12 τρόποι για να μειωθούν τα αυτοκίνητα στην Αθήνα

Δύσκολο αλλά όχι αδύνατο παραμένει, φυσικά, το ενδεχόμενο να βγάλουμε τελείως το πόδι από το γκάζι, αντικαθιστώντας τα διψασμένα για βενζίνη αυτοκίνητα με άλλες βιώσιμες εναλλακτικές επιλογές.

Το παράδειγμα της Κοπεγχάγης λάμπει σαν φάρος ελπίδας: ενώ η πόλη ήταν παραδομενη στο αυτοκίνητο πριν από πενήντα χρόνια, εφαρμόζοντας τολμηρές μεταρρυθμίσεις στους κανόνες κυκλοφορίας και όχι μόνο, έφτασε το 2016 να αριθμεί περισσότερα ποδήλατα απ’ ό,τι αμάξια στο δρόμο.

Σε ένα παράλληλο σύμπαν, θα μπορούσαμε δικαίως να φανταστούμε και την περίπτωση της Αθήνας σε αυτή τη μεταστροφή 180 μοιρών, να κάνει το επόμενο βήμα, ανατρέποντας την κυριαρχία του αυτοκινήτου που την έχει καθορίσει.

Δώδεκα απλούς και καθόλα ρεαλιστικούς τρόπους προς την επίτευξη αυτού του στόχου δημοσίευσε πρόσφατα το The Conversation, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα των ευρωπαϊκών πόλεων κατά τις τελευταίες δεκαετίες.

Ρεαλιστικές αλλαγές για μείωση οχημάτων

Η έρευνα δημοσιεύθηκε πρώτα στο τελευταίο τεύχος του ανοιχτής πρόσβασης περιοδικού Case Studies on Transport Policy, ενώ υπογράφεται από την Paula Kuss από το ερευνητικό κέντρο για τη βιωσιμότητα του Lund University Centre. «Έχουμε μελετήσει πάνω από 800 αναλύσεις ερευνών και μελέτες από όλη την Ευρώπη, με ημερομηνία δημοσίευσης από το 2010 έως σήμερα», διευκρινίζεται στον πρόλογο, «ψάχνοντας εκείνες τις ποσοτικοποιήσεις που δείχνουν πού και πώς οι πόλεις πέτυχαν μείωση στη χρήση των αμαξιών».

Από αυτά τα δεδομένα προέκυψε ένας χρυσός δωδεκάλογος, βασισμένος σε πραγματικά δεδομένα: επιβραβεύσεις και ποινές που απέδειξαν επί του πρακτέου τη χρησιμότητά τους. Οι περισσότερες εξ αυτών θα μπορούσαν κάλλιστα να εφαρμοστούν και στην πόλη μας.

1. Χρέωση στο κέντρο: Αντί για απαγόρευση κυκλοφορίας στο κέντρο, θα μπορούσε να ισχύει πάγια χρέωση των οδηγών κατά την είσοδό τους σε αυτό. Όπως δείχνουν τα παραδείγματα άλλων πόλεων, αυτό το μέτρο απέδωσε 12-33% λιγότερη κίνηση στο κέντρο.

2. Αλλαγή πολιτικής σε πάρκινγκ και κυκλοφορία: Σε πόλεις όπου υπάρχει ανεπτυγμένο δίκτυο πάρκινγκ εκατέρωθεν των δρόμων, η αντικατάσταση αυτών των τετραγωνικών μέτρων με ποδηλατόδρομους και πεζόδρομους, μαζί με την οριοθέτηση κεντρικών περιοχών χωρίς αμάξια (τύπου Εμπορικό Τρίγωνο), έφεραν 11-19% μείωση αυτοκινήτων.

3. Περιορισμένη ζώνης κυκλοφορίας: Ή αλλιώς μόνιμος δακτύλιος. Η απαγόρευση κυκλοφορίας αυτοκινήτων στο κέντρο, με μόνη εξαίρεση τους πολίτες που διαμένουν σε αυτή την περιοχή, αποφέρει –σύμφωνα με τα στοιχεία– 10-20% λιγότερα αμάξια. Σε άλλες πόλεις, τα έσοδα από τα πρόστιμα τροφοδοτούν απευθείας τη βελτίωση και την ενίσχυση των μέσων σταθερής τροχιάς.

4. Νέες υπηρεσίες μετακίνησης από και προς την εργασία: Πόσο θα άλλαζε η νοοτροπία μας, εάν το κράτος παρείχε δωρεάν μετακίνηση στο χώρο εργασίας με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, είτε εάν υπήρχαν βάσει νόμου ειδικά shuttle buses από κάθε εταιρία για αυτό τον σκοπό; Μείωση της τάξης του 37% σε οχήματα και μάλιστα στις ώρες αιχμής, δείχνουν τα αποτελέσματα από πόλεις που το δοκίμασαν.

