Είδαμε τα νέα light installations στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος

«Αυτό που πάντοτε μας αρέσει να κάνουμε με το φεστιβάλ φωτιστικών εγκαταστάσεων είναι να δημιουργούμε ένα αστικό παιδότοπο – να δίνουμε την ευκαιρία στο κοινό να έρθει και να νιώσει και πάλι παιδί», μεταφέρει η Γαβριέλλα Τριανταφύλλη, Διευθύντρια Προγραμματισμού & Παραγωγής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα – Σταύρος Νιάρχος, αλλά και επιμελήτρια του φεστιβάλ που φεγγοβολά στο Πάρκο κάθε Χριστούγεννα, φέρνοντας στην πόλη μας λίγη από την αίγλη των μεγάλων διοργανώσεων που ανθούν εδώ και δεκαετίες στις χώρες του βορρά, όπως το Amsterdam Light Festival, το Copenhagen Light Festival ή το Glow Eindhoven.

Την 1η Δεκεμβρίου είναι η μεγάλη πρεμιέρα, σε μια φαντασμαγορική γιορτή φωταγώγησης με οικοδέσποινα τη Σμαράγδα Καρύδη.

Από αυτή τη νύχτα, το φως διαχέεται σε όλο το Πάρκο, αποκαλύπτοντας τη «σκηνογραφία» που έχει σχεδιαστεί για αυτές τις γιορτές, με πολλά, διαφορετικά σημεία ενδιαφέροντος, από το Κανάλι και το δωρεάν παγοδρόμιο μέχρι τον pop-up bar στον Φάρο σε νέα έκδοση από την αρχιτέκτονα-σκηνογράφο Ελίνα Λούκου, τις δράσεις τα πρωινά στην Αγορά, τα απογευματινά εργαστήρια του Christmas Makers’ Market που στήνεται για πρώτη φορά, αλλά και την πρώτη χειμερινή έκδοση του αγαπημένου Park Your Cinema, μαζί με πολλή συναυλίες, θέατρο και βέβαια τα νέα εντυπωσιακά light installations που θα περιγράψουμε στη συνέχεια, να διαπλέκονται όλα σε έναν κόσμο ονειρικό και πάνω απ’ όλα ανοιχτό προς όλους.

Η φετινή θεματική των εγκαταστάσεων είναι το Dreamy Dreams: Τόποι Ονείρων.

Ελένη Μαραγκάκη & Γιώργος Νίκας: Πομπή

Κοινό στοιχείο σε όλες τις εκδόσεις του φεστιβάλ μέσα στα χρόνια είναι πως τα έργα καθοδηγούν από μόνα τους την κίνηση των επισκεπτών στα μονοπάτια του Πάρκου, όπως φεγγοβολούν μέσα στο σκοτάδι της νύχτας και εξάπτουν την περιέργεια. Για πρώτη φορά φέτος, βλέπουμε να προσδιορίζεται με σαφήνεια το σημείο έναρξης της διαδρομής – από τη συμβολή των οδών Ευριπίδου και Δοϊράνης σε καλεί η μεγάλη led Πομπή των δημιουργών Ελένη Μαραγκάκη και Γιώργου Νίκα, τοποθετημένη εκατέρωθεν του διαγώνιου μονοπατιού που οδηγεί στο Ξέφωτο.

Ενδεχομένως το μυαλό να μη κάνει αμέσως τη σύνδεση, αλλά τη συγκεκριμένη φωτιστική εγκατάσταση την είχαμε δει πρώτη φορά το 2022: ήταν η ελληνική πρόταση η οποία είχε ξεχωρίσει μέσω του πρώτου open call του φεστιβάλ, με την πρακτική αυτή να καθιερώνεται μετέπειτα από το Κέντρο Πολιτισμού, τόσο προς ενίσχυση της εγχώριας καλλιτεχνικής σκηνής, όσο και για τη συγκρότηση μιας νέας light art συλλογής από τον οργανισμό, που τώρα φαίνονται οι νέες προοπτικές που ανοίγει στο φεστιβάλ.

