Ο Δημήτρης Αγιοπετρίτης Μπογδάνος εγκλωβίζει τον έρωτα στην τουαλέτα μίας παμπ

Μπορεί να απέχουμε σχεδόν ένα μήνα από το μεγαλύτερο βράδυ της χρονιάς, που θα αφήσουμε πίσω το 2024 και θα υποδεχτούμε το νέο έτος, εδώ και μερικές εβδομάδες όμως, κάθε Δευτέρα και Τρίτη βράδυ στη σκηνή του Θεάτρου Πόρτα έξι νέοι άνθρωποι γιορτάζουν την Παραμονή Πρωτοχρονιάς σε μία παμπ κάπου στη Βρετανία – δεν τη γιορτάζουν ακριβώς, αλλά τέλος πάντων θα τα εξηγήσουμε όλα παρακάτω. 

Υπάρχει ένα χρέος που πρέπει να αποπληρωθεί. Υπάρχει και ένας πληγωμένος έρωτας που πρέπει να γιατρέψει τις πληγές του. Υπάρχει και μία γενικότερη ταλαιπωρία από τον έρωτα, που δεν είναι όπως παλιά· από τις ανθρώπινες σχέσεις, που ούτε αυτές είναι· από όλες τις συνειδητοποιήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει κάποιος πριν την ψυχολογική του ενηλικίωση. Υπάρχει τέλος και μία γυναικεία τουαλέτα, όπου στριμώχνονται οι έξι νεαροί -πέντε γυναίκες και ένας άντρας- για να λύσουν τις διαφορές τους. 

Κι αυτή είναι η υπόθεση μίας παράστασης, που δεν έχουμε ξαναδεί στο ελληνικό θέατρο. Είναι Το Πήδημα της Maggie Nevill, μία βρετανική κωμωδία ή καλύτερα, αντικωμωδία χωρίς προφυλάξεις, όπως την έχει χαρακτηρίσει η ίδια και μας τη συστήνει ο Δημήτρης Αγιοπετρίτης Μπογδάνος. 

Πρόκειται για μία παραγωγή του Θεάτρου Νέου Κόσμου, με το οποίο ο σκηνοθέτης συνεργάζεται ξανά δύο χρόνια μετά το Andy, τον μονόλογο που έγραψε και σκηνοθέτησε για τον εκκεντρικό βασιλιά της pop art, Andy Warhol. Για την ιστορία, το πρωτοανέβασε στο Central Saint Martins το 2010 στο Λονδίνο. Εκεί, όπου για κάποια χρόνια έζησε, εργάστηκε και σπούδασε. Απόφοιτος της Καλών Τεχνών και του Νέου Ελληνικού Θεάτρου (είναι πια μέλος της διδακτικής ομάδας), έκανε τις μεταπτυχιακές του σπουδές πάνω στο Performance στο στο Central Saint Martins, καθώς και στη Σκηνοθεσία Θεάτρου στη Royal Academy of Dramatic Arts (RADA).

---

Αν και ξεκίνησε ως ηθοποιός, πέρασε πολύ γρήγορα στη σκηνοθεσία και από τότε που επέστρεψε στην Αθήνα, έχει σκηνοθετήσει παραστάσεις στο αλησμόνητο Skrow Theater (Μπιλ&Λου, Η Τελεία), στην Εθνική Λυρική Σκηνή (Into the Woods), στο Φεστιβάλ Αθηνών και τη Μικρή Επίδαυρο (Δάφνις+Χλόη), στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (Mon Petit Prince), μεταξύ πολλών ακόμα. 

Τη φετινή σεζόν, εκτός από Το Πήδημα, ο Δημήτρης Αγιοπετρίτης Μπογδάνος παρουσιάζει μία ακόμα παράσταση, ένα νέο θεατρικό έργο για την τραγική αληθινή ιστορία του Joseph Merrick, του «ανθρώπου ελέφαντα».

