Γιατί κινδυνεύει να κλείσει το καταφύγιο αδέσποτων του Δήμου Αθηναίων
Μετά τον σάλο που προκλήθηκε από τη διαρροή εσωτερικού email του Δήμου Αθηναίων, απευθυνθήκαμε στη φιλοζωική οργάνωση Empty The Cages και τον αρμόδιο αντιδήμαρχο Γιώργο Αποστολόπουλου για την τύχη του καταφυγίου αδέσποτων ζώων στον Βοτανικό.
- 5 ΑΠΡ 2024
Την περασμένη Τετάρτη το απόγευμα, στην ιστοσελίδα debater.gr δημοσιεύεται διαρροή email από τις υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων, εγείροντας άμεσα τη σφοδρή αντίδραση φιλοζωικών οργανώσεων. Όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα που αναπαράγουμε, το ηλεκτρονικό μήνυμα υπογράφεται από τον Γιώργο Αποστολόπουλο, αντιδήμαρχο Περιβάλλοντος & Πρασίνου και καλεί σε «ομαλή απομάκρυνση των φιλοξενούμενων ζώων από το καταφύγιο της οδού Αγίου Πολυκάρπου 69 και Χαρτεργατών στον Βοτανικό».
Ως αιτιολογία προβάλλεται στο έγγραφο το «ενδεχόμενο άμεσης εκκένωσης του χώρου εξαιτίας των εργασιών στον Ελαιώνα στο πλαίσιο της Διπλής Ανάπλασης», ενώ ως σημείο αναφοράς για την οδηγία εκκένωσης αναφέρεται η προσεχής λήξη της παράτασης προθεσμίας που έχει δοθεί απ’ το Υπουργείο για τα εν λειτουργία καταφύγια ζώων τα οποία δεν έχουν αδειοδοτηθεί. Με το σχέδιο νόμου με τίτλο Νέο Πλαίσιο για την ευζωία των ζώων συντροφιάς, να θυμίσουμε, που ψηφίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2021 (Ν. 4830/2021, άρ. 28 και 29, όπως και τη σχετική ΚΥΑ 1616/2023), καθορίστηκαν οι προδιαγραφές για τα καταφύγια. Όσα κατείχαν ήδη άδεια λειτουργίας, υποχρεώθηκαν να συμμορφωθούν στις νέες απαιτήσεις εντός διορίας.
Το Καταφύγιο του Σωκράτη, όπως είναι το ανεπίσημο όνομα του μοναδικού δημοτικού χώρου φιλοξενίας αδέσποτων σκύλων που διαθέτει ο Δήμος Αθηναίων, είχε ανοίξει λίγο καιρό πριν και βρέθηκε να εμπίπτει στην παραπάνω κατηγορία. Πρόκειται για το καταφύγιο το οποίο ιδρύθηκε επί δημαρχίας Κώστα Μπακογιάννη, μέσα του 2021 – ένας σύγχρονος και λειτουργικός χώρος στον Βοτανικό με αρχική χωρητικότητα 90 θέσεων, χώρο προαυλισμού και πλήρη εξοπλισμό, ώστε τα αδέσποτα να ζουν σε αξιοπρεπείς και ασφαλείς συνθήκες. Ωστόσο, όπως διαφαίνεται σήμερα με την υπόθεση εκκένωσης που ήρθε στην επιφάνεια, δεν υπήρξε μέριμνα για την έκδοση άδειας και έτσι ίσως το πιο καινούργιο καταφύγιο σε σχέση με τον χρόνο έκδοσης του νέου νομικού πλαισίου, βρίσκεται να κινδυνεύει.
Η πρώτη προθεσμία από το Υπουργείο έδειχνε τον μήνα Σεπτέμβριο του 2023, και η παράταση ολοκληρώνεται στις 31 Μαΐου του 2024. «Ήταν μια εκκρεμότητα της προηγούμενης δημοτικής Αρχής, το καταφύγιο πληρεί όλες τις προδιαγραφές του νόμου», αναφέρει η Εύη Μαργαρώνη, ενώ φημολογείται ότι η αδειοδότηση αφέθηκε για αργότερα, να ολοκληρωθεί μετά την έναρξη των έργων της Διπλής Ανάπλασης και αφού βρεθεί ανάδοχος. Η ίδια είναι εθελόντρια με ενεργή παρουσία στο καταφύγιο Σωκράτης και μέλος της ομάδας Empty The Cages, που ανέδειξε άμεσα τη διαρροή email καταγγέλλοντας την απόφαση. «Έχουμε παλέψει πολύ για το καταφύγιο και για τα ζώα που βρίσκονται εκεί. Έχουμε καταφέρει καλές συνθήκες διαβίωσης».