5. Χρέωση για πάρκινγκ εν ώρα εργασίας: Ένα αποτρεπτικό μέτρο που συναντάμε στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, είναι να μην παρέχεται δωρεάν πάρκινγκ -όπως συνηθιζόταν- στους εργαζόμενους και αντ’ αυτού να προωθούνται άλλες λύσεις για την καθημερινή τους μετακίνηση (ό,τι δηλαδή αναφέρθηκε στο παράδειγμα 4). Στην Ελλάδα, ως γνωστόν, δεν υπάρχει κάποια δέσμευση από πλευράς του κράτους για ελεύθερη στάθμευση στους εργαζόμενους.

6. Πλάνο μετακινήσεων για χώρους εργασίας: Πώς θα μπορούσε ένας εργαζόμενος να αφήσει το αυτοκίνητο για άλλες βιώσιμες εναλλακτικές ήπιας μετακίνησης; Εκπτώσεις στις δημόσιες συγκοινωνίες, ανεπτυγμένες εγκαταστάσεις για ποδήλατα γύρω από γραφεία, καθώς και ενθάρρυνση ή επιβράβευση όσων επιλέγουν ποδήλατα και μέσα μαζικής μεταφοράς για να φτάσουν στο χώρο εργασίας, έδειξαν ότι αποφέρουν 3-18% μείωση αυτοκινήτων.

7. Πλάνο μετακινήσεων για πανεπιστήμια: Μεγάλος αριθμός του φόρτου κυκλοφορίας προκαλείται από τους χιλιάδες σπουδαστές αυτής της πόλης, οι οποίοι μετακινούνται καθημερινά από και προς τα πανεπιστήμια. Επομένως, τα ίδια μέτρα -όπως και στην περίπτωση 6- θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και στην περίπτωση των πανεπιστημίων.

8. Νέες υπηρεσίες μετακίνησης από και προς τα πανεπιστήμια: Δεδομένου ότι οι αποστάσεις της Αθήνας είναι μεγάλες, σε κάποιες περιπτώσεις το ποδήλατο δεν ευσταθεί ως εναλλακτική. Εδώ έρχεται η κρατική μέριμνα για τη βοήθεια της μετακίνησης των σπουδαστών με τα μέσα μαζικής μεταφοράς: δωρεάν μετακίνηση (αντί του 50% που εφαρμόζεται σε εμάς), είτε καλύτερα η ενίσχυση των γραμμών με πανεπιστημιακά shuttle buses, θα μείωνε σημαντικά τη συμφόρηση, ειδικά τις ώρες αιχμής.

9. Διαμοιρασμός σε αυτοκίνητα: Έχουμε εξοικειωθεί με το μοντέλο του διαμοιρασμού στα AirBnB διαμερίσματα και στις διακοπές μας, αλλά πώς θα ήταν εάν ανταλάσσαμε peer-to-peer οχήματα σε καθημερινή βάση για τις μετακινήσεις μας; Τέτοιου είδους εφαρμογές έδειξαν ότι κάθε αυτοκίνητο που χρησιμοποιείται από πολλαπλούς χρήστες, αντικαθιστά 12 έως και 15 αμάξια.

10. Πλάνο μετακινήσεων για σχολεία: Συμβουλές και δράσεις ευαισθητοποίησης ώστε να αντιληφθούν γονείς και μαθητές τη σημασία του να αντικαταστήσουμε την ευκολία του οχήματος με το περπάτημα, αποφέρουν μείωση 5-11% στα καθημερινά δρομολόγια οχημάτων προς τις σχολικές μονάδες.

11. Προσωποποιημένο πλάνο μετακινήσεων: Ανάλογα με την περιοχή που μένει κάθε κάτοικος, το πού εργάζεται, πού συχνάζει και πολλούς ακόμη παράγοντες, διαμορφώνονται τα προσωπικά του δρομολόγια των πολιτών στην πόλη, επομένως αντίστοιχα προσωποποιημένη θα όφειλε να ήταν και η αντιμετώπιση από πλευράς του κράτους. Μέσα από συμβουλές, εκπτώσεις ανά περιπτώσεις και προσωπικά κίνητρα, μπορεί να επιτευχθεί μείωση της τάξης 5-11% στη χρήση αυτοκινήτου.

12. Apps για βιώσιμη μετακίνηση: Διάφορες έξυπνες τεχνικές επιβράβευσης μπορούν να ωθήσουν μια κοινωνία να αλλάξει σταδιακά και ήπια νοοτροπίες, χωρίς το φόβο του προστίμου. Φανταστείτε λοιπόν μια εφαρμογή με Geo Tracker, όπου το περπάτημα, το ποδήλατο και η κίνηση με μέσα σταθερής τροχιάς θα απέφερε εκπτώσεις στους χρήστες. Όπου εφαρμόστηκε, απέδωσε σημαντικά.