Subset Festival: 4 καλλιτέχνες μιλούν για τη μουσική που φτιάχνεται τώρα

Ένα φεστιβάλ μέσα στο φεστιβάλ. Ένα μικρό, μουσικό φεστιβάλ μέσα σε ένα μεγαλύτερο, αυτό του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου. Το Subset Festival, που αντλεί τον ονομασία του από έναν μαθηματικό όρο (υποσύνολο ⊆), είναι η πολυπρισματική μουσική πλατφόρμα σε επιμέλεια του συνθέτη και καλλιτέχνη ήχου Σταύρου Γασπαράτου. Μας συστήθηκε πέρυσι στο Ωδείο Αθηνών, παρουσιάζοντας διαφορετικές εκδοχές σύγχρονης μουσικής γραφής από μεγάλο εύρος καλλιτεχνικών ρευμάτων. 

Φέτος, επανέρχεται από τις 10 Ιουνίου, ανανεωμένο εστιάζοντας πάντα στον διάλογο της σύγχρονης μουσικής με τα νέα μέσα για να εξερευνήσει τη νέα μουσική – αυτοαποκαλείται άλλωστε φεστιβάλ νέας μουσικής. 

Στο πρόγραμμά του, περιλαμβάνονται αναθέσεις σε σύγχρονα ελληνικά σύνολα και καλλιτέχνες, οι οποίοι δημιουργούν επτά νέα έργα-εγκαταστάσεις στη Νέα Σκηνή του Ωδείου Αθηνών ειδικά για το Φεστιβάλ. Συμμετέχουν ακόμα καταξιωμένα σχήματα και καλλιτέχνες σύγχρονης μουσικής από την Ελλάδα και το εξωτερικό. 

Μιλήσαμε με τέσσερις μουσικούς, συνθέτες και περφόρμερ της φετινής διοργάνωσης για τα έργα που θα παρουσιάσουν, αλλά και για το πώς ορίζουν τη νέα μουσική που θέλει να αναδείξει το Subset. 

Ο Raed Yassin και μία ορχήστρα πικάπ

Διακεκριμένος στον χώρο των εικαστικών, όσο και της μουσικής, ο Λιβανέζος καλλιτέχνης Raed Yassin θα παρουσιάσει στην έναρξη του φεστιβάλ, στις 10 Ιουνίου το Phantom Orchestra. «Είναι ένα έργο που βασίζεται σε ηχογραφήσεις που έκανα στο Βερολίνο με 42 μουσικούς, που αυτοσχεδίασαν μοναχικά λόγω των πρόσφατων συνθηκών της πανδημίας», αναφέρει και συνεχίζει: «Θα εκτελέσω αυτές τις ηχογραφήσεις σαν κάποιου είδους ορχήστρα πικάπ (Turntable Orchestra), χρησιμοποιώντας 12 πικάπ και η μουσική θα διαχέεται μέσω 6 διαφορετικών καναλιών/μεγαφώνων».

Για εκείνον, ο όρος «νέα μουσική» δεν σχετίζεται με ένα συγκεκριμένο είδος, «αλλά αναδεικνύει αυτό που συμβαίνει με τη μουσική αυτή τη στιγμή στον κόσμο».

Ο Γιάννης Αναστασάκης και η σημασία της περιέργειας

Το ίδιο βράδυ, της 10ης Ιουνίου, ο καινοτόμος περφόρμερ (ηλεκτρική κιθάρα, αναλογικά συνθεσάιζερ, μουσικό πριόνι, live-electronics) Γιάννης Αναστασάκης θα συναντήσει τον καταξιωμένο Νορβηγό τρομπετίστα και συνθέτη Arve Henriksen (τρομπέτα, φωνή, electronics). Μαζί θα μας χαρίσουν μία συναυλία, που θα επιμεληθεί εικαστικά η καταξιωμένη γλύπτρια, εικαστικός και visual artist Ναταλία Μαντά με ζωντανές αναλογικές και ψηφιακές προβολές.

