Χαΐνηδες και Social Waste κάνουν αντάρτικο σ’ έναν κόσμο που βουλιάζει
- 19 ΜΑΙ 2023
Με πυξίδα το πηγαίο αίσθημα και την επιμονή στην εξερεύνηση, οι μεν έχουν συμπληρώσει 30 χρόνια μουσικής πλεύσης, οι δε έχουν να πιάσει το mic από τα σπάργανα του ελληνικού χιπ-χοπ, αλλά «λένε δεν κάνουμε ραπ, λένε δεν έχουμε στάιλ».
Τόσο οι Χαΐνηδες όσο και οι Social Waste, μουσικά σύνολα που δεν ασπάζονται τα αρχηγικά πρότυπα οργάνωσης αλλά λειτουργούν αποκλειστικά ως κολεκτίβες με αμεσοδημοκρατικές μεθόδους, συνέβη και βγήκαν απ’ την ίδια εύφορη γη, εκείνη του Ηρακλείου Κρήτης, ενώ οι ήχοι τους πετάνε ελεύθερα πάνω από τη Μεσόγειο, τα Βαλκάνια και τον κόσμο.
Άλλα σημεία που τέμνονται οι δρόμοι τους;
Ζυγίζουν πάντα τα λόγια τους με προσοχή, γιατί οι λέξεις κομίζουν τη δύναμη του νοήματος, δεν καταφεύγουν σε εύκολες, μασημένες απαντήσεις, ούτε σε συνθηματολογίες που βολεύουν. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο δρόμος για να ξεφύγουμε απ’ τα αδιέξοδα δεν είναι ούτε στρωτός, ούτε χαρτογραφημένος – είναι μια συνεχής διαδικασία, μια «διαρκής επανάσταση», όπως αναφέρουν σε ένα σημείο της συνέντευξης, που όλοι έχουμε χρέος να μετέχουμε. Διότι μόνο έτσι πραγματώνεται.
Οι συναυλίες τους είναι μια εμφατική μετάφραση όλων αυτών. Κάτι ανάμεσα σε λαϊκό γλέντι και πολιτική συγκέντρωση. Χοροί και συνθήματα, πλούσιοι ήχοι και ρυθμοί από παραδοσιακά όργανα όπως αρχαίες λύρες, λαούτα, γκάιντες, τρομπέτες και μπαγλαμάδες. Για πρώτη φορά, τα μέλη των Χαΐνηδες και των Social Waste ανταμώνουν για κοινή συναυλία επί σκηνής: τη νύχτα της 17ης Ιουνίου, στη μεγάλη καλοκαιρινή σκηνή της Τεχνόπολης, οι στίχοι και οι μουσικές τους ενώνονται, στροβιλίζονται και καταλήγουν σε ένα μυσταγωγικό, εκστατικό δρώμενο.
Για τα υπόλοιπα, τους περνάμε το μικρόφωνο, κάνοντας μια κουβέντα που δε θα μπορούσε παρά να είναι στον πυρήνα της πολιτική.
Εμφανίζεται απόψε βράδυ ένα τζίνι μπροστά σας που σας έλεγε «σε αυτό το όμορφο πάντρεμα που ετοιμάζεται στην Τεχνόπολη, θα έχει και έναν τρίτο πρωταγωνιστή», ποιος θα ήταν; Μια μουσική «φωνή» που να συνδέεστε;
Social waste: Το «φωνή» είναι κάπως μεροληπτικό· θα πρέπει κάποια στιγμή να αναγνωρίσουμε και τους εργάτες πίσω από τον πρωταγωνισμό της φωνής του ερμηνευτή: τους στιχουργούς και τους συνθέτες. Αυτοί γράφουν τα λόγια και τη μουσική που τα συνοδεύει. Οι φωνές απλώς ερμηνεύουν. Μπορεί να βάζουν «ψυχή», πάθος, θεατρικότητα κλπ, αλλά δε γράφουν τα λόγια. Με εξαίρεση τους τραγουδοποιούς που τραγουδούν τα δικά τους. Κανένας, λοιπόν, είναι η απάντηση, εκτός αν τύχει να ’ναι εκεί κάνας φίλος και μας τιμήσει με την παρουσία του και στη σκηνή.
