Οδυσσέα Ιωάννου, γιατί να έρθουμε στη συναυλία για τα 50 χρόνια Δημοκρατίας;
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της μεγάλης συναυλίας «Τίποτα δεν πάει χαμένο: 50 χρόνια τραγούδια για έναν καλύτερο κόσμο», Οδυσσέας Ιωάννου μιλά για όσα θα ακούσουμε στον Λυκαβηττό.
- 25 ΣΕΠ 2024
Από τα ραδιοφωνικά στούντιο επιλέγοντας τα αγαπημένα του τραγούδια, ξαφνικά πέρασε στην άλλη άκρη βάζοντας στίχους σε μερικά από τα πιο λατρεμένα τραγούδια όλης της χώρας και από εκεί ξανά πίσω στα στούντιο, με μερικά διαλείμματα για άρθρα, θεατρικές παραστάσεις και βιβλία. Ο Οδυσσέας Ιωάννου προτιμά να συστήνεται ως «γραφιάς» για να περιγράψει αυτό που κάνει και τα τελευταία 30 και πλέον χρόνια το κάνει εξαιρετικά.
Αυτές τις ημέρες ο Οδυσσέας Ιωάννου καταπιάνεται με τη μεγάλη συναυλία του Δήμου Αθηναίων για την επέτειο των 50 χρόνων από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, που θα γίνει στο Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού, την Τρίτη 15 Οκτωβρίου, με τίτλο «Τίποτα δεν πάει χαμένο: 50 χρόνια τραγούδια για έναν καλύτερο κόσμο» και με τη συμμετοχή σπουδαίων εκπροσώπων τριών γενιών ερμηνευτών.
Πάνος Γιαννακόπουλος
Σε διοργάνωση της Τεχνόπολης Δήμου Αθηναίων και με την καλλιτεχνική επιμέλεια του Οδυσσέα Ιωάννου, η συναυλία επικεντρώνεται στα κοινωνικοπολιτικά τραγούδια που γράφτηκαν από το 1974 κι έπειτα, φτιάχνοντας έτσι ένα μουσικό αφιέρωμα στη μεταπολίτευση και στα τραγούδια που λειτούργησαν ως συνεκτικός κρίκος στον αγώνα για μια καλύτερη και πιο δίκαιη ζωή.
Την Τρίτη 15 Οκτωβρίου, οι Σπύρος Γραμμένος, Φοίβος Δεληβοριάς, Μανώλης Μητσιάς, Γιώργος Νταλάρας, Μαρία Παπαγεωργίου, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Μίλτος Πασχαλίδης και Μαρία Φαραντούρη αναλαμβάνουν να μας ταξιδέψουν σε αγαπημένα τραγούδια που σημάδεψαν την εποχή της μεταπολίτευσης και συνέβαλαν στη διαμόρφωση της πολιτιστικής μας ταυτότητας.
Ο Οδυσσέας Ιωάννου καλείται σήμερα να συνεργαστεί ξανά με τους κορυφαίους μουσικούς και ερμηνευτές και να χωρέσει μέσα σε μια συναυλία, τραγούδια 50 ετών. Ο σπουδαίος γραφιάς που έχει αφηγηθεί την ιστορία της ζωής του στο Oneman, μας μίλησε για το πολιτικό τραγούδι και τη σημασία του, για τη μεγάλη συναυλία στον Λυκαβηττό, και αποκάλυψε με ποιον τρόπο κάλεσε τις κόρες του σε αυτήν.
Το πολιτικό τραγούδι των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης τι ισχύ έχει σήμερα; Και τι μηνύματα μπορεί να περνάει;
Δεν είμαι υπέρ του τραγουδιού των «μηνυμάτων», δεν είναι αυτός νομίζω ο ρόλος του τραγουδιού. Είναι να λειτουργεί συσπειρωτικά γύρω από κοινά αισθήματα. Τόσο η ανάγκη συσπείρωσης, όσο και τα κοινά αισθήματα παραμένουν ενεργές ανάγκες της εποχής. Άρα είναι ένα τραγούδι που μιλάει και για το παρόν μας, όχι μόνο για το παρελθόν.
Έχει επικρατήσει μία άποψη πως πολιτικό τραγούδι είναι το καταγγελτικό, αυτό που είναι θυμωμένο, αυτό που βρίζει. Δεν είναι αυτό, πουθενά στον κόσμο το πολιτικό τραγούδι της κάθε χώρας, και εποχής δεν ήταν αυτό. Ήταν κατά βάση τρυφερό, ήταν παρηγορητικό, ήταν ένα φιλί στο μέτωπο των «ηττημένων» και όχι μία γροθιά στα μούτρα των νικητών. Γροθιά έγινε μέσω ακριβώς αυτής της ευαισθησίας του.
Σήμερα, τι μπορεί να κάνει ένα τραγούδι, πολιτικό; Πέρα από τη γενική αλήθεια ότι όλα είναι πολιτική.
