meta-Rινόκερos: Ακολουθήσαμε μια αναπάντεχη performance μέσα στην Ακαδημία Πλάτωνος
Στην καινούργια παράσταση της Νέλλης Πουλοπούλου, το μεγάλο αστικό πάρκο μεταμορφώνεται σε θεατρική σκηνή, φέρνοντας τελικά τους θεατές ενώπιον των ευθυνών τους: Νοιάζεται κανείς για το τοπίο;
- 10 ΜΑΡ 2023
Το σημείο εκκίνησης είναι στο συνεργατικό καφενείο απέναντι από την Ακαδημία Πλάτωνος. Μια αλλόκοτη ξεμαλλιασμένη μορφή με ασημί ρούχα και το βλέμμα του χαμένου, φαίνεται από μακριά να πλησιάζει, μέσα από τις φυλλωσιές του Πάρκου. Στον ώμο της έχει στερεωμένο έναν μακρύ πάσσαλο από κορμό δέντρου, σαν κέρατο. Όταν φτάνει πια έξω στον δρόμο, γίνεται αντιληπτή και από τους τελευταίους· ανάμεσά τους και περαστικοί που δεν έχουν ιδέα για την παράσταση. Τα αυτοκίνητα κόβουν ταχύτητα και οι οδηγοί από μέσα τινάζουν αυτόματα τα χέρια τους σε ένα σταυροκόπημα.
«Κλείστε τα μάτια σας και μετρήστε από μέσα σας 10 ρινόκερους», θα φωνάξει προς το μέρος μας εκείνη μερικά λεπτά αργότερα, προτρέποντας να φανταστούμε πως όσα πρόκειται από εκεί κι έπειτα να συμβούν δεν ανήκουν στην κυριολεκτική σφαίρα των πραγμάτων, αλλά πως είναι κομμάτια μιας παράλληλης πραγματικότητας – μιας ταινίας με πρωταγωνιστή το ίδιο το Πάρκο και τα δέντρα του.
Σε αυτή την ιστορία, η έμπειρη στο devised θέατρο περφόρμερ Νέλλη Πουλοπούλου υιοθετεί το πνεύμα του αστικού πάρκου, μεταμορφώνεται σε αερικό που γνωρίζει κάθε του πετραδάκι και λακκούβα, γνωρίζει τα πουλιά που ξεκουράζονται στα κλαδιά του, όπως και τα νερά που τρέχουν κάτω απ’ την επιφάνειά του, αφού σε αυτή την περιοχή κάποτε συναντιόντουσαν όλα τα ρέματα της πόλης. Γνωρίζει τις ένδοξες εποχές που όμορφοι νεαροί φιλοσοφούσαν και γυμνάζονταν εδώ, όπως και τον αρχιτέκτονα Αριστόφρωνα που αιώνες μετά αποκάλυψε τα αρχαιολογικά κατάλοιπα. Γνωρίζει επίσης τις εποχές που το πάρκο παραμελήθηκε, ξεχάστηκε, καταπατήθηκε αλλά και έπειτα που αναγεννήθηκε από τους ίδιους τους κατοίκους.
Γνωρίζει ίσως τα πάντα για το πάρκο, πέρα από το μέλλον που του επιφυλάσσει εκείνη η ανάπλαση που προωθείται με πανηγυρικές ανακοινώσεις για την ανέγερση ενός μουσείου ακριβώς στο κέντρο του, στο όνομα της ανάπτυξης και της αξιοποίησης προς ένα τουριστικό μνημείο αντίστοιχου βεληνεκούς με τους Στύλους Ολυμπίου Διός.
Γι΄ αυτό ξέρει μόνο κάποιες βασικές πληροφορίες: ότι –σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί– πρόκειται να κοπούν περί τα 580 δέντρα και ότι 60 στρέμματα (από το σύνολο των 100) πρόκειται να αφαιρεθούν από τον πνεύμονα πρασίνου, με την παράλληλη ανέγερση ενός λαμπρού mall.
© Καλλιόπη Βαγιανάκη
Τι θα απομείνει τελικά ζωντανό σε ένα Λεκανοπέδιο που πάσχει εγκληματικά σε ποσοστό αναλογίας πρασίνου ανά κάτοικο; Θα μείνει κάτι αμόλυντο; Και συγκεκριμένα για τούτο το ελεύθερο αστικό πάρκο, τους ανθρώπους, τα πουλιά, τα δέντρα, τι θα μείνει; Νοιάζεται κανείς;
Μπροστά σε αυτό το επιτακτικό ερώτημα φέρνει η παράσταση meta-Rινόκερos τον θεατή, έχοντας πρώτα εκτελέσει μια περιπατητική διαδρομή στο κάτω κομμάτι της Ακαδημίας Πλάτωνος, με τις σκηνοθετικές οδηγίες να είναι ενσωματωμένες στο σώμα του έργου και τα λόγια της περφόρμερ. Μια ποιητική περιπλάνηση, κατά την οποία σταδιακά παύεις να βλέπεις το πάρκο με τη μορφή που το έχεις (ίσως) γνωρίσει ως επισκέπτης, καθώς μεταμορφώνεται σε αλληλουχία θεατρικών σκηνών – τα παγκάκια, τα πλατώματα, η Ιερά Οικία του Ακάδημου, μέχρι και τα φυλλώματα στις ρίζες των δέντρων γίνονται κάδρα στο βλέμμα του θεατή.
