Ο Μάνος Καρατζογιάννης θέλει να ξυπνήσει τους νεκρούς πολιτικά εαυτούς μας

Όταν η Κατερίνα Ευαγγελάτου, σκηνοθέτις και καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου, ανακοίνωσε το φετινό πρόγραμμα υπογράμμισε μεταξύ άλλων τον Κύκλο της Μεταπολίτευσης. Μία δράση που τιμά την επέτειο των 50 ετών από την εξέγερση του Πολυτεχνείου και των 50 ετών από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας και η οποία περιλαμβάνει από συζητήσεις και συναυλία (του Διονύση Σαββόπουλου στο Ηρώδειο) μέχρι θέατρο, την παράσταση 50 χρόνια, μία νύχτα.

Πρόκειται για ένα έργο που έγραψε ο ηθοποιός, σκηνοθέτης, καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου Σταθμός Μάνος Καρατζογιάννης μαζί με τη συνεργάτιδά του Δήμητρα Κονδυλάκη και ήταν δική του πρόταση στο Φεστιβάλ. Θα το ανεβάσει από τις 26 Ιουνίου στην Πειραιώς 260 και όπως μου εξηγεί είναι «μια σύγχρονη ανάγνωση της οριακής αυτής στιγμής, που το φοιτητικό κίνημα οδήγησε σε μία μαζική εκδήλωση λαϊκής αντίθεσης απέναντι στη στρατιωτική δικτατορία τον Νοέμβριο του 1973, από τη σκοπιά του θεάτρου, ακολουθώντας την Αριστοτελική δομή της αφήγησης».

Για τη συγγραφή του, βασίστηκαν σε αληθινές μαρτυρίες φοιτητών, μαθητών αλλά και απλών πολιτών. «Mε τη Δήμητρα συνεργαζόμαστε για δεύτερη φορά στο Φεστιβάλ Αθηνών, ύστερα από τα Δωμάτια Μνήμης το 2018, την εικαστική έκθεση για τη Λούλα Αναγνωστάκη.

Πήραμε μαζί μια σειρά συνεντεύξεων, όπως εκείνες του ψυχίατρου Παναγιώτη Μαυρομάτη καθώς και της ηθοποιού Υβόννης Μαλτέζου, η οποία συμμετέχει και στην παράσταση. Συζητήσαμε αρκετά στην αρχή και στη συνέχεια εγώ εργάστηκα περισσότερο στα πρώτα δύο μέρη της παράστασης και η Δήμητρα στο τρίτο. Ανταλλάσσαμε βέβαια από κοινού διαρκώς τις αγωνίες μας, καθώς υπάρχει μεταξύ μας εκτίμηση και σύμπνοια», τονίζει και συνεχίζει:

«Ο παλλόμενος λόγος αληθινών πρωταγωνιστών ζωντανεύει μέσα από αυθεντικές μαρτυρίες άλλες δημοσιευμένες, άλλες συλλεγμένες στο πλαίσιο της δραματουργικής έρευνας· μαρτυρίες πολιτών που πήραν μέρος, ηθελημένα ή άθελά τους, στο δράμα της Ιστορίας ο καθένας από τη δική του θέση.

Ενώνοντας παλαιότερες και νεότερες γενιές ηθοποιών-αφηγητών συγκεκριμένων χαρακτήρων και προσώπων, η παράσταση συνθέτει το παζλ αυτού του “ρευστού, βίαιου και χωρίς συγκεκριμένο περίγραμμα” γεγονότος –όπως χαρακτηρίζει τις εξεγέρσεις η Αμερικανίδα ιστορικός Janet Lugo–, σε μια συλλογική αφήγηση που γίνεται πρώτη ύλη για ένα πολύτιμο μάθημα θεάτρου και οδηγός στην αναζήτηση του νοήματος της Δημοκρατίας».

Το 50 χρόνια, μία νύχτα δεν είναι η πρώτη φορά που ο ίδιος ασχολείται με μία παράσταση που αφορά την ιστορική μνήμη. Είναι κάτι με το οποίο καταπιάνεται ενεργά τα τελευταία χρόνια. Τον ρωτώ τι τον οδήγησε σε αυτό το θεατρικό μονοπάτι. «Είναι η έκτη φορά που καταπιάνομαι με ένα θέμα ιστορικής μνήμης στη σκηνή, μετά τις παραστάσεις των έργων μου Για την Ελένη (για την Ελένη Παπαδάκη), Μάρτυρες των Αθηνών (για την Κατοχή), Φύλακας μιας Επανάστασης (για τον Γιάννη Βλαχογιάννη που έσωσε τα κείμενα για την Ελληνική Επανάσταση), Passport (με αφορμή τη Μικρασιατική Καταστροφή) και την ταινία για τη Μελίνα Μερκούρη, Μελίνα Στοπ Καρέ.

Πάντα πίστευα ότι όταν ασχολείσαι με την ιστορική μνήμη αποκαθιστάς κάτι πρώτα μέσα σου κι έπειτα στη σκηνή. Σαν να δικαιώνονται αδικαίωτα πρόσωπα. Σαν να ζωντανεύουν οι νεκροί για να μιλήσουν για τις ζωές μας».

Τι σημαίνει άραγε για μας σήμερα αυτό το συλλογικό βίωμα αλληλεγγύης και αυταπάρνησης που συνέβη με την εξέγερση του Πολυτεχνείου; «Σε προσωπικό επίπεδο αντίσταση και σε συλλογικό αλληλεγγύη. Δυο έννοιες τόσο ξεχασμένες, αν και στην πραγματικότητα όλοι όσοι δραστηριοποιούμαστε στη δημόσια ζωή, οφείλουμε να αντιπολιτευόμαστε στην εκάστοτε εξουσία όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο.

Το σύνθημα των φοιτητών “Όλοι ενωμένοι” ήταν συνέχεια στο μυαλό μου κατά την προετοιμασία της παράστασης. Αυτή την αλληλεγγύη, την αγνότητα και το πάθος των φοιτητών, αλλά και όλων όσων βρέθηκαν δίπλα τους επιχειρώ να μεταδώσει και η παράσταση. “Να ξυπνήσουμε δηλαδή τους νεκρούς” πολιτικά εαυτούς μας με όσα υλικά του θεάτρου διαθέτουμε, σε μια εποχή που η ακροδεξιά στην Ευρώπη καλπάζει και ο φασισμός καραδοκεί».

***

50 χρόνια, μια νύχτα

Σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης

Δραματουργία: Μάνος Καρατζογιάννης – Δήμητρα Κονδυλάκη

Μουσική: Τηλέμαχος Μούσας

Κίνηση: Ζωή Χατζηαντωνίου

Σκηνικό: Λουκία Μάρθα

Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα

Φωτισμοί: Άγγελος Παπαδόπουλος

Video art: Goran Gagic

Βοηθός σκηνοθέτη: Ντίνα Ντεμπέμπε

Ιστορικός σύμβουλος: Κωστής Κορνέτης

Παίζουν: Γιώργος Βουρδαμής, Μαρία Ζορμπά, Υβόννη Μαλτέζου, Ιφιγένεια Καραμήτρου, Γιάννης Νταλιάνης, Καλλιόπη Παναγιωτίδου, Γιώργος Νούσης, Στρατής Χατζησταματίου

Συμμετέχουν σπουδαστές του Γ΄ Έτους της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης “Κάρολος Κουν”