Νομίζω πως το μόνο που κάνει ένα τραγούδι πολιτικό είναι η χρήση του από τον κόσμο, η λειτουργία του. Εννοώ, συνήθως δεν έχουν σημασία οι προθέσεις του δημιουργού αλλά τι σου αποδίδει τελικά ο κόσμος. Το σπουδαίο «Πρώτη Μαΐου» του Μάνου Λοΐζου είναι ένα καθαρά ερωτικό τραγούδι, αλλά η χρήση του ήταν εντελώς πολιτική. Έχει σημασία η συγκυρία και πολλοί άλλοι παράγοντες.
Τα δύο τραγούδια που λειτούργησαν ως το απόλυτο πολιτικό soundtrack της εξέγερσης του Πολυτεχνείου ήταν δύο ριζίτικα τραγούδια γραμμένα πριν δύο αιώνες στα βουνά του Ψηλορείτη που καμία σχέση δεν είχαν βέβαια με τα χρόνια της Χούντας. Το «Πότε θα κάνει ξαστεριά» και το «Αγρίμια κι αγριμάκια μου».
Από εκείνη τη μανία που προέκυψε, κυρίως με την κρίση, να μηδενίζουμε ό,τι έφερε η μεταπολίτευση, το ελληνικό τραγούδι διαχρονικά δείχνει να τη γλιτώνει. Γιατί θεωρείτε τα καταφέρνει έτσι;
Νομίζω για έναν πολύ σημαντικό λόγο, την αισθητική του. Εννοώ πως όταν ακούς ένα πολύ όμορφο τραγούδι, μία υπέροχη μελωδία, σε παρασύρει στον κόσμο της, ανεξάρτητα από τι λένε τα λόγια. Στις δεκαετίες του 50 και του 60 κατέβαιναν με τα πανάκριβα αυτοκίνητά τους οι πλούσιοι σε λαϊκά μαγαζιά στις Τζιτζιφιές να ακούσουν τραγούδια που δεν έλεγαν τίποτα για την δική τους ζωή. Ήταν όμως τόσο τεράστιες οι μελωδίες του Τσιτσάνη και των υπολοίπων, που απλά δεν γινόταν να μην τα τραγουδήσεις αυτά τα τραγούδια. Η ομορφιά έχει μεγάλη δύναμη και συνήθως δεν την προσεγγίζεις εγκεφαλικά.
Πόσο δύσκολη είναι για εσάς η συγκεκριμένη καλλιτεχνική διεύθυνση; Πώς γίνεται να επιλέξεις 20-30 τραγούδια από ένα τέτοιο μεγάλο χρονικό εύρος και διαφορετικά καλλιτεχνικά ρεύματα;
Αποφασίσαμε από την αρχή πως δεν πηγαίνουμε να κάνουμε κάτι ακαδημαϊκό, δεν θα είναι μία εγκυκλοπαίδεια του πολιτικού τραγουδιού με αξιολογικά κριτήρια. Θα σας λείψουν πολλά τραγούδια που θεωρείτε πως δεν γίνεται να λείπουν από μία τέτοια συναυλία και θα έχετε απόλυτο δίκιο.
Όμως προτιμήσαμε να στήσουμε μία συναισθηματική βραδιά που έχει να κάνει και με τεχνικά θέματα: τι τραγούδια ταιριάζουν στην κάθε φωνή και τι θα ήθελαν να πουν και οι ίδιοι. Εξάλλου πολλά από αυτά τα τραγούδια θα ακουστούν στη σκηνή του Λυκαβηττού από εκείνους που τα ηχογράφησαν πρώτοι ή τα παρουσίασαν πρώτοι σε κάποια συναυλία του παρελθόντος.
Πριν από 30 χρόνια, όταν ξεκινούσατε τη δική σας πορεία στιχουργικά, πέρα από άλλα θέματα, όπως η απώλεια και ο χρόνος, συναντήσαμε και το «όνειρο». α) Έγιναν τα όνειρα εκείνης της περιόδου, που εν πολλοίς σχηματίστηκαν χρόνια νωρίτερα, πραγματικότητα; β) Στη σημερινή δυστοπία των αλλεπάλληλων κρίσεων, πώς να σκεφτείς ότι «τίποτα δεν πάει χαμένο» και να συνεχίζεις να ονειρεύεσαι, έστω και με μικρές νοθείες;
Το όνειρο δεν ορίζει συγκεκριμένο τόπο, δεν βάζει μία πινέζα πάνω στον χάρτη της ζωής και του χρόνου και λέει «εκεί θέλουμε να πάμε». Το όνειρο ορίζει διαδικασία, διαδρομή. Είναι δρόμος. Υπό αυτήν την έννοια φυσικά και δεν μετανιώνω για τα όνειρα που κάναμε κάποτε και δεν τα χωρίζω σε ματαιωμένα ή εκπληρωμένα. Ταιριάζει και εδώ ελαφρώς παραφρασμένη η Ιθάκη του Καβάφη, «το όνειρο σού έδωσε το ωραίο ταξίδι».