«Είμαστε ένα νέο ντουέτο. Έχουμε παίξει μαζί επί σκηνής μόνο 2 φορές τα τελευταία 10 χρόνια: το 2014 (six d.o.g.s) και το 2018 (Αγγλικανική Εκκλησία)», σημειώνει. Μάλιστα, αυτή την περίοδο εργάζονται για την ολοκλήρωση του πρώτου τους κοινού άλμπουμ, το οποίο θα ολοκληρωθεί εντός του 2024. 

«Η συναυλία στο Ωδείο θα περιλαμβάνει νέο υλικό από το studio session  που θα έχουμε κάνει λίγες μέρες πριν. Η μουσική μας είναι ένας συνδυασμός ήχων και αυτοσχεδιασμών, μέσα από τον οποίο υπάρχει πάντα το ενδιαφέρον για να αναζητήσουμε νέους ήχους και να ανακαλύψουμε νέες και πρωτότυπες ενορχηστρώσεις». 

Ερωτώμενος σχετικά με το πώς θα περιέγραφε τη νέα μουσική, απαντά: «Η νέα τεχνολογία σε συνδυασμό με την εμπειρία και την προθυμία να ανακαλύψεις και να είσαι περίεργος είναι πάντα ένα καλό θεμέλιο για τη δημιουργία νέας μουσικής. Η φρεσκάδα όμως είναι ίσως η λέξη-κλειδί. 

Βέβαια, το ερώτημα παραμένει: “Νέα για ποιον;”. Θέλω να πω ότι οι ακροατές και οι μουσικοί έχουν διαφορετικές εμπειρίες και γνώσεις για τη μουσική και την τέχνη εν γένει. Άρα, αυτό σημαίνει ότι το νέο για κάποιους μπορεί να θεωρείται παλιό για κάποιους άλλους».

Η Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου και ένα μουσικό πείραμα 

Την επόμενη ημέρα, στις 11 του μήνα, η συνθέτρια Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου μαζί με συνεργάτες από την ομάδα της, Ov Off, θα ανεβάσει το έργο Άϊζο, the bird ΙΙ, που σχεδίασαν ειδικά για το Subset, το οποίο χαρακτηρίζει «ένα φρέσκο φεστιβάλ μέσα στο φεστιβάλ όπου προσφέρει μόνο πνοή στους νέους δημιουργούς του τώρα και είναι άκρως αναγκαίο». 

Τι είναι όμως το Άϊζο, the bird ΙΙ; «Ένα μουσικό πείραμα που μελετώ εδώ και σχεδόν τέσσερα χρόνια, χρησιμοποιώντας διάφορες τεχνικές και εργαλεία, μέσα από ένα προσωπικό σύστημα έρευνας και καταγραφής. Είναι σχεδιασμένο για οκτώ ηχεία, ηχογραφημένο υλικό, οπτικά εφέ, φλάουτο, birbyne, κρουστά, πιάνο rhodes, φωνές, κοντραμπάσο και μαέστρο. 

Σε συνεργασία με τους μουσικούς και τους περφόρμερ που συμμετέχουν σε αυτή την εκδοχή του έργου, η μελέτη έχει εξελιχθεί. Αρχίζοντας το ταξίδι τους ξεχωριστά και δουλεύοντας το υλικό ως σόλο -πολλά σόλο που εκτελούνται ταυτόχρονα- τώρα ανοίγουν τα φτερά τους για να σχηματίσουν ντουέτα. Το Άϊζο,the bird II είναι μια βαθιά ηχητική εμπειρία, όπου το μόνο που χρειάζεται να κάνει το κοινό είναι να εμπιστευτεί τη διαδικασία και να βυθιστεί στον ήχο που το περιβάλλει».