Πώς έπεσε στα χέρια σου Το Πήδημα; 

Η επιθυμία μας να δουλέψουμε ξανά με το Θέατρο του Νέου Κόσμου μας έφερε πάνω από πολλά πιθανά σενάρια. Κάπως έτσι την κατάλληλη στιγμή όπως πάντα, εμφανίσθηκε ο Αντώνης Γαλέος (μεταφραστής, σκηνοθέτης, ηθοποιός) που μου έδωσε να διαβάσω το έργο. Σπάνια διαβάζω σύγχρονα έργα που με ιντριγκάρουν όπως Το Πήδημα. Κατά τη διάρκεια της πρώτης ανάγνωσης τα περιμένω στη γωνία και συνήθως κάπου μου το χαλάνε. Στην κορύφωση, στο φινάλε, στην επίγευση. 

Σε αυτή την περίπτωση, ένιωσα ενθουσιασμό και με αγωνία το μοιράστηκα αρχικά με την Τζωρτζίνα (Λιώση), τη Νάνσυ (Μπούκλη), τη Νίκη και την Όλγα (Σκιαδαρέση) αναμένοντας εναγωνίως την απόκριση τους. Και ευτυχώς ένιωσαν κι εκείνες το ίδιο. 

Το έργο της Maggie Nevill εκ πρώτης όψεως φαντάζει σαν ένα φεμινιστικό μανιφέστο. Αν όμως οι κεραίες σου είναι ανοιχτές αντιλαμβάνεσαι ότι αυτή είναι η εξυπνάδα του. Χτίζει σε όλο το πρώτο μέρος κάτι, το οποίο στη συνέχεια, έρχεται η αρσενική πλευρά για να το αμφισβητήσει με επιχειρήματα και τελικά και τα δύο φύλα κατακρημνίζονται μπροστά στον έρωτα και τη ζωή. Καταρρίπτεται κάθε τυπικότητα. Το έργο φωνάζει: «Σκάστε επιτέλους, άντρες, γυναίκες. Όλοι πεθαίνουμε με τον ίδιο τρόπο».  

Τι συμβαίνει με αυτούς τους έξι ανθρώπους της ιστορίας;

Πέντε γυναίκες εγκλωβίζουν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς τον προσφάτως πρώην φίλο μίας εξ αυτών, στην καμπίνα γυναικείας τουαλέτας σε βρετανική παμπ. Η αφορμή είναι ένα μικροποσό, αλλά από κάτω βράζουν όλες οι ανθρώπινες σχέσεις και ισορροπίες. Υπάρχει η βαθιά αγωνία για το πώς οι άνθρωποι συνδεόμαστε μεταξύ μας, αλλά και με τον εαυτό μας, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να παλέψουμε με τις απογοητεύσεις και τις προσδοκίες που μας επιβάλλονται κοινωνικά. 

---

Αν και φαινομενικά απλό, με τις απανωτές ανατροπές του, το έργο συμπυκνώνει όλες τις συνειδητοποιήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει κάποιος πριν την ψυχολογική του ενηλικίωση. 

Συνεπώς, είναι μία παράσταση που έχει τη γυναίκα στο επίκεντρο, αλλά…

Η γυναίκα είναι αναμφισβήτητα στο επίκεντρο του έργου, αλλά δεν θα την περιέγραφα ως «γυναικεία παράσταση». Μπορεί να τη χαρακτήριζα «νεανική» και πάλι όμως όχι με τη στενή έννοια. 

Το έργο εξετάζει τις ανθρώπινες σχέσεις, τις πιέσεις και τις αντιφάσεις που βιώνουν οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως φύλου. 

Και ο έρωτας τι ρόλο παίζει στην ιστορία τους; 

Ο έρωτας είναι πάντα μια ζωντανή δύναμη, αλλά στην εποχή μας έχει γίνει πιο περίπλοκος και δύσκολος να κατανοηθεί και να βιωθεί. Η τεχνολογία, οι κοινωνικές προσδοκίες και οι ρυθμοί της καθημερινότητας αλλάζουν τον τρόπο που οι άνθρωποι σχετίζονται και εκφράζουν τα συναισθήματά τους. 

Ένα από τα θέματα του έργου είναι ακριβώς αυτή η αναζήτηση για αυθεντικότητα σε έναν κόσμο, που είναι υπερφορτωμένος με εικόνες και πληροφορίες.