Οι 117 φωτοσωλήνες του έργου που τότε ορθώνονταν επάνω στα Φυτεμένα Δώματα, θυμίζοντας από ψηλά ένα ακίνητο πλήθος σε διαδικασία τελετουργίας, στη φετινή έκδοση του φεστιβάλ έχουν επιστρέψει με εντελώς διαφορετική διάταξη και σκοπό: μέσα στα παρτέρια δεξιά και αριστερά του μονοπατιού, οι φωτεινές μορφές δείχνουν με τον τρόπο τους τον δρόμο προς την καρδιά του μεγάλου Πάρκου, λειτουργώντας σαν μεταβατικό στάδιο ανάμεσα στην πραγματικότητα της πόλης και το ονειρικό στοιχείο του Dreamy Dreams.

Vendel & de Wolf: Error

«Έχει μεγάλο ενδιαφέρον το γεγονός ότι τα ίδια έργα, ανάλογα με το πού τοποθετούνται κάθε φορά, αποκτούν μια διαφορετική αίσθηση και προλαμβάνονται με άλλο τρόπο από τους επισκέπτες», αναφέρει η Γαβριέλλα Τριανταφύλλη, καθώς κινούμαστε για την επόμενη στάση.

Το Error από το ολλανδικό ντουέτο των Paul Vendel και Sandra de Wolf είχε κλέψει τις εντυπώσεις στο περσινό Amsterdam Light Festival, όπως αντανακλούσε τις περιστρεφόμενες «σπίθες» του πάνω σε ένα από τα κανάλια της πόλης, κατά τη συνηθισμένη πρακτική της εικαστικής ομάδας να ενσωματώνει στα έργα της την ομορφιά του τοπίου. Αυτή τη φορά, απ’ την άλλη, η post-industrial κατασκευή με τον δίσκο μπλε φωτός κάνει την εμφάνισή της σε ένα ανοιχτό σημείο του Πευκώνα και, όπως έρχεται σε αντίθεση με τα δέντρα, το κάνει να μοιάζει με μία εντελώς εξωγενή και μάλλον διαστημική εγκατάσταση.

Όπως μαρτυρά ο τίτλος, το έργο υμνεί το λάθος – κάτι που κυνηγάμε διαρκώς ως ανθρωπότητα να εξαλείψουμε, ξεχνώντας βεβαίως πως είμαστε όλοι παιδιά της τυχαιότητας, εφόσον η ίδια η εξελικτική πορεία των ειδών συνέβη σε μεγάλο βαθμό από τυχαία σφάλματα στο DNA. Η εντυπωσιακή στροβιλιζόμενη «μαύρη» τρύπα του Error ενσωματώνει όλους αυτούς τους προβληματισμούς (η κίνηση των φωτιστικών εφέ προκύπτει από μη συγχρονισμένη λειτουργία), αλλά μπορείς πιο απλά να την απολαύσεις θεωρώντας ότι είναι ένα «παιχνίδι» που προσγειώθηκε από κάποιο διαγαλαξιακό λούνα παρκ.

Squidsoup: Wave

Οι Squidsoup αποτελούν μια διεθνή ομάδα καλλιτεχνών-ερευνητών-τεχνολόγων-σχεδιαστών με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο που συνδυάζουν διαφορετικά μέσα, με σκοπό να προσφέρουν μια εμπειρία σαγηνευτική και απορροφητική για τις αισθήσεις.

Το καταλαβαίνεις πολύ καλά, όταν πλησιάζεις και τελικά βρίσκεσαι να περπατάς κάτω από τις εκατοντάδες σφαίρες-λαμπιόνια του Wave που περιμένει το κοινό στο Ξέφωτο και από μακριά δίνει την εντύπωση μιας «ήσυχης» εγκατάστασης. Αλλά μέσα στις σφαίρες που αιωρούνται και όλες μαζί διαμορφώνουν το σχήμα ενός μεγάλου κύματος, κρύβονται μικροϋπολογιστές με αισθητήρες. Έτσι, αποκαλύπτεται σταδιακά ότι με την κίνηση του κοινού παίρνει ζωή μια ιδιαίτερη οπτικοακουστική εμπειρία που περιλαμβάνει χρώματα και αρμονίες, σε διαφορετική κάθε φορά μορφή, ανάλογα με τα σώματα που συνυπάρχουν από κάτω.