Μου μεταφέρει την κατάσταση των φιλοξενούμενων ζώων στο καταφύγιο αυτή τη στιγμή:
Διαβιούν εν αναμονή υιοθεσίας περίπου 120 σκύλοι, κατά βάση με τραυματικό παρελθόν. Είναι αδέσποτα τα οποία είχαν κακοποιηθεί είτε παθητικά ή ενεργητικά, όντας π.χ. παραμελημένα και αλυσοδεμένα για χρόνια, σκύλοι που οδηγήθηκαν εκεί κατόπιν εισαγγελικής παρέμβασης αλλά και ζώα τα οποία εγκαταλείφθηκαν στον δρόμο. «Είναι ένας χώρος με τα στραβά και τις ελλείψεις του, που όμως είναι ο λόγος που δεν υπάρχουν αδέσποτα έξω στην πόλη». Βέβαια, οι ανάγκες έχουν ξεπεράσει τη χωρητική δυνατότητα του καταφυγίου, με ένα μέρος των ζώων να φιλοξενείται άτυπα, επί μακράς διαρκείας, στο ΔΙΚΕΠΑΖ (το διαδημοτικό κέντρο περίθαλψης της Αττικής) είτε σε συνεργαζόμενη πανσιόν εκτός Αθηνών, όπου δεν υπάρχει πρόσβαση από τους εθελοντές και, ξέρετε, οι εθελοντές βοηθούν πολύ στον εγκλεισμό, δίνουν μια ψευδαίσθηση σπιτιού».
Πέρα από το ψυχολογικό κομμάτι του ζώου, βέβαια, αυτό το σενάριο δυσχεραίνει και την υιοθεσία. Ποια είναι η μοίρα των προστατευόμενων σκύλων στο σενάριο του λουκέτου στο καταφύγιο ζώων; Τόσο για τα 100+ προστατευόμενα ζώα που βρίσκονται τώρα σε καθεστώς φιλοξενίας στο καταφύγιο όσο και για τα αδέσποτα σκυλιά που θα εμφανίζονται συν τω χρόνω; Θα επιστρέψουν οι εποχές που αδέσποτα περιφέρονταν στους δρόμους του κέντρου, εκτεθειμένα στα αυτοκίνητα και τον κίνδυνο της φόλας; «Θα ήταν εγκληματικό, ανήθικο, πέρα από κάθε λογική να κλείσει το καταφύγιο και να μείνουν τα ζώα στον δρόμο, θα μετράμε θανάτους», είναι η αντίδραση της εθελόντριας. Για την απάντηση σε όλα αυτά, και κυρίως την εξήγηση για το περιεχόμενο του email που διέρρευσε, απευθυνθήκαμε στον αντιδήμαρχο Γιώργο Αποστολόπουλο.
«Ειπώθηκε για παν ενδεχόμενο»
Ο αντιδήμαρχος παραθέτει: «Ήταν ένα εσωτερικό υπηρεσιακό έγγραφο, το οποίο έλεγε στην υπηρεσία του τμήματος Αστικής Πανίδας να προετοιμαστεί για παν ενδεχόμενο, σε περίπτωση που λήξει η προθεσμία ή σε περίπτωση που ενταχθεί το καταφύγιο στις εργασίες της Διπλής Ανάπλασης, τελικά. Η δική μας πρόθεση είναι ότι το καταφύγιο πρέπει να είναι σύννομο και να υπάρξει παράταση στην προθεσμία. Ωστόσο, αυτό είναι κάτι που θα αποφασιστεί από τη Βουλή και την Κυβέρνηση. Είμαστε κάθετοι και απόλυτοι στη θέση μας για τη σημασία του καταφυγίου, αλλά, ξέρετε, υπάρχει κι ένας νόμος, και οι υπηρεσίες πρέπει να είναι έτοιμες, γιατί αλλιώς, τι θα γίνει άμα μια μέρα εμφανιστεί ο εισαγγελέας και ζητήσει εκκένωση; Αυτή τη μορφή είχε η κλήση στην υπηρεσία».
