Οι σεξεργάτριες του Κέιπ Τάουν είναι ένας λόγος να πας στο ΕΜΣΤ

Κατηγορούμενος για το έγκλημα μίσους είναι ο Zwelethu Mthethwa, ένας διακεκριμένος ζωγράφος από την Νότια Αφρική που έχει εκθέσει από το Κέντρο Ζωρζ Πομπιντού στο Παρίσι μέχρι το MoMa. Πρόκειται για έναν απόλυτα ευκατάστατο άτομο, δηλαδή, που εκπροσωπήθηκε από επιφανή δικηγόρο και έτυχε προνομιούχας μεταχείρισης κατά την ερευνητική διαδικασία, παρατείνοντας το διάστημα μέχρι την τελική ετυμηγορία.

Στο ενδιάμεσο και συγκεκριμένα έναν χρόνο πριν καταδικαστεί ο Zwelethu Mthethwa σε 18 χρόνια κάθειρξης, η Εθνική Πινακοθήκη της Νότιας Αφρικής αγνοεί το όλο σκάνδαλο και περιλαμβάνει τον φημισμένο ζωγράφο σε έκθεση για την γυναικεία αναπαράσταση στην αφρικανική τέχνη. Στις διαδηλώσεις έξω από το μουσείο συναντιούνται οι δρόμοι της εικαστικού-ερευνήτριας Candice Breitz και του κινήματος SWEAT για τα δικαιώματα των σεξεργατριών στο Κέιπ Τάουν και στη Νότια Αφρική, απ’ όπου προέκυψε το έργο TLDR:

Ένα εικαστικό πρότζεκτ που αρθρώνεται σε δύο μέρη και αποτελεί κομμάτι της έκθεσης Modern Love, που τρέχει τώρα στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης ( ΕΜΣΤ – επιμέλεια: Κατερίνα Γρέγου, έως 28/5). Το TLDR είχε παρουσιαστεί σε μια σειρά από μπιενάλε και art fairs την περίοδο 2017-2018. Ο υπέρτατος στόχος, όπως διευκρίνισε η διορατική εικαστικός στην ομιλία της στο ΕΜΣΤ, είναι να εκτεθεί σε μουσείο της Νότιας Αφρικής, μιας και το όλο έργο έγινε για την ορατότητα των σεξεργατριών σε μια χώρα που συνεχίζει να τις αντιμετωπίζει –κυριολεκτικά– ως εγκληματίες.

Οι σεξεργάτριες σε πρώτο πλάνο

Το έργο αναπτύσσεται σε δύο αίθουσες του ΕΜΣΤ, υποδηλώνοντας τα δύο στάδια στα οποία ολοκληρώθηκε.

Η Candice Breitz πρώτα σκέφτηκε να φτιάξει ένα αρχείο καταγραφής ιστοριών, μια αμιγώς ντοκιμαντερίστικη σειρά συνεντεύξεων με 10 σεξεργάτριες και σεξεργάτες του Κέιπ Τάουν να εξιστορούν σε πρώτο πρόσωπο όσα έχουν ζήσει. «Δεν αποζητούσα να ακουστούν μόνο οι σκληρές, δύσκολες ιστορίες αλλά και οι αστείες, περιστατικά με αγαπημένους πελάτες, ιστορίες που αισθάνονται περήφανες και δυνατές», εξηγεί η εικαστικός, «από νωρίς, λοιπόν, έγινε ξεκάθαρο ότι δεν πρόκειται να εκπροσωπηθούν στο έργο ως θύματα, αλλά ως ζωντανά παραδείγματα ενδυνάμωσης».

Έτσι, μέσα από τα βίντεο που εκτίθενται περιμετρικά στην πρώτη αίθουσα για «κατ’ ιδίαν θέαση» με ακουστικά, θα γνωρίσεις την Ρετζίνα, μια τρανς που βρίσκεται στη βιομηχανία της σεξεργασίας τα τελευταία 27 χρόνια, την Γκάμπι και την Τζένιφερ που μπήκαν στο επάγγελμα σε μεγάλη ηλικία, τη Ζόι, την Κόνι και τον Τζόι, του οποίου ο μεγαλύτερος φόβος είναι οι λευκοί πελάτες με μακριά μαλλιά και ποτέ του δεν συναινεί σε σεξ με άτομο υπό την επήρεια ουσιών.

