Τι έχει συμβεί με την παράσταση των «17 κωμικών» που προκάλεσε αντιδράσεις
- 23 ΙΑΝ 2025
Αντί να καταλαγιάσει η κατάσταση και να εμφανιστεί μια λύση που θα επιδιόρθωνε τη σοβαρή αστοχία, το χάσμα μεγαλώνει: εννιά γυναίκες κωμικοί (που αργότερα αυξήθηκαν) υπέγραψαν την Τετάρτη 22/1 κοινή τοποθέτηση για την παράσταση με τους «17 κωμικούς» (όπως καταχρηστικά έχει περάσει στον δημόσιο διάλογο), δηλώνοντας ότι «το θέμα δεν είναι καλλιτεχνικό, είναι πέρα από κάθε αμφιβολία έμφυλο» και «θίγει θέματα πρόσβασης και αποκλεισμού των γυναικών», ενώ την ίδια στιγμή ανακοινώνονται αποχωρήσεις από το ρόστερ του κωμικού show, σε συνέχεια του σάλου που έχει προκληθεί, έχοντας φτάσει μάλιστα έως και τις τηλεοπτικές εκπομπές.
Συγκεκριμένα, ο Στέλιος Ανατολίτης και ο Μάκης Παπασημακόπουλος ενημέρωσαν ότι δεν πρόκειται να συμμετάσχουν τελικά στην επίμαχη παράσταση, ενώ φημολογούνται περισσότερες αποχωρήσεις τις επόμενες μέρες (Edit: Διονύσης Ατζαράκης και Θωμάς Ζάμπρας επιβεβαίωσαν την αποχώρησή τους, όπως και η Μάρθα Φριντζήλα), όσο από πλευράς διοργανωτών δεν έχει υπάρξει μέχρι στιγμής επίσημη τοποθέτηση, παρά μόνο κάποιες αποσπασματικές και μάλλον άστοχες απαντήσεις.
Εντωμεταξύ, το όλο γεγονός εξελίχθηκε σε αφορμή για να ανοίξει το κεφάλαιο των έμφυλων διακρίσεων το οποίο απαντάται βεβαίως και στον θεωρητικά προοδευτικό κλάδο του ελληνικού stand up, όχι αναγκαστικά με έκδηλα σεξιστικές συμπεριφορές (όπως μερικές από αυτές βρήκαν το θάρρος να εκφράσουν πρώτη φορά γυναίκες κωμικοί), αλλά και με βαθύτερα ριζωμένες αντιλήψεις που εμφανίζονται σε πολύ πιο απλά πράγματα, όπως το σε ποια διάσημα ονόματα θα απευθυνθείς όταν οργανώνεις μια παράσταση σε ένα μεγάλης χωρητικότητας θέατρο.
Αρχικά, ποια είναι αυτή η παράσταση;
Πριν μερικές μέρες, στις 15 Ιανουαρίου, δημοσιεύθηκε η πρώτη ανακοίνωση για μια κωμική παράσταση με τίτλο Πες το Ψέματα που θα ανέβει στο θέατρο Ακροπόλ, στην αρχική αφίσα της οποίας απεικονίζονταν πέντε από τους πιο διάσημους κωμικούς της ελληνικής stand up σκηνής (Δημήτρης Χριστοφορίδης, Δημήτρης Μακαλιάς, Βύρωνας Θεοδωρόπουλος, Μιχάλης Μαθιουδάκης, Λάμπρος Φισφής) και ακολούθως αναγράφονταν δώδεκα ονόματα συμμετεχόντων – στο σύνολο 17 άτομα, από τα οποία όλα άντρες και καμία γυναίκα. Σημειωτέον, οι επιλογές είχαν γίνει από μια ευρεία γκάμα κλάδων (από τη ραπ σκηνή μέχρι το μπάσκετ), αφού η σύσταση της σκηνής σε κάθε παράσταση του σόου περιλαμβάνει και διάσημους.
