Στα χέρια του Daniel Davidofsky το ποδήλατο είναι ένα απίθανο μουσικό όργανο
Μιλήσαμε με τον πειραματικό και πολυτάλαντο συνθέτη από το Τελ Αβίβ που ετοιμάζει μια μουσική έκπληξη στο Δουργούτι, μαζί με δέκα μαθητές μουσικού σχολείου.
- 8 ΑΠΡ 2022
Από τα χρόνια της παιδικής του ηλικίας, ο Daniel Davidovsky θυμάται καθαρά ένα συγκεκριμένο σκηνικό: το καλοκαίρι του 1978, το Μουντιάλ διεξαγόταν στην πατρίδα του, την Αργεντινή, και ο πατέρας του είχε μια αλλόκοτη συνήθεια να παρακολουθεί τον αγώνα ταυτόχρονα από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο – έβαζε την οθόνη στο mute και άκουγε την αναμετάδοση στα FM. Τότε ο Daniel ήταν κοντά στα δώδεκα και είχε στα χέρια του ένα κασετόφωνο.
Χωρίς να το σκεφτεί πολύ, πήρε το ράδιο και το τοποθέτησε μέσα σε ένα κουτί για να φτιάξει κάτι τύπου woofer, και πάτησε το rec.
«Ανέκαθεν ένιωθα μια ακατανίκητη έλξη προς τους ήχους, τις συχνότητες», μου λέει ο ίδιος χαμογελώντας, ενώ στέκεται δίπλα από δέκα αναποδογυρισμένα ποδήλατα, ζωσμένα με μικρόφωνα. «Μπορούσα να κάθομαι ώρες στο δωμάτιό μου, μόνος μου, και να ακούω μετά προσοχής τους ήχους γύρω μου – τον αέρα στα κλαδιά, τη βελόνα ενός πικάπ που είχαμε σπίτι, ακόμη και το μοτεράκι του ψυγείου». Σιγά-σιγά άρχισε να πειράζει τις συσκευές, να τις ξεχαρβαλώνει, μέχρι να πιάσει νέες τονικότητες και νότες, για να ηχογραφήσει νέες κασέτες.
Με άλλα λόγια, ήταν ένας εκκολαπτόμενος sound artist. Αλλά για χρόνια, θα κράταγε κρυφή αυτή την ταυτότητα από τους γύρω του. Για χρόνια ήταν προς τα έξω ένας κανονικός μουσικός που έπαιζε ηλεκτρονική low-fi μουσική και σαξόφωνο σε συναυλίες, μέχρι που μια ωραία πρωία ανακάλυψε ότι υπήρχαν άπειροι τύποι σε όλο τον κόσμο που ασχολούνταν σοβαρά με την πειραματική μουσική, ήδη από τον 19ο αιώνα. Βέβαια, ανάμεσά τους, ο Daniel Davidovsky κατέχει μια μοναδική πρωτοτυπία: εδώ και χρόνια, έχει μετατρέψει το ποδήλατο σε μουσικό όργανο, κάνοντας διάφορα απίθανα πράγματα.
Όπως; Να αναλάβει το ρόλο του μαέστρου σε μια συναυλία έξω στην πόλη με παιδιά Γυμνασίου και Λυκείου, όπου τα μουσικά όργανα είναι τα ποδήλατα και οι μουσικοί παίζουν χωρίς παρτιτούρες. Αυτό πρόκειται να συμβεί την Κυριακή 10 Απριλίου το απόγευμα (6 μ.μ.) στο πάρκο Δουργουτίου: στο πλαίσιο του Borderline Festival της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση, ο Daniel Davidovsky κάνει μια αναπάντεχη εμφάνιση με δέκα μαθητές από το πειραματικό-μουσικό σχολείο της Παλλήνης, παίζοντας μουσική για τους κατοίκους και τους περαστικούς του Νέου Κόσμου.
Πώς προέκυψε η ιστορία με τα ποδήλατα
© Στέγη Ιδρύματος Ωνάση / Dan Ben Ari
Ένα φεγγάρι, ο Daniel δούλευε ως δημόσιος υπάλληλος στο Opera House του Τελ Αβίβ, όπου διαμένει τα τελευταία τριάντα χρόνια – άκουγε υπέροχες συμφωνίες κάθε μέρα, γνώριζε προσωπικά μεγάλους μουσικούς και διαπίστωσε, δυστυχώς, ότι το μοντέλο του επαγγελματία μουσικού δεν διαφέρει από μια τυπική δουλειά οκτάωρου, με όλα τα καλά και τα βαρετά της. «Εγώ προτίμησα να μη γίνω ποτέ επαγγελματίας μουσικός, με την αυστηρή έννοια του όρου, αλλά να παίζω και απλά να απολαμβάνω αυτό που κάνω».