Σε κάποια στιγμή, οι αρμονίες που ακούγονται παίρνουν τη μορφή μιας χορωδίας αγγελικών φωνών, κάνοντας ακόμη πιο έντονο το ονειρικό στοιχείο στο οποίο εστιάζει φέτος το φεστιβάλ. Θα μπορούσαμε, τελικά, να το παρομοιάσουμε και με ένα καταφύγιο σε έναν κόσμο που κατακλύζεται αδιάκοπα από πληροφορίες και συνεχώς ταχύτερα εναλλασσόμενα ερεθίσματα.

Stichting Barstow: Moonburn

Ακόμη μία φωτιστική εγκατάσταση που παραπέμπει άμεσα στο εξωπραγματικό, το ονειρικό, το φαντασιακό: Ένας άγνωστος «πλανήτης» διαπιστώνεται ότι έχει προσγειωθεί από το πουθενά, πάνω σε ένα συντριβάνι του Πάρκου, που θα παραμείνει παραδόξως σε λειτουργία. Για την ακρίβεια, θα λειτουργεί το εξωτερικό στεφάνι του πίδακα εκτοξεύοντας νερό και αγκαλιάζοντας παράλληλα με θεαματικό τρόπο την τεράστια φουσκωτή σφαίρα διαμέτρου 6 μ. του έργου Moonburn από την κολεκτίβα Stichting Barstow, ενώ απ’ την άλλη θα κρατούν και σε απόσταση το κοινό, διατηρώντας τη μαγεία.

Η εικόνα της τεράστιας σφαίρας σε καθηλώνει για μερικά δευτερόλεπτα, όσο αναρωτιέσαι τελικά αν μοιάζει πιο πολύ με πλανήτη ή με φούσκα αερόστατου που, από στιγμή σε στιγμή μπορεί να λυθεί από τις αλυσίδες που το συγκρατούν στο έδαφος, ξεκινώντας ένα ταξίδι με άγνωστη κατεύθυνση.

Πάνω στην επιφάνεια αυτής της θεαματικής σφαίρας, αποτυπώνονται –ζωγραφισμένα με το χέρι– σχήματα σαν κρατήρες, ενώ φωτίζεται από black lights. Όπως μεταφέρουν οι καλλιτέχνες, το φθορίζον χρώμα αποτέλεσε την κατάλληλη λύση ώστε το φεγγάρι τους να αντανακλά το φως του περιβάλλοντος. Όσοι κοιτάζουν για ώρα το φεγγάρι, λένε οι ίδιοι στην περιγραφή του έργου, μπαίνουν σε μια άλλη διάσταση που μπορεί να φτάσει μέχρι και τον παραλογισμό, αλλά ευτυχώς το Moonburn εξασφαλίζει ότι η παραφροσύνη θα είναι προσωρινή.

Hans E. Madsen & Frederik D. Hougs: Pressure

Από μακριά, τραβούν αβίαστα το βλέμμα σου οι μπλεγμένες γραμμές που «τρέχουν» πάνω στον μεταλλικό σκελετό του Θόλου – το μέρος που, ομολογουμένως, σε κάθε έκδοση του φεστιβάλ φωτιστικών εγκαταστάσεων του Κέντρου Πολιτισμού, εγκυμονεί τις μεγαλύτερες εκπλήξεις.

Οι Καναδοί Hans E. Madsen και Frederik D. Hougs, ο πρώτος στο εικαστικό κομμάτι ενώ ο δεύτερος στον σχεδιασμό φωτισμού, έχουν κρεμάσει με ασύμμετρο, ακανόνιστο τρόπο μία τεράστια, μήκους περίπου 250 μέτρων LED σωλήνα που φωτίζεται με ψυχρό και θερμό λευκό φως, μοιάζοντας με ένα υπερμεγέθες doodle, σαν εκείνα που σχεδιάζουμε αυθόρμητα στο χαρτί.