Δεν πρόκειται δηλαδή για stand up παράσταση;
Η παράσταση είναι μεν κωμική αλλά κατηγορίας storytelling (έχοντας ως βάση το βρετανικό τηλεπαιχνίδι Would I Lie To You?), αλλά εξελίχθηκε σε ζήτημα που αφορούσε καθαρά τον κλάδο του stand up, από τη στιγμή που διοργανωτές ήταν σημαίνοντα πρόσωπα του χώρου, μάλιστα με αντίστοιχο ρόλο στα φεστιβάλ κωμωδίας.
Πώς ξεκίνησε το κύμα αντιδράσεων;
Την καταφανή απουσία του γυναικείου φύλου στη συγκεκριμένη παράσταση κατέδειξαν με αναρτήσεις στα social media πρώτες η Δήμητρα Νικητέα και η Ήρα Κατσούδα, οι οποίες άλλωστε έχουν έντονο φεμινιστικό λόγο στη δημόσια σφαίρα (podcasts, ομιλίες).
«Δεν είναι απλώς μια παράλειψη, αλλά αποτέλεσμα μιας ευρύτερης ανισότητας, τόσο στην οργάνωση όσο και στη συμπερίληψη γυναικών σε επαγγελματικούς χώρους», τόνισε η πρώτη σε μια μακροσκελή τοποθέτηση στην οποία εξήγησε ότι πρόθεση δεν είναι να στοχοποιήσει συναδέλφους, «Στεναχωριέμαι βαθιά που είδα αυτήν την αφίσα από τον κλάδο μου, που η κωμωδία οφείλει να είναι προοδευτική», ανέφερε η Κατσούδα, ενώ ώρα με την ώρα πλήθαιναν οι αναδημοσιεύσεις και τα σχόλια κάτω από τις αναρτήσεις, αποτυπώνοντας από τη μία τη στήριξη προς το μέρος τους και απ’ την άλλη τη γνωστή τοξικότητα των social media.
Ακολούθησε με ένα αναλυτικό βίντεο η Χρύσα Κατσαρίνη, στο οποίο πολλοί συμφώνησαν ότι μεταφέρει όσες σκέψεις υπήρχαν σκόρπιες στον αέρα, μετά τον σάλο για την παράσταση.
Υπήρξε απάντηση από τη διοργάνωση για την απουσία γυναικών;
Σε σχόλιο σε ανάρτηση για το Πες το Ψέματα, ο Βύρωνας Θεοδωρόπουλος, ο οποίος υπογράφει την αρχισυνταξία του επίμαχου σόου, υποστήριξε ότι είχαν επικοινωνήσει με γυναίκες αλλά δεν υπήρξε διαθεσιμότητα από μέρους τους για τις τέσσερις πρώτες παραστάσεις (των οποίων τα ονόματα φαίνονταν στην αρχική αφίσα).
Για του λόγου το αληθές, σε μία προσπάθεια αναχαίτισης των αντιδράσεων, η διοργάνωση προχώρησε σε δημοσίευση νέας έκδοσης της αφίσας όπου περιλαμβάνονταν όλα τα ονόματα των συμμετεχόντων (Φεβρουαρίου και Μαρτίου), ανάμεσα στα οποία και οκτώ γυναικών. Ωστόσο, πολύ κόσμος συμφώνησε σε σχόλια ότι το «δυσκολία εύρεσης γυναίκας» δεν στέκει ως επιχείρημα, ειδικά από τη στιγμή που η γκάμα των καλεσμένων ήταν εξ ορισμού τόσο ανοιχτή – ήταν μια επιλογή που κάτι προδίδει, ίσως σε συνειδητό, ίσως σε ασυνείδητο επίπεδο.
