Στην παράλληλη πραγματικότητα του υπογείου του Athens Digital Arts Festival

Ο δρόμος του FutuRetro, όπως είναι ο τίτλος της 18ης διοργάνωση, οδηγεί στο πρώην πολυκατάστημα Notos Ηome, που έκλεισε το 2019. Τώρα ανοίγει ξανά για λίγες ημέρες, μέχρι την Κυριακή 29 Μαΐου, με τον συνήθη ύποπτο για τέτοιες υποθέσεις κτιριακών ανακαλύψεων στο Κέντρο: τον ιδρυτή και διευθυντή του ADAF, Ηλία Χατζηχριστοδούλου. Και στους επτά ορόφους του παρατημένου κτιρίου, με αραιή βέβαια διάταξη, θα βρείτε έργα που γαργαλάνε την περιέργεια με τα τεχνολογικά μέσα, τη διάδραση, το παιχνίδι και την εμπλοκή.

Τι είναι αυτά που θα συναντήσεις, ανεβαίνοντας από όροφο σε όροφο, και θα σε τραβήξουν;

Χαριτωμένα, μικρά ρομποτάκια με πόδια-δαγκάνες που κάνουν ομαδικά χορευτικά, δεκάδες VR γυαλιά με διαφορετικά σενάρια και αποστολές, ζωγραφικά έργα τα οποία ζωντανεύουν με VR σκανάρισμα, ένα πειραματικό κοινωνικό δίκτυο του Χιλιανού Felipe Prado εκτός ίντερνετ, όπως και ένα ανορθόδοξο παιχνίδι, που έχει τηλεχειριστήριο αλλά όχι οθόνη – το Apotheorasis είναι μια πρόκληση για τις αισθήσεις, αφού το σενάριο λέει ότι λόγω ατυχήματος έχασες την όρασή σου και καλείσαι να επιβιώσεις με την ακοή και αυτό το joystick που κρατάς στα χέρια.

Αλλά εάν έπρεπε να δεις ένα και μόνο πράγμα από το φεστιβάλ αυτή τη χρονιά, πρέπει να κατέβεις στο υπόγειο του κτιρίου: το χωρικό, εμβυθιστικό installation των ανερχόμενων IP Group απ’ την Πολωνία, μετά την παρουσίασή του στο Ars Electronica 2021, ήρθε (σε νέα έκδοση) στην Αθήνα, για λογαριασμό του ADAF 2022.

Μέσα στο ambient room του Lumen

Είχαμε διανύσει μερικά μέτρα από την τελευταία πηγή φωτός, μέχρι να κάνουμε δεξιά στη στροφή του υπογείου, όπου ήταν η αναμονή για το έργο. «Ενημερώνουμε ότι τα άτομα με επιληπτικές τάσεις δεν μπορούν να εισέλθουν και επίσης απαγορεύονται τα φλας», εξήγησε το μέλος του φεστιβάλ που υποδεχόταν τους επισκέπτες. Το μάτι, όσο περνούσε η ώρα, συνήθιζε το σκότος, αλλά η μαύρη κουρτίνα κρατούσε ακόμη σφραγισμένο το μυστήριο. Μόνο οι ήχοι δραπέτευαν προς τα έξω, χωρίς να βοηθούν ιδιαίτερα – ηλεκτρονικοί ambient ήχοι που θύμιζαν ηλεκτρικό κύκλωμα σε προβληματική λειτουργία.

Τουλάχιστον αυτό θα ταίριαζε σε όποιον γνώριζε τον τίτλο του έργου: Lumen, δηλαδή η μονάδα μέτρησης της φωτεινής ροής. Όταν η εθελόντρια παραμέρισε το μαύρο ύφασμα για να μπούμε μέσα, είχαμε ήδη φορέσει κάποιου τύπου σένσορες που έμοιαζαν με φακούς κεφαλής, με τους οποίους θα βρίσκαμε «τον δρόμο για να γυρίσουμε πίσω», όπως μας είπε χαμογελώντας. Τα είκοσι επόμενα λεπτά ήταν μια απρόσμενη εμπειρία.

Κλικ – κόκκινο φως. Το δωμάτιο ήταν γεμάτο από κατακόρυφες ράβδους, που κρέμονταν από το ταβάνι. Μετά πάλι απόλυτο σκοτάδι. Το ελάχιστο του χρόνου που είδα το θέαμα δεν έφτανε για να σχηματίσω ακριβή εικόνα. Ήταν πραγματικό ή αποτέλεσμα ψευδαίσθησης;

Κλικ – κόκκινο φως. Αυτή τη φορά η αστραπιαία λάμψη ήταν διπλή, οπότε σιγουρεύτηκα. Άρχισα να πλησιάζω. Οι ράβδοι ήταν πραγματικοί και ανακλούσαν το φως από το εξάρτημα που φορούσα. Ανάμεσα σε αυτές τις κάθετες απόκοσμες γραμμές, ο χώρος υποχωρούσε, οι ανακλάσεις πολλαπλασιάζονταν και παρέμενα να απορώ: πού στο καλό έχω βρεθεί;

Το Lumen είναι μία παραγωγή του 2020, ένα αρχιτεκτονικό-εικαστικό έργο το οποίο «είναι εμπνευσμένο από το Solaris του Stanisław Lem – εξαιρετικά έντονα, σύνθετα φαινόμενα που συμβαίνουν σε έναν ξένο πλανήτη», εξηγούν τα μέλη των IP Group στο επίσημο σημείωμα του έργου. «Η εγκατάσταση βουτά τον θεατή σε μια εναλλακτική πραγματικότητα, στην οποία ανεξερεύνητες νοητικές διεργασίες λαμβάνουν χώρα».

Με άλλα λόγια, τα όρια της λογικής συναντάνε τα όρια των αισθήσεων, δουλεύοντας πάνω στον αποπροσανατολισμό: το σώμα χάνει την αίσθηση του χώρου και του χρόνου, έτσι που τα είκοσι λεπτά μετράνε μέσα σου σαν μία αιωνιότητα.