Έτσι, βρήκε άλλες, πολλές διόδους για να εξασφαλίζει τα προς το ζην, με κυριότερη ιδιότητα εκείνη του web designer, ενώ η μουσική έμεινε για εκείνον το στοιχείο, όπου φύλασσε την παιδικότητά του. Διόλου ερασιτεχνική δεν ήταν βέβαια η πορεία του στις σκηνές και τα φεστιβάλ, με το πρόγραμμα που ακολουθούσε προ πανδημίας να περιλαμβάνει συχνά πτήσεις σε διαφορετικά μέρη του πλανήτη για εμφανίσεις και συναυλίες.
Κομβικό σημείο σε αυτό το ταξίδι ήταν μια έκθεση και ένα έργο που έκανε το 2005 στο Hyde Park Art Center στο Σικάγο, όπως μαρτυρά το σχέδιο με μελάνι στον πήχη του δεξιού του χεριού: ένα ποδήλατο ενωμένο με δύο κασετόφωνα που παρουσίασε ως μουσικό γλυπτό στο κοινό, ξεκινώντας εν αγνοία του μια ιστορία που θα τον ακολουθούσε για πάντα. Αυτό φάνηκε μερικά χρόνια αργότερα, όταν ύστερα από μία συναυλία στο Τελ Αβίβ, ένα παρολίγον ατύχημα τον οδήγησε στη μεγάλη ανακάλυψη του “amplified bicycle”.
«Έμενα τότε στον τέταρτο όροφο μιας πολυκατοικίας χωρίς ασανσέρ και, όπως καταλαβαίνεις, μετά τις συναυλίες οι μουσικοί συνηθίζουμε να αράζουμε μέχρι αργά και να πίνουμε», λέει γελώντας πονηρά. «Ποτέ μου δεν είχα αμάξι: το ποδήλατο ήταν ανέκαθεν το μέσο μεταφοράς για εμένα και επειδή έπαιζα ηλεκτρονική μουσική, έπρεπε να κουβαλάω όλα τα εξαρτήματα –από μικρόφωνα και καλώδια μέχρι ενισχυτές και NFX– πίσω απ’ τη σέλα».
» Εκείνο το βράδυ, λοιπόν, επέστρεψα μετά τις τρεις το βράδυ και ενώ ανέβαινα τις σκάλες με το ποδήλατο και τα όργανα στα χέρια, το φως έσβησε και παρά λίγο να πέσω. Τρομοκρατήθηκα. Τότε κατάλαβα ότι δε γίνεται άλλο όλο αυτό: έπρεπε να μειώσω το βάρος, οπότε άφησα τα εξαρτήματα στο σπίτι και μετέτρεψα το ποδήλατο σε μουσικό όργανο».
Πώς δουλεύει ένα «πειραγμένο ποδήλατο»
Παλιότερα, μέσα σε όλα τα πράγματα που έκανε στη ζωή του, ψάχνοντας την ισορροπία σαν περίτεχνος ζογκλέρ, ο Daniel έδινε συναυλίες με τα «πειραγμένα ποδήλατα».
Πρακτικά, το μόνο που κάνει για να μετατρέψει ένα τυπικό δίκυκλο σε amplified είναι να ενσωματώσει στον σκελετό του ένα μικρόφωνο, ούτως ώστε ό,τι ακουμπάς ή χτυπάς στο αναποδογυρισμένο δίκυκλο (από τις ζάντες που δουλεύουν ως χορδές μέχρι τα λάστιχα και τα μέταλλα) να μεταδίδεται ενισχυμένα στα ηχεία.
Μια σειρά από καθημερινά αντικείμενα είναι επίσης στη διάθεση του μουσικού: οδοντόβουρτσες, σύρματα για τα πιάτα, ένας αυγοδάρτης, μια βέργα και σφουγγάρια χρησιμοποιούνται ως «ενεργοποιητές», όπως τα χαρακτηρίζει ο ίδιος, για επιπλέον «στρώματα» ήχου. Δεν υπάρχει όριο στη φαντασία: οτιδήποτε βάζει ο νους σου και παράγει ήχο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αυτό το σύστημα μουσικού αυτοσχεδιασμού που έχει εφεύρει.
Τα τελευταία χρόνια έχει σταματήσει να δίνει ο ίδιος συναυλίες με amplified ποδήλατα, επιμένοντας μόνο σε εκείνη την ιδιότητα που θεωρεί σημαντικότερη από αυτή την πρακτική: την παιδαγωγική αξία. «Είναι τρομερό να βλέπεις πόσο πολύ εκπλήσσονται τα παιδιά, όταν ακούνε μουσική που δεν παράγεται από τυπικά μουσικά όργανα, πχ. να βγάζεις μια μπασογραμμή από ένα απλό λαστιχάκι, αλλά δεν υπάρχει άλλος τρόπος: εάν θες να γίνεις καλλιτέχνης, πρέπει να μάθεις να σκέφτεσαι έξω απ’ το κουτί».