Ώσπου έρχεσαι τελικά ενώπιον των ευθυνών σου: Νοιάζεσαι αλήθεια για αυτό το τοπίο;
«Μια προσωπική κραυγή, ένα requiem για το πάρκο»
© Καλλιόπη Βαγιανάκη
«Είναι νεκρό, είναι νεκρό», μονολογεί με απογοήτευση και θλίψη η περφόρμερ σε ένα σημείο της παράστασης, έχοντας οδηγήσει το κοινό γύρω από έναν κομμένο κορμό δέντρου. Όπως θα μου εξηγήσει αργότερα η Νέλλη, αυτό ήταν το πυρηνικό ερέθισμα της παράστασης: «Ξαφνικά παρατηρήσαμε με απορία αυτό το κομμένο δέντρο, αδυνατώντας να πούμε με σιγουριά αν κόπηκε ή αν φυτεύτηκε έτσι κομμένο. Παιδιά της γειτονιάς έγραψαν μετά επάνω του τη λέξη φόνος, πράγμα το οποίο για μένα είχε τρομερή καλλιτεχνική αξία».
«Έπειτα, έγινε επιτακτική η ανάγκη για την παράσταση, όταν άρχισα να καταλαβαίνω απ’ τα σχέδια ότι προωθείται μια κανονική ισοπέδωση», συνεχίζει η ίδια, στην οποία ανήκει τόσο η σύλληψη όσο και τα κείμενα της περφόρμανς meta-Rινόκερos, ενώ τη δραματουργία και την τελική δομή της παράστασης συνυπογράφει με τη σκηνοθέτρια Άντζελα Δεληχάτσιου.
«Κατά μία έννοια είναι ένας αποχαιρετισμός για μένα, ένα requiem για το Πάρκο, αλλά και μια προσωπική κραυγή για όλα τα δέντρα, τους ανθρώπους και γενικά τη ματαιότητα μπροστά στη δίψα για κέρδος».
Πρόκειται για ένα έργο το οποίο γεννήθηκε μέσω αυτοσχεδιασμών μέσα στο Πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνος – ένα μέρος το οποίο για τη Νέλλη είναι πολύ οικείο, αφού από το 2008 που είναι κάτοικος της περιοχής (και καλλιτεχνική διευθύντρια του Quilombo) το επισκέπτεται σχεδόν καθημερινά, μαζί με τη σκυλίτσα της, τη Λάφι.
Μάλιστα, η Λάφι είναι μέρος αυτής της παράστασης: ακολουθεί το κοινό και την περφόρμερ μέσα στο πάρκο, ανοίγοντας ένα επιπλέον παράθυρο στην τυχαιότητα. Το ίδιο τυχαία είναι και η αντίδραση από τους επισκέπτες του πάρκου, που περνούν αμέριμνοι και ίσως υποκύψουν στην περιέργειά τους και ενταχθούν στο κοινό. «Η τυχαιότητα των πραγμάτων για μένα είναι η πόρτα μου, είναι αυτή η πύλη που με απελευθερώνει στην τέχνη – το σημείο που ενώνεται τέχνη και ζωή», απαντάει η Νέλλη, όταν τη ρωτάω σχετικά.
Γι’ αυτό και όλη η παράσταση διεγείρει τη συμμετοχή του κοινού – όχι με τρόπο επιτακτικό, αλλά σε σημείο που να βγαίνει ο θεατής απ’ την ασφάλεια της θέσης του και να ενδίδει τελικά σε μια διαδρομή που αφήνει περιθώρια στο παράλογο, το αμφίσημο, το ενστικτώδες και το χαοτικό.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, αναπτύσσεται η ταυτότητα της περφόρμερ, με αποτέλεσμα τελικά, ύστερα από 90 λεπτά παράστασης, να είναι αφύσικα οικεία σε σχέση με εκείνη την αλλόκοτη φιγούρα που αντίκρισες στην αρχή. Άλλωστε όλη μας δεν είμαστε παράγωγα ενός χαοτικού, αγχωτικού κόσμου, που βομβαρδίζεται από πληροφορίες και αδιέξοδα;
«Ζω σε παράλληλες πραγματικότητες, αμοιβαίες ανταγωνιστικότητες, αφύσικες κανονικότητες», όπως θα πει η ίδια σε ένα σημείο του έργου.
INFO
meta-Rινόκερos
Πάρκο Ακαδημίας Πλάτωνος
Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο, 15.00, έως 3/4
Κρατήσεις : Μέσω email στο [email protected] και τηλεφωνικά στο 6994814409
