρικών εργαλείων και την αποκάλυψη της πραγματικότητας με ασυνήθιστους τρόπους, η ομάδα Rimini Protokoll ετοιμάζει για το ADAF μια αναμέτρηση με ένα ρομπότ που απέχει από το στερεότυπο της εργατικής μηχανής: στην περφόρμανς Uncanny Valley, το κοινό θα ζήσει ζωντανά την on stage «μονομαχία» ανάμεσα στον θεατρικό συγγραφέα Thomas Melle και το ακριβές αντίγραφο του που δέχθηκε ο ίδιος να παρασκευαστεί για τις ανάγκες της παράστασης – τι σημαίνει για το πρωτότυπο όταν το ανδροειδές παίρνει τον έλεγχο και γρήγορα φαίνεται πως είναι καλύτερο στην εκμάθηση;

Η περφόρμανς θα γίνει Παρασκευή και Σάββατο βράδυ στη σκηνή του Rex, απέναντι από τα πρώην Δικαστήρια Σανταρόζα.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