Όπως τρέχει το φως επάνω στις σωληνώσεις, δίνει την εντύπωση ότι σχεδιάζεται εκείνη την ώρα στον αέρα από ένα αόρατο χέρι, που όσο κοιτάς, αναλόγως από το σημείο που στέκεσαι, αρχίζεις να πλάθεις με τη φαντασία σου γράμματα και σχήματα. Από μία άλλη σκοπιά, το όλο σχέδιο παραπέμπει στον νευρολογικό σύστημα του ανθρώπινου εγκεφάλου και τις σκέψεις μέσα στις οποίες βρισκόμαστε συχνά μπλεγμένοι και εγκλωβισμένοι.

Όπως διευκρινίζουν οι καλλιτέχνες, δεν υπάρχουν λούπες στο έργο, κάθε δευτερόλεπτο είναι μοναδικό. «Το κεντρικό μήνυμα είναι το αίσθημα της πίεσης που νιώθουμε όλοι», απαντάει ο Hans, τον οποίο πετυχαίνουμε στο τελείωμα του στησίματος της εγκατάστασης. «Η αρχική ιδέα προήλθε από την καθημερινότητα της σύγχρονης ζωής και τους φρενήρεις ρυθμούς που κινούμαστε, έχοντας μάθει να είμαστε μόνιμα συνδεδεμένοι με ένα κινητό, έτοιμοι πάντα να απαντήσουμε σε ένα τηλέφωνο, ένα email».

Ξεχνάμε ότι για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της ανθρωπότητας, η ζωή ήταν πολύ πιο απλή.

Everything Works: Ευχή

Φτάνουμε στην τελευταία στάση και την ελληνική συμμετοχή που διακρίθηκε από τη διαδικασία του φετινού open call. Βρισκόμαστε στα Φυτεμένα Δώματα, να ανηφορίζουμε τον διάδρομο προς τον Φάρο, ψάχνοντας τον τρόπο που θα ενώσουμε τα κομμάτια του «παζλ»: η εγκατάσταση περιλαμβάνει 17 αστέρια τα οποία όμως είναι σε αποδομημένη μορφή και μόνο από μία συγκεκριμένη θέση –όταν στέκεσαι ακριβώς μπροστά από το καθένα– ενώνεται το όλον του σχήματος και αποκαλύπτεται η ιδέα της ευχής, που μεταφέρει ο τίτλος.

«Βρισκόμαστε συμβολικά ανάμεσα σε πεφταστέρια που έπεσαν εδώ και σκόρπισαν τα κομμάτια τους, όπως συμβαίνει συχνά μέσα μας με τις ελπίδες», λένε οι δημιουργοί της ομάδας (Τζάνος Μάζης, Ματίνα Μέγκλα, Σεμίνα Παπαλεξανδροπούλου και Ελένη Στρούλια). «Κι ενώ μπορεί κάποιες φορές μπορεί να φαίνεται μάταιο, όπως προχωρούμε στη ζωή μας και εδώ στο έργο ανεβοκατεβαίνουμε τον διάδρομο, ξαφνικά ενώνονται τα κομμάτια, ζωντανεύοντας και πάλι μέσα μας την ελπίδα».

Όλα τα άτομα της ομάδας προέρχονται από τον τομέα του θεάτρου, οπότε επεδίωκαν κάποιου είδους δραματουργία στο έργο τους. Δεδομένου ότι η τοποθεσία επιβάλλει πολύ συγκεκριμένους περιορισμούς λόγω του αέρα, σκέφτηκαν να αξιοποιήσουν την υπάρχουσα ροή της κίνησης του κοινού μέσω του διαδρόμου για να δημιουργήσουν μια αφήγηση, μια εξέλιξη. Έτσι, η εγκατάσταση κατακερματίζεται και ανασυντίθεται ανά λίγα μέτρα, όσο εμφανίζονται και εξαφανίζονται τα αστέρια με βάση την προοπτική του θεατή.

***

Περισσότερες πληροφορίες και το αναλυτικό πρόγραμμα του Χριστουγεννιάτικου Κόσμου του ΚΠΙΣΝ μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του snfcc.org καθώς και στις σελίδες του στα social media @SNFCC.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