Το Πήδημα περιγράφεται ως μία αντι-κωμωδία χωρίς προφυλάξεις. Σε ποια πράγματα στη ζωή πρέπει να αφηνόμαστε ελεύθεροι;

Νιώθω ότι το να γίνουμε επιφυλακτικοί ή ακόμα και καχύποπτοι προς πάσα κατεύθυνση -επειδή σίγουρα κάποιες στιγμές έχουμε φάει τα μούτρα μας- δεν μας ωφελεί. Όλα πεθαίνουν. Όλα θα πεθάνουν, αλλά για να συμβεί αυτό πρέπει πρώτα κάτι να γεννηθεί. Δεν γίνεται να πούμε ότι δεν θα ξαναμπούμε σε σχέση, επειδή κάποια στιγμή χωρίσαμε. Ότι δεν θα αγαπήσουμε ξανά, επειδή κάποτε προδοθήκαμε. Απαιτείται μια εμπιστοσύνη στη ζωή, όχι τυφλή, αλλά συνειδητή. Κυρίως μέχρι να αντιληφθούμε ότι δεν μπορούμε να έχουμε τον έλεγχο της. 

Γιατί αποφάσισες να βάλεις στο παιχνίδι τη ζωντανή μουσική, που εκτελείται επί σκηνής από τις Σκιαδαρέσες; 

Η πρόθεση ήταν να προσθέσω κάποια στοιχεία άμεσης απεύθυνσης στο κοινό. Όχι των ηθοποιών αλλά των χαρακτήρων. Υποθέτω ότι αυτό έχει να κάνει με τη δική μου στιγμή συνάντησης με αυτή την ιστορία. 

Ωστόσο, η απόφαση δεν ήταν αφηρημένη. Αν δεν ήταν η μουσική των κοριτσιών μπορεί να μην ήταν καμία και νιώθω απολύτως δικαιωμένος από το αποτέλεσμα.

Τι έχει η μουσική της Νίκης και της Όλγας, που σε κάνει να αισθάνεσαι έτσι;

Τη δύναμη να μεταφέρει τις συναισθηματικές διακυμάνσεις των χαρακτήρων, να αναδεικνύει τις λεπτές στιγμές έντασης ή τρυφερότητας και να φέρνει πιο κοντά το κοινό στον εσωτερικό κόσμο των ηρώων.

Έχοντας με τις Σκιαδαρέσες μία σχέση χρόνων, καθώς υπήρξαν μαθήτριές μου, γνωρίζω πολύ καλά το χάρισμα που έχουν να ακουμπούν στις αφηγήσεις τους με ευαισθησία, ενσυναίσθηση, χιούμορ και τσαγανό. Ό,τι ακριβώς ήθελα για Το Πήδημα.

Η συνεργασία μας ήταν οργανική και η αφοσίωσή τους στην τέχνη τους είναι συγκινητική. Σήμερα, μου είναι αδύνατο να φανταστώ την παράσταση χωρίς τα κορίτσια και τις μουσικές τους. 

---

Το Πήδημα δεν είναι η μοναδική σου θεατρική δουλειά τη φετινή σεζόν. Παράλληλα, ανεβάζεις το Ο Άνθρωπος Ελέφαντας, έτσι τον είπαν, ένα νέο έργο της Τζούλιας Διαμαντοπούλου βασισμένο στην πασίγνωστη αληθινή ιστορία που μετέφερε στον κινηματογράφο ο David Lynch. Αφηγούμενος την ιστορία του Joseph Merrick για ποια πράγματα θέλεις να μιλήσεις; 

Η συγκλονιστική υπόθεση του Joseph Merrick, διαχρονική και πανανθρώπινη, είναι ένα ισχυρό ταρακούνημα για κάθε φορά που η ζωή μας φαίνεται δύσκολη. Ένα από τα πιο συγκλονιστικά αφηγήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, όχι μόνο επειδή αφορά την τραγική μορφή ενός θύματος των κοινωνικών διακρίσεων, αλλά κυρίως επειδή μας βάζει σε μια βαθιά αναζήτηση για το τι σημαίνει «ανθρωπιά» και πώς την κατανοούμε μέσα από την επιφανειακή μας αντίληψη.