Να επισημάνουμε ότι μερικές ώρες μετά τον σάλο που προκλήθηκε με την κοινοποίηση της διαρροής στον λογαριασμό Empty The Cages, εντεταλμένος δημοτικός σύμβουλος της Αστικής Πανίδας προέβη σε ανάλογη διευκρίνηση, ότι «δεν υπάρχει καμία απόφαση της δημοτικής αρχής για κλείσιμο του Καταφυγίου».
Πρώτη ερώτηση, γιατί αναφέρεται τόσο εμφατικά η Διπλή Ανάπλαση; Γνωρίζουμε ότι το καταφύγιο βρίσκεται εγκατεστημένο στην περιοχή του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου της επικείμενης ανάπλασης, αλλά ως οικόπεδο ανήκει στο κοινόχρηστο πράσινο του Δ. Αθηναίων, έχοντας ως σήμερα το δεδομένο ότι δεν θα επηρεαστεί. «Πράγματι, στο masterplan δείχνει ότι δεν επηρεάζεται», απαντά ο Γιώργος Αποστολόπουλος, «πληροφορίες όμως που είχαμε από τις υπηρεσίες του Υπουργείου αναφέρουν πως ενδέχεται να επηρεαστεί και περιμένουμε ακόμη οριστική απάντηση. Αυτό δημιουργεί μια αγωνία, μια ανασφάλεια, γι’ αυτό πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή. Να ξεκαθαρίσουμε: Ελπίζουμε ότι θα περιλαμβάνεται κανονικά στον χώρο».
Σε κάθε περίπτωση, αφού προτεραιότητα είναι το καταφύγιο για τον Δήμο, και με το δεδομένο ότι αναφερόμαστε σε μια καινούργια εγκατάσταση που πληρεί τις προδιαγραφές, γιατί το καμπανάκι της Ανάπλασης δεν λειτούργησε για να επισπευθεί η διαδικασία της αδειοδότησης αλλά αντί αυτού επισπεύσθηκε η προετοιμασία για το «ενδεχόμενο άμεσης εκκένωσης του χώρου»; Γιατί δεν έχει άδεια το καταφύγιο στον Βοτανικό; Στην επικοινωνία μας, στο ερώτημα αυτό, ο αντιδήμαρχος επικαλέστηκε «τεχνικές προϋποθέσεις του νόμου που πρέπει να ελεγχθούν, όπως βιολογικοί καθαρισμοί», δηλώνοντας άγνοια για τις ακριβείς λεπτομέρειες που αποτελούν εμπόδιο.
Οι εναλλακτικές και οι «επανατοποθετήσεις»
Εναλλακτική οικοπέδου δημοτικής ιδιοκτησίας για τη μετεγκατάσταση του καταφυγίου δεν υπάρχει. Σύμφωνα με το ισχύον νομικό πλαίσιο, η εγκατάσταση και η λειτουργία καταφυγίων ζώων συντροφιάς επιτρέπεται σε σημεία εκτός ορίων οικιστικών περιοχών, πολεοδομημένων και προς πολεοδόμηση, σε δασικές εκτάσεις και δημόσιες χορτολιβαδικές εκτάσεις, που απέχουν έως πέντε χιλιόμετρα από το άκρο οικισμού. Μέσα στα διοικητικά όρια του Δ. Αθηναίων δεν υφίσταται σημείο αδόμητο με τέτοιες προδιαγραφές. Ποιες εναλλακτικές απομένουν λοιπόν σε περίπτωση του λουκέτου που όλοι απευχόμαστε;
«Προσπαθούμε να αναζητήσουμε και χώρους για τα ζώα τα οποία είναι ανήμπορα και ανάπηρα», απαντά ο αντιδήμαρχος. Τι είδους χώροι θα είναι αυτοί; «Μπορεί να είναι καταφύγια μικρής κλίμακας και πανσιόν ζώων, χώροι οι οποίοι βέβαια θα πληρούν τις προϋποθέσεις των συνθηκών διαβίωσης και θα επιλεγούν κατόπιν των σχετικών διαδικασιών που θα αποφασιστούν, είτε με απευθείας ανάθεση ή με διαγωνισμούς». Το μοντέλο της συνεργασίας με ιδιώτες για τη διαχείριση ζώων ακολουθούσε ο Δήμος Αθηναίων και παλιότερα, πριν το 2014, με τις αναμνήσεις να ξύνουν πληγές στις φιλοζωικές οργανώσεις για την πλημμελή φροντίδα και την κακομεταχείριση των ζώων, σε επιβάρυνση μάλιστα των δημόσιων ταμείων.
