Πώς ένα αληθινό παραμύθι με καρύδες και φοινικόδεντρα ζωντανεύει στη Λυρική

Δεν πρόκειται για οποιεσδήποτε καρύδες, αλλά για τις coco de mer: ένα ενδημικό φρούτο στις Σεϊχέλες που έχει συνδεθεί με διάφορους θρύλους. Κάποτε, ας πούμε, βλέποντας στη Μαλαισία ότι τα ξεβράζει η θάλασσα, πίστευαν ότι προέρχονταν από ένα μυστήριο φοινικόδασος στο βάθος του ωκεανού.

Για τις Μαλδίβες, απ’ την άλλη, ο καρπός αυτός ήταν ιερός και μάλιστα είχε δοθεί εντολή απ΄ τον τοπικό αυτοκράτορα να παραδίδονται αμέσως μόλις βρεθούν στη βασιλική αλλιώς, ειδάλλως επιβαλλόταν θανατική ποινή.

Άλλοι είχαν πιστέψεις πως πρόκειται «για τον απαγορευμένο καρπό» που έδιωξε την Εύα απ’ τον Παράδεισο, ενώ άλλοι ότι έφερνε τύχη και γονιμότητα. Οι τόσες πολλές και διάφορες εκδοχές πηγάζουν από το μυστήριο του ίδιου του καρπού:

Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αλλά και βαρύτερο καρπό δέντρου (έως 25 κιλά), ενώ το σχήμα του παραπέμπει άμεσα είτε στον φαλλό (εάν είναι αρσενικό) είτε στην αναπαραγωγική ζώνη της γυναίκας. Και ταυτόχρονα επειδή φύεται αποκλειστικά στις Σεϊχέλες, παραμένει ένας σπάνιος, πολύτιμος καρπός.

Με όλα αυτά τα δεδομένα κατά νου, φτάνουμε στην εγκατάσταση-παράσταση της Ιωάννας Πανταζοπούλου, που ξεκίνησε να διαμορφώνεται στο νου της με έμπνευση αυτόν τον σπάνιο καρπό, πέρσι τέτοια εποχή.

Είχε δεχτεί μόλις την πρόταση για την επόμενη ανάθεση της ενότητας The Artist on The Composer (μια σύμπραξη του οργανισμού ΝΕΟΝ και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής που υλοποιείται απ’ το 2019) και αμέσως σκέφτηκε να δημιουργήσει «ένα ονειρικό περιβάλλον, ένα τοπίο εξωτικό και ταυτόχρονα εξωπραγματικό», όπως δηλώνει η ίδια.

«Το παραμύθι είναι ελπίδα»

Κάθε «κεφάλαιο» του Artist on The Composer είναι μια νέα, αναπάντεχη εμπειρία στην κόψη εικαστικών τεχνών και κλασικής μουσικής. Αυτή τη φορά, το κατεξοχήν σύμβολο του πολιτισμού, ο καθωσπρέπει χώρος του λυρικού θεάτρου, καταλαμβάνεται από την αχαλίνωτη φύση. «Με αληθινό παραμύθι μοιάζει στα μάτια μου», αναφέρει η εικαστικός σε ένα διάλειμμα ανάμεσα στις πρόβες πριν την πρεμιέρα. Η αγωνία και η προσμονή είναι στα ύψη.

Διότι, σε αυτό το παραμύθι τα δέντρα κουνιούνται (στην κυριολεξία) και οι μουσικοί είναι απόλυτα ενταγμένοι στην εγκατάσταση. Το έργο χορογραφείται προοδευτικά και με τη βοήθεια του φωτός αποκρύπτονται και αποκαλύπτονται κομμάτια του.

Όλα αυτά πήραν προοδευτικά την τελική του μορφή, με βάση τη θεσπέσια μουσική που θα αντηχεί στον χώρο ζωντανά. Η σύνθεση που επιλέχθηκε και προοδευτικά δέθηκε οργανικά με το έργο ήταν το Music for a Summer Evening (Makrokosmos III) του Αμερικανού συνθέτη George Crumb – ένα εμβληματικό έργο για την avant-garde συμφωνική μουσική από το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. «Όταν το άκουσα πρώτη φορά στα ακουστικά μου, με ταξίδεψε, και ένα τέτοιο ταξίδι οραματίστηκα να ζήσουν και οι θεατές της παράστασης».

Ήχος, κίνηση και μορφές ενώθηκαν σε ένα απόλυτα ενοποιημένο κράμα, αυξάνοντας εκθετικά το εφέ της εμπειρίας της ονειροπόλησης. «Το παραμύθι είναι ελπίδα, κάτι που σε κρατάει στη ζωή, σου δίνει κίνητρο», μου απαντάει όταν τη ρωτάω σχετικά. «Ακόμη και αν δεν υπάρχει κάτι θετικό γύρω σου, οφείλεις στον εαυτό σου να το δημιουργήσεις».

***
INFO

A Summer Evening
Εθνική Λυρική Σκηνή
22, 23, 24 Σεπτεμβρίου

Πιάνο: Νίκος Κυριόσογλου, Στέφανος Θωμόπουλος
Κρουστά: Kazuyo Tsunehiro, Κώστας Αργυρόπουλος
Φωτισμοί: Ελένη Χούμου
Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός: Φάνης Καφαντάρης, Νικόλας Αρνής

Προπώληση εισιτηρίων εδώ.