Χαΐνηδες: Έχομε [sic] τρίτο πρωταγωνιστή και μάλιστα το σημαντικότερο: τη μεταξύ μας αλληλεπίδραση. Όταν ένα σύστημα Α διαδρά αληθινά μ’ ένα σύστημα Β, τότε η συνολική ενέργεια είναι ΕΤΟΤ = ΕΑ + ΕΒ + Ε ΙΝΤ, όπου Ε ΙΝΤ είναι η ενέργεια αλληλεπίδρασης. Στη φύση, οι δυο πρώτοι όροι είναι συνήθως μικροί και ο τρίτος πολύ μεγάλος. Δηλαδή, εμείς στην ουσία δεν υπάρχομε. Είμαστε οι σχέσεις μας.
Πού συναντάει ο κόσμος των Χαΐνηδων εκείνο των Social Waste; Ή αλλιώς, ποια είναι η ιστορία αυτού του ανταμώματος;
Χαΐνηδες: Γνωριζόμαστε χρόνια, έχομε συνεργαστεί δυο φορές δισκογραφικά και κάνομε παρέα. Μόνο μ΄ αυτούς που μπορεί κανείς να κάνει παρέα αξίζει να συνεργάζεται. Οι ποιότητες θα συναντηθούν νομοτελειακά. Από τις αντιθέσεις προκύπτουν οι συνθέσεις όχι από τις ομοιότητες. Ο Ράπερ έχει πατέρα το Λυράρη και παππού τον Ομηρίδη. Κι οι τρεις –στην ιδανική περίπτωση– είναι κέντρα αφηγηματικής βαρύτητας. Και εξίσου σημαντικό με την ποιητικότητα της δημιουργίας των Social Waste είναι ότι αποτελούν κολεκτίβα, όπως και οι Χαΐνηδες. Τα αρχηγικά σχήματα δε διαφωνούν επί της ουσίας με την ιεραρχική δόμηση των εξουσιαστικών κοινωνιών.
Social Waste: Η σχέση μας πάει πολύ πίσω στο χρόνο. Κατ’αρχάς είμαστε δυο σχήματα που ξεκίνησαν από την ίδια πόλη, μια περιφερειακή πόλη, το Ηράκλειο, με 10 χρόνια διαφορά, σε διαφορετικό μουσικό είδος το καθένα, και κατάφεραν να «φύγουν» απ’ το νησί και να γίνουν αγαπητά και εκτός αυτού. Κατά δεύτερον, εμείς με κάποιο ανεξήγητο τρόπο μαθητεύσαμε στους στίχους και την οργανωτική δομή των Χαϊνηδων. Για 17 χρονών, παίρναμε δικά τους samples και κάναμε ραπ επάνω τους, και αργότερα φτιάξαμε μια μπάντα με αμεσοδημοκρατική, οριζόντια, κοινοτική δομή. Δε μιλάμε, λοιπόν, για μια «τυχαία» συνάντηση.
Από την προσωπική σας πείρα, ποιο είναι το πρώτο εμπόδιο που πρέπει να ξεπεράσεις για να δουλέψεις με αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες στο πλαίσιο μιας συναυλίας, ενός γκρουπ, μιας συλλογικότητας;
Social Waste: Ο ατομικισμός και ο κακός εγωισμός. Λέμε κακός, γιατί υπάρχει και καλός: ο εγωισμός που δεν αρνείται να πάρει την ευθύνη και να κριθεί για αυτήν. Ο κακός πάλι είναι αυτός της αυτοπροβολής, της εγωπάθειας, του εγωκεντρισμού, της επιβολής τελικά.