Στο email το οποίο διέρρευσε από την υπηρεσία, ανάμεσα στις οδηγίες περιλαμβάνεται και η «εξεύρεση κατάλληλων-φιλόξενων χώρων προκειμένου να γίνουν οι προβλεπόμενες από την κείμενη νομοθεσία επανατοποθετήσεις». Ρωτάμε τον αντιδήμαρχο Γ. Αποστολόπουλο τι περιγράφει με τον όρο «επανατοποθετήσεις», που ακούγεται ότι αναφέρει συχνά για τα προστατευόμενα αδέσποτα του Δήμου.
«Είναι μια διαδικασία που προβλέπεται εκ του νόμου», απαντά, «σημαίνει ότι αφού πάρουμε ένα ζώο από τον δρόμο και το περιθάλψουμε, μπορούμε στη συνέχεια να το τοποθετήσουμε ξανά στον φυσικό του χώρο, σε ένα πάρκο ας πούμε». Ζητάμε παραπάνω διευκρίνιση, συγκεκριμένα για την κατηγορία των σκύλων. «Δεν είναι κάτι επιλήψιμο, εφόσον βέβαια γίνεται με τις κατάλληλες συνθήκες. Θα μπορούσε π.χ. να εφαρμοστεί στο Πάρκο στο Γουδή ή στον Εθνικό Κήπο». Αυτό δεν σημαίνει ότι τα προστατευόμενα ζώα θα καταλήξουν ξανά αδέσποτα; «Όχι, επειδή οι χώροι είναι περιφραγμένοι [σ.σ. με ανοιχτές πόρτες κατά τη διάρκεια της μέρας, φυσικά] και τα ζώα θα τα φροντίζουν καθημερινά οι εργαζόμενοι [του τμήματος Πρασίνου] και οι φιλόζωοι». Δεν θα αναπτυχθούν περιφερόμενες αγέλες, δηλαδή; «Δεν θα βάλουμε δέκα ζώα, αλλά θα μπορούσαμε να εντάξουμε ένα-δύο σκυλάκια να παίζουν τα παιδάκια όπως σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες».
Η φιλοζωική οργάνωση Empty The Cages δηλώνει απερίφραστα ενάντια σε οποιαδήποτε επανατοποθέτηση σκύλου στον αστικό ιστό, εκφράζοντας μια άποψη που θα προσυπέγραφε κάθε άτομο με φιλοζωικά αισθήματα.
«Αυτά τα ζώα δεν γίνεται να επανατοποθετηθούν πουθενά μέσα στην πόλη – αυτό είναι απαγορευτικό, δεν συνάδει με την εικόνα μίας σύγχρονης πρωτεύουσας. Για σκεφτείτε έναν περιφερόμενο σκύλο στην Αθηνάς, στην Ομόνοια, στο Σύνταγμα. Πόσο καιρό πιστεύετε ότι θα ζήσει;», αντιδρά η Εύη Μαργαρώνη και επικαλούμενη βεβαρυμένο παρελθόν του αρμόδιου αντιδημάρχου επί εποχής Καμίνη ζητά εκ μέρους της φιλοζωικής οργάνωσης την άμεση καθαίρεσή του. Μάλιστα, η οργάνωση δεσμεύεται να επιμείνει στην υπόθεση του δημοτικού καταφυγίου μέχρι τέλους, έχοντας ξεκινήσει τις διαδικασίες που προβλέπονται από τον νόμο.
«Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να βγει ο δήμαρχος Χάρης Δούκας και να τοποθετηθεί δημόσια για την τύχη του καταφυγίου», τονίζει η ίδια κλείνοντας.