Στην εποχή μας, όπου η επιβεβαίωση μέσω της εικόνας και η εξωτερική εμφάνιση κυριαρχούν σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας, η ιστορία του Merrick λειτουργεί ως σπαρακτική υπενθύμιση του πόσο εύκολα χάνουμε τον πραγματικό πυρήνα του ανθρώπινου όντος.

«Είσαι αυτός που είσαι. Όχι, αυτό που βλέπουν οι άλλοι όταν σε κοιτάζουν», είναι μία από τις χαρακτηριστικές ατάκες του έργου σας. Εμείς συνηθίζουμε να μην δείχνουμε τον πραγματικό μας εαυτό ή οι άλλοι βλέπουν αυτό που θέλουν να δουν;

Η κοινωνία που ζούμε, ενώ δηλώνει ότι αποδέχεται τη διαφορετικότητα, συχνά εξακολουθεί να επιδιώκει την «τελειότητα» με όρους επιφανειακούς και το ανθρώπινο σώμα αποτελεί το πιο προφανές πεδίο αυτής της καταναλωτικής αντίληψης. 

Η ιστορία του Merrick δεν αφορά μόνο την εξωτερική του εμφάνιση, που με βάση τα κοινωνικά πρότυπα θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει «αποκρουστική», αλλά κυρίως την ανθρώπινη ψυχή του, την ευαισθησία του, την απελπισμένη του ανάγκη για αποδοχή και επικοινωνία, την έμφυτη αξία του ως ανθρώπου. 

Αν κάτι προσφέρει η ιστορία του σήμερα, είναι η αμφισβήτηση της απόλυτης αξίας που δίνουμε στην εξωτερική εμφάνιση και το κάλεσμα για μία πιο ουσιαστική αναζήτηση της αλήθειας του άλλου. Μας προσκαλεί να αποδεχθούμε το άγνωστο, το μη συμβατό, το διαφορετικό, να δούμε τον άνθρωπο ως σύνολο και όχι ως μία εικόνα, και να αναγνωρίσουμε την πραγματική αξία του σε μία εποχή όπου το «φαίνεσθαι» συχνά επισκιάζει το «είναι». 

Στην εποχή μας, λοιπόν, όπου η αποξένωση και η μοναξιά παραμονεύουν πίσω από την υπερβολική «σύνδεση», η ιστορία του Merrick φωτίζει τις πιο σκοτεινές πλευρές της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά ταυτόχρονα μας προσκαλεί να κοιτάξουμε μέσα μας και γύρω μας με κατανόηση και ευσυνειδησία. 

***

Το Πήδημα

Συγγραφέας: Μάγκι Νέβιλ

Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος 

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Αγιοπετρίτης–Μπογδάνος 

Σκηνογράφος: Μαριάνθη Ράδου 

Ενδυματολόγος: Μάριος Ράμμος 

Μουσική: Σκιαδαρέσες 

Κινησιολογία: Κωνσταντίνος Κουνέλλας 

Σχεδιασμός φωτισμών: Σοφία Αλεξιάδου 

Σύμβουλος Δραματολογίας: Τζιάνα Τσαϊλακοπουλου 

Ενορχήστρωση: Αλέξης Στενακης, Χάρης Παρασκευάς 

Ήχος-sound design: Κώστας Χαϊκάλης 

Βοηθός σκηνοθέτη: Νάλια Ζήκου 

Β΄ βοηθός σκηνοθέτη: Ιάσονας Ασημακόπουλος 

Παίζουν: Τζωρτζίνα Λιώση, Νάνσυ Μπούκλη, Άγγελος-Προκόπιος Νεράντζης, Νίκη Σκιαδαρέση, Όλγα Σκιαδαρέση, Λυδία Τζανουδάκη.

Info: Θέατρο Πόρτα (Λεωφ. Μεσογείων 59, Αθήνα, τηλ. 210-7711333). Δευτέρα και Τρίτη στις 21.00. Προπώληση εδώ.