Δεν υπήρξε κάποια παραδοχή λάθους ή αστοχίας από πλευράς των διοργανωτών;
Μέχρι στιγμής, δεν έχει δημοσιευθεί επίσημη απάντηση από πλευράς των διοργανωτών, πράγμα που ομολογουμένως θα έπρεπε να είχε γίνει δεδομένης της έκτασης που έχει λάβει το θέμα.
Η μοναδική μέχρι σήμερα τοποθέτηση είχε γίνει από τον Δημήτρη Μακαλιά στην εκπομπή της ΕΡΤ, όταν απάντησε με τρόπο που δήλωνε περισσότερο στάση άμυνας και εκνευρισμό, ρίχνοντας τελικά περισσότερο λάδι στη φωτιά. Το σχόλιο «εμείς θέλουμε ανθρώπους στην παράσταση μας ίσους, άξιους ανθρώπους για να κάνουμε μία δουλειά, δε θα βάζαμε ποτέ για τα μάτια του κόσμου μία γυναίκα» ερμηνεύτηκε ως επίθεση με χαρακτηριστικά gaslighting, που εγγυμονεί βαθιά στερεότυπα για το κατά πόσο άξιες είναι οι γυναίκες κωμικοί.
Τι φανερώνει αυτή η ιστορία για την ελληνική stand up σκηνή;
Πέρα από τη γενικότερη συζήτηση για το αποτύπωμα της πατριαρχίας, ήρθαν στην επιφάνεια και μαρτυρίες από γυναίκες κωμικούς, έστω και σε ένα περιγραφικό πλαίσιο, χωρίς ονοματεπώνυμα, που δεν είχαν βρει μέχρι σήμερα τον χώρο και το θάρρος να ακουστούν, προφανώς από φόβο μπροστά στο ενδεχόμενο του αποκλεισμού από τα spots παραστάσεων.
Συγκεκριμένα, στο βίντεο το οποίο δημοσίευσε η Χρύσα Κατσαρίνη, ανέφερε: «Όποτε μας ρωτούσαν αν υπάρχει σεξισμός στη σκηνή μιλούσαμε για το κοινό, για τους μαγαζάτορες, αλλά ποτέ για τους άντρες συναδέλφους μας. Εγώ, ας πούμε, δεν ανέφερα ποτέ εκείνον τον συνάδελφο που μου είχε πει ότι δεν πρέπει ποτέ να του αντιμιλάω και να κατεβάζω το κεφάλι ταπεινά, γιατί χάρη σε εκείνον έπαιξα σε μεγάλο θέατρο της Θεσσαλονίκης, πως για να παίξω σε ένα τέτοιο θέατρο έπρεπε να φυλάω κατουρημένες ποδιές. Ή η Ήρα [Κατσούδα] δεν ανέφερε εκείνον τον συνάδελφο που λίγο πριν να ανεβεί η Ήρα στη σκηνή της είπε ότι οι γυναίκες ανήκουν στη σκηνή μόνο για να κάνουν σβούρες γύρω από έναν στύλο και σου λένε αν θέλεις να κεράσεις ποτό».
Τι πρέπει να κρατήσουμε από το περιστατικό;
Τα προβληματικά στο όριο του αποπροσανατολισμού σχόλια που αφθονούν κάτω από τις αναρτήσεις των γυναικών κωμικών (με μεγάλη πιθανότητα να κρύβονται ακόμη πιο προβληματικά ή και απειλητικά μηνύματα στους προσωπικούς τους λογαριασμούς). Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι αντίστροφος σεξισμός δεν υπάρχει – το επιχείρημα του «αν η παράσταση είχε μόνο γυναίκες και όχι άντρες, δεν θα μιλούσε κανείς» είναι εντελώς άτοπο, καθώς τέτοιες παραστάσεις διοργανώνονται για λόγους ορατότητας, ακριβώς επειδή ο κανόνας περιγράφεται σε περιπτώσεις όπως το κωμικό σόου με «17 κωμικούς».