Ο φόβος του ναρκομανούς πελάτη, ο φόβος της αστυνομίας και οι δολοφονίες μίσους επανέρχονται στις μαρτυρίες των ατόμων, σκιαγραφώντας την καθημερινότητα μιας κοινωνικής ομάδας που ζει στο περιθώριο, σε συνθήκες απόλυτης επισφάλειας.

Είναι αναγκαία σε αυτό το σημείο μια άνω τελεία, για να εξηγήσουμε πώς είναι σήμερα η κατάσταση στο Κέιπ Τάουν:

Όπως και τα υπόλοιπα κομμάτια της Νότιας Αφρικής, πρόκειται για ένα μέρος που μέχρι το ’94 τελούσε υπό καθεστώς απαρτχάιντ, του οποίου «τα σημάδια είναι απόλυτα εμφανή μέχρι και σήμερα», όπως υπογράμμισε η Candice Breitz. Τα άτομα μαύρου χρώματος, ενώ αποτελούν το 90% του πληθυσμού, παραμένουν να στερούνται αγαθά όπως ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση, στις δομές υγεία και ισότιμη μεταχείριση από τον νόμο.

Σε αυτή τη μετα-αποικιοκρατική σφαίρα, η σεξεργασία εκλαμβάνεται νομικά και ηθικά ως έγκλημα, ισάξιο της παιδεραστίας. Επομένως, στα άτομα αυτά δεν αναγνωρίζονται ατομικά δικαιώματα, άρα η τύχη τους επαφίεται στον αστυνομικό που έχει υπηρεσία. Πολλές φορές, ο αστυνομικός ζητάει κάτι από τις υπηρεσίες τους ως αντάλλαγμα για να μην «τους πετάξει στη φυλακή». Το SWEAT –ακρωνύμιο του Sex Workers Education & Advocacy Taskforce– έχει ιστορία δύο δεκαετίων πάνω στη διεκδίκηση της αποεγκληματοποίησης της σεξεργασίας στην Νότια Αφρική.

Τι είναι το TLDR

Το έργο συνεχίζεται σε σκοτεινή αίθουσα, με το μιούζικαλ διάρκειας μίας ώρας (ψηφιακός πίνακας ενημερώνει το κοινό πότε ξεκινάει η επόμενη προβολή), το οποίο συνέλαβε η Candice Breitz για να μεταδώσει το μήνυμα σε ευρύ κοινό. Πάλι πρωταγωνίστριες είναι οι σεξεργάτριες με τα πορτοκαλί μπλουζάκια του SWEAT, μόνο που τώρα ενσαρκώνουν μια κοινή ιστορία για τη μαύρη σεξεργασία γενικότερα, καταδεικνύοντας την απάνθρωπη απαξίωση που βιώνουν στη Νότια Αφρική και την υποκρισία του υπόλοιπου πλανήτη.

Το ευρηματικό ήταν ο τρόπος που αποτυπώνονται αυτά στην οθόνη: η εικαστικός προτείνει μιούζικαλ σε ανανεωτικό φορμά, που ακολουθάει τα τρικ και τις τακτικές από τον κόσμο του ίντερνετ.

Άλλωστε, το TLDR σημαίνει Too Long Didn’t Read, κάνοντας παράλληλα μνεία σε ένα πολύ to-the-point περιστατικό που συνέβη το 2015: τη στιγμή που η Διεθνής Αμνηστία προωθούσε την παγκόσμια αποεγκληματοποίηση της σεξεργασίας (πιέζοντας ακολούθως επιμέρους τις κυβερνήσεις για νομικές τροποποιήσεις), εμφανίστηκε μια οργάνωση με το όνομα Coalition Against Trafficking in Women, που έγινε viral από πλήθος φεμινιστριών του Χόλιγουντ που υπέγραψαν στο κάλεσμά τους. Μεταξύ άλλων, είναι οι Meryl Streep, Kate Winslet, Emma Thompson και Lena Dunham.

Τίποτα περίεργο έως εδώ. Ή μήπως όχι; «Η οργάνωση προωθούσε την παντελή απαγόρευση της σεξεργασίας από μια θρησκευτική και κεντροδεξιά οπτική, την οποία πιστεύω καμία από τις σταρ που υπέγραψαν δεν είχαν αντιληφθεί – πιθανολογώ ότι διάβασαν τον τίτλο αλλά όχι το περιεχόμενο του κειμένου, ήταν Too Long Didn’t Read».