Η Νεφέλη αντιλαμβάνεται τη νέα μουσική ως έναν όρο που στην ουσία χρησιμοποιείται για να χωρέσει τους συνθέτες και τους ηχητικούς δημιουργούς του σήμερα, του τώρα. «Η νέα μουσική εμπιστεύεται τη δύναμη της ηχητικής δόμησης και αποδόμησης, τη δύναμη του ήχου πάνω από όλα. Είναι ένας σχετικά φρέσκος όρος για εμάς και αυτό είναι όμορφο. Είναι σίγουρα όλα τα έργα που περιλαμβάνονται στο Subset Festival, καθώς και άλλα πολλά έργα που παρουσιάζονται όλο και πιο συχνά, σε συνεργασία με άλλες Τέχνες. 

Φυσικά, και θα συναντήσουμε διαφορετικές κατευθύνσεις και ερεθίσματα αλλά κατά τη γνώμη μου, εκείνο που θεωρώ ένα από τα βασικά στοιχεία της είναι η αποδοχή της διαφορετικότητας με έμφαση στο ηχητικό αποτέλεσμα».

Η Εύη Νάκου και η αθέατη μηχανική και ανθρώπινη εργασία

Στις 13 Ιουνίου, τη σκυτάλη θα πάρει η μουσικός και καλλιτέχνιδα του ήχου Εύη Νάκου, που μαζί με τους Βασούλα Δελλή και Άρη Ντεληθέο θα παρουσιάσουν το We habitually maintain. «Είναι μία μουσική παρτιτούρα, όπου ηχογραφήσεις μηχανημάτων, ζωντανοί και επεξεργασμένοι ήχοι και μη λεκτικοί ήχοι συνδυάζονται σε μελωδικά ή ρυθμικά μοτίβα», αναφέρει και συνεχίζει:

«Σε αυτήν εξερευνούμε ηχοτοπία των υπογείων χώρων, των χώρων συντήρησης και σέρβις, που λειτουργούν ως φορείς για τα βαρέα μηχανήματα που διαφυλάσσουν την αποτελεσματικότητα, την ασφάλεια και τη λειτουργική ικανότητα ενός κτιρίου. Είναι μια προσπάθεια να κρυφακούσουμε τους ήχους των χώρων όπου ανθρώπινα σώματα και μηχανήματα μπλέκονται σε δομές και διαδικασίες συντήρησης. Διότι τα σώματα και οι μηχανές καλούνται να παρέχουν την εργασία της συντήρησης και οι εμπλοκές τους είναι αυτές που συντηρούν τους χώρους που κατοικούμε στην καθημερινότητά μας». 

Για να καταλήξει: «Το We habitually maintain είναι ένα έργο για τους αυτοματοποιημένους τρόπους με τους οποίους η καθημερινή μας ζωή διατηρείται, συντηρείται και φροντίζεται, τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά».

Όσον αφορά τη νέα μουσική που θέλει να αναδείξει το Subset, υπογραμμίζει με τη σειρά της: «Το φεστιβάλ συγκεντρώνει μια ποικιλία καλλιτεχνών που φτιάχνουν και ερμηνεύουν μουσική με διάφορους τρόπους. Με βάση το υπόβαθρο και την αισθητική τους, ωθούν τη σύνθεση και την απόδοση του ήχου σε διαφορετικές κατευθύνσεις, συνδυάζοντας ηλεκτρονικούς και ακουστικούς, ορχηστρικούς και φωνητικούς ήχους με νέα μέσα. Το αποτέλεσμα είναι έργα, που μπορεί μερικές φορές να ακούγονται παρόμοια και άλλες εντελώς διαφορετικά. Μία ευκαιρία να αναμετρηθείς μαζί τους τόσο ως ερμηνευτής, όσο και ως ακροατής. Κι αυτό είναι συναρπαστικό».

*** 

Subset Festival

10-14 Ιουνίου

Ωδείο Αθηνών

Το πλήρες πρόγραμμα του φεστιβάλ και η προπώληση των εισιτηρίων εδώ.