Πάνος Γιαννακόπουλος
Με το πέρας της επταετίας και μέχρι σήμερα η καλλιτεχνική έκρηξη ήταν γιγαντιαία. Σπουδαίοι συνθέτες, μεγάλοι στιχουργοί και αρκετές σημαντικές φωνές μεγαλούργησαν ταυτόχρονα ή ο ένας μετά τον άλλον για δεκαετίες. Για τους περισσότερους από αυτούς γράψατε στίχους. Θα έχει συνέχεια η ελληνική μουσική, ο ελληνικός στίχος και πολύ περισσότερο το μουσικό ρεύμα που υπηρετήσατε, με όσα περνούν σήμερα; Είστε αισιόδοξος;
Καταρχάς οι ηλικίες που βλέπω τα τελευταία χρόνια στις συναυλίες αυτού του τραγουδιού είναι μία πολύ παρήγορη εικόνα. Στις 6 και 7 χιλιάδες κόσμου στα ανοιχτά θέατρα οι περισσότεροι από του μισούς είναι κάτω από είκοσι πέντε με τριάντα. Αναφέρομαι σε συναυλίες του Βασίλη Παπακωνσταντίνου, του Γιώργου Νταλάρα, του Μίλτου Πασχαλίδη, του Σωκράτη Μάλαμα, της Νατάσσας Μποφίλιου, του Φοίβου Δεληβοριά, του Θανάση Παπακωνσταντίνου, του Γιάννη Κότσιρα, του Αλκίνοου Ιωαννίδη, του Χρήστου Θηβαίου, του Σταμάτη Κραουνάκη, του Γιάννη Αγγελάκα, του Γιάννη Χαρούλη, της Ιουλίας Καραπατάκη, της Μαρίας Παπαγεωργίου, της Γιώτας Νέγκα και αρκετών ακόμα, ενδεικτικές είναι οι αναφορές μου.
Από την άλλη όμως δεν με ενδιαφέρει να είμαι ούτε αισιόδοξος, ούτε απαισιόδοξος, με ενδιαφέρει να είμαι δημιουργικός και να βρίσκω πράγματα να αγαπήσω. Δεν κοιτάω το ταμπλό με το σκορ, πόσοι ακούνε το ένα και πόσοι ακούνε το άλλο, πουθενά δεν με βοηθάει αυτό. Μακάρι ο καθένας να βρίσκει τη συγκίνηση και γενικά αυτό που έχει ανάγκη. Δεν είναι πρωταθλητισμός.
Πέρα από εκείνους που έχουν γεννηθεί τον προηγούμενο αιώνα και έχουν μεγαλώσει (λιγότερο ή περισσότερο) με τα τραγούδια που θα ακούσουμε στον Λυκαβηττό, πώς θα προσπαθούσατε να πείσετε κάποιον νεότερο να έρθει, ώστε να μην είναι μια εκδήλωση «μουσειακού» χαρακτήρα;
Δεν θα έχουμε μόνο τόσο παλιά τραγούδια, υπάρχουν και πολύ νεότερα. Δεν θέλω να πείσω κανέναν, θα σας πως μόνο τι είπα στις κόρες μου που είναι εννέα και δεκαπέντε χρονών. «Θέλετε να έρθετε σε μία συναυλία που θα ακούσετε ωραία τραγούδια που δεν έχετε ξανακούσει; Μπορεί να σας αρέσουν». Αυτό μόνο.
Πληροφορίες
Τίποτα δεν πάει χαμένο: 50 χρόνια τραγούδια για έναν καλύτερο κόσμο
Τρίτη 15 Οκτωβρίου 2024
Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού
Ώρα έναρξης: 21:00
- Ερμηνεύουν αλφαβητικά: Σπύρος Γραμμένος, Φοίβος Δεληβοριάς, Μανώλης Μητσιάς, Γιώργος Νταλάρας, Μαρία Παπαγεωργίου, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Μίλτος Πασχαλίδης, Μαρία Φαραντούρη
- Καλλιτεχνική επιμέλεια: Οδυσσέας Ιωάννου
- Επιμέλεια ορχήστρας – ενορχηστρώσεις: Θύμιος Παπαδόπουλος
- Διοργάνωση: Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων
Η συναυλία πραγματοποιείται στο πλαίσιο των επετειακών εκδηλώσεων του Δήμου Αθηναίων «1974 & 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την ελευθερία της». Μέρος των εσόδων της συναυλίας θα διατεθεί για την ανάδειξη του ιστορικού χώρου του πρώην ΕΑΤ – ΕΣΑ στο Πάρκο Ελευθερίας, όπου κρατήθηκαν και βασανίστηκαν αγωνιστές και αγωνίστριες στη διάρκεια της δικτατορίας.
Προπώληση εισιτηρίων εδώ.