Χαΐνηδες: Μεγάλωσα σε κατά φύσιν κοινωνίες. Εκεί το άτομο έχει κοινοτική συνείδηση. Στις σημερινές αντικοινοτικές κοινωνίες, οι άνθρωποι δυστυχούν υπό το κράτος τριών επικίνδυνων φαντασιώσεων: ατομική ευθύνη, ατομική επιτυχία, ατομικό όνειρο. Όμως, κανένα σύστημα στη φύση δεν είναι απομονωμένο, οποιοδήποτε έργο είναι προϊόν συνέργειας. Η υφιστάμενη κοινωνική θέσμιση προάγει φοβισμένες, αδικαίωτες ατομικιστικές συνειδήσεις.
Το κοινωνικό σώμα μοιάζει απονεκρωμένο, άμα εξαιρέσουμε το σκίρτημα μετά τα Τέμπη. Τι χρειάζεται για να ξυπνήσει;
Χαΐνηδες: Η μόνη επανάσταση είναι η διαρκής επανάσταση. Αυτή δε θα προκύψει από σκιρτήματα και ξεσπάσματα. Θα γεννηθεί μέσα από παρέες, συλλογικότητες, κολεκτίβες, κοινότητες. Η ρίζα είναι η δομή και τα κλαδιά (η εκδήλωση της ρίζας), η εξέγερση.
Social Waste: Πέρα από την οργή και την ενστικτώδη σχεδόν αντίδραση, υπάρχει και η σκέψη και η ανάλυση των αιτιών αυτής της κατάστασης. Έχουμε φτιάξει ένα πολιτικό σύστημα πελατειακό και νεποτιστικό, το οποίο συνδέεται άμεσα με τα επιχειρηματικά συμφέροντα που ικανοποιεί. Δείτε πόσοι γιοι και κόρες παλαιών πολιτικών πρωταγωνιστούν στην πολιτική μας σκηνή, πώς σχετίζονται με τις μεγάλες επιχειρηματικές οικογένειες της χώρας κοκ. Α, και ανίψια, όχι μόνο παιδιά! Για αυτά μιλάει το τραγούδι μας Τσιφλίκι.
Υποκλοπές, δυστυχήματα κρατικών ευθυνών, πανδημίες. Ποια δυστοπία μένει να ζήσουμε;
Χαΐνηδες: Ξεχάσατε την ανθρωπογενή, μη αναστρέψιμη καταστροφή του οικοσυστήματος. Αυτό, με τις αλυσιδωτές μεταβολές που θα προκαλέσει, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη συσσώρευση πλούτου σε λίγους και την κλιμάκωση της καταστολής, θα οδηγήσει σε μια δυστοπία, που παρόμοια της δεν έχει ζήσει ο πλανήτης.
Social Waste: Μα ζούμε τη δυστοπία ήδη! Είμαστε ένα είδος, αυτό του homo sapiens, που είναι συγχρόνως καταστροφικό για τον πλανήτη όπου κατοικεί και τα υπόλοιπα όντα που ζουν γύρω του, όπως και αυτοκαταστροφικό! Έχει δημιουργήσει ένα οικονομικό σύστημα, το καπιταλιστικό, το οποίο βασίζεται στη συσσώρευση πλούτου προς επανεπένδυση, και ξανά συσσώρευση πλούτου, το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά στο να καταστρέψει τον ίδιο τον πλανήτη στον οποίο ζούμε! Ίσως, βέβαια, από μια μη-ανθρωποκεντρική οπτική να είναι τελικά αυτό το καλύτερα για τον πλανήτη: Να μας ξεφορτωθεί, να ησυχάσει.
Ποιος ο ρόλος της μουσικής σε όλο αυτό, όπως το βλέπετε;
Χαΐνηδες: Η μουσική και γενικότερα η τέχνη, είναι το τελευταίο καταφύγιο του Θεού, αφού εκδιώχθηκε από τις εκκλησίες όλων των θρησκειών κι από τα κοινοβούλια όλων των κρατών. Η μουσική, ως η πιο λαϊκή τέχνη, είναι το θησαυροφυλάκιο της ιστορικής μνήμης και οι ενοράσεις μιας καινούργιας μελλούμενης ζωής. Η μουσική είναι το τελευταίο αντάρτικο σ’ έναν κόσμο που βουλιάζει.
Social Waste: Εμείς θα σας πούμε για το τραγούδι, όχι για τη μουσική. Από μόνη της, χωρίς λόγια, η μουσική εκφράζει πιθανώς συναισθήματα αλλά δεν έχει λόγο. Το τραγούδι είναι λόγος που συνοδεύεται από τη μουσική. Τώρα τι ρόλο παίζει; Μπορεί να είναι από λυτρωτικός, αφυπνιστικός, μέχρι καθησυχαστικός. Ελπίζουμε τα δικά μας τραγούδια να μην είναι αυτό το τελευταίο.
Στην περίπτωση και των δυο σας, οι μουσικές ρίζες του τόπου μας ανθίζουν. Πότε η (μουσική) παράδοση μπορεί να εγκλωβίσει, αντί να απελευθερώσει;
Χαΐνηδες: Το 99,999% της μουσικής που ακούγεται δεν είναι τέχνη. Ανήκει στη βιομηχανία της κουλτούρας. Συνεπώς, είναι άκρως τοξική και επικίνδυνη. Μαζί με τα ΜΜΕ αποτελούν τα δυο πρωτοπαλίκαρα της εξουσίας. Η διασκέδαση –σε αντίθεση με την ψυχαγωγία– εκτονώνει, αποπροσανατολίζει, σκλαβώνει το υποκείμενο. Όσον αφορά τη διαχείριση των μουσικών παραδόσεων που κάνει, αναπόφευκτα, κάθε μορφή σύγχρονης τέχνης, έχω να πω ότι οι κληρονομιές οδηγούν και στην ελευθερία, αλλά άμα κρίνεις παρατηρώντας τη ζωή, πολλές φορές και σε σκλαβιά.
Social Waste: Η παράδοση εφευρίσκεται και επανεφευρίσκεται συνεχώς. Το θέμα είναι να μην εμμένουμε στη στείρα επανεκτέλεση «παραδοσιακών» τραγουδιών, χάνοντας έτσι την ικανότητα να φτιάξουμε νέα! Ξέρεις, όταν μάθεις να επανεκτελείς, ατροφεί η ικανότητα να δημιουργείς!
Τελικά, το λάιβ είναι εκτόνωση ή ζύμωση;
Χαΐνηδες: Οι περισσότεροι κάνουν επαναστατικό τουρισμό, γηπεδικό αλκοολισμό και συνθηματική εκτόνωση. Αυτό είναι ακόμα πιο γελοίο όταν γίνεται σε αρχηγικά μουσικά σχήματα. Όμως, τη γαλέρα του κόσμου τη συντηρούν και την οδηγούν οι ιερές μειοψηφίες.
Social Waste: Μπορεί να είναι και τα δυο, για άλλους το πρώτο, για άλλους το δεύτερο. Συμβαίνουν συγχρόνως και στον ίδιο χώρο αυτά καμιά φορά. Ειδικά σε μεγάλες συναυλίες, προφανώς υπάρχει και ο λεγόμενος «φασεϊσμός», υπάρχουν όμως και οι συνειδητοποιημένοι ακροατές.
Από πού παίρνετε δύναμη στις μέρες μας;
Χαΐνηδες: Όπως πάντα, από τον πλησίον μας.
Social Waste: Από το παρελθόν παίρνουμε έμπνευση και ξεχρεώνουμε –ίσως– στο μέλλον. Δύναμη έχουμε μέσα μας όλοι, και συλλογικά κάπως την πολλαπλασιάζουμε.
****
INFO
Χαΐνηδες και Social Waste
17 Ιουνίου
Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων
