Η επιστροφή των παραθεριστών στην πραγματικότητα
Πόσες μέρες διαρκεί το εφέ των διακοπών μετά την επιστροφή; Οι εικόνες των παραθεριστών που καταφτάνουν στο λιμάνι του Πειραιά μιλούν από μόνες τους.
- 20 ΑΥΓ 2024
Διανύουμε πια την τρίτη εβδομάδα του Αυγούστου, έχουμε σβήσει από το ημερολόγιο το ορόσημο του Δεκαπενταύγουστου που φέτος, για καλή μας τύχη, μεταφραζόταν σε ένα υποβόσκον τετραήμερο άδειας, και αναπόφευκτα στα λιμάνια της Αττικής έχει αρχίσει να γέρνει η πλάστιγγα προς τη μεριά των επιστροφών.
Θα έχετε παρατηρήσει, ενδεχομένως, ότι σε αντίθεση με τα καθιερωμένα ρεπορτάζ της τηλεόρασης στις ουρές των πλοίων πριν την αναχώρηση, κανένας δημοσιογράφος δε θα σταματήσει περιχαρής τον κόσμο που επιστρέφει από τις διακοπές, ρωτώντας π.χ. πόσο ανανεωμένοι αισθάνονται και ποια πράγματα ανυπομονούν να κάνουν τώρα που γύρισαν στην Αθήνα. Θα ήταν πάντως ένα ενδιαφέρον πείραμα για το πόσες αντιδράσεις μπορεί να αποκρούσει ένας παρουσιαστής με τη φράση «αυτά συμβαίνουν στις ζωντανές εκπομπές», περνώντας εσπευσμένα σε επόμενο ρεπορτάζ.
Στο θέμα μας, τώρα: Αναπληρώνονται σταδιακά τα κενά της άδειας πρωτεύουσας, τα ρεύματα εισόδου πλημμυρίζουν με οχήματα, επιστρέφει το μποτιλιάρισμα, επιστρέφουν οι κόρνες, το άγχος, όσο το πάρκινγκ στο Παγκράτι αποκτά και πάλι διαστάσεις άπιαστου ονείρου. Σαν να ολοκληρώνεται ένας αόρατος αλλά πλήρης κύκλος, με την πόλη να επιστρέφει στο σημείο απ’ όπου ξεκίνησε, αλλά με μηδενικό υπόλοιπο χρημάτων στους λογαριασμούς της.
Ποιο το νόημα, λοιπόν, θα ρωτούσε ένας κυνικός συνομιλητής εάν δεχόταν να απαντήσει στην κάμερα τηλεοπτικού συνεργείου, κατά τη στιγμή που πατάει το πόδι του στα ιερά τσιμέντα της Αττικής.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, έχουν γίνει δεκάδες διεθνείς έρευνες σχετικά με την επίδραση των διακοπών στην ανθρώπινη ψυχολογία, τόσο κατά τη διάρκεια αυτών όσο και το διάστημα που ακολουθά την επιστροφή. Όσον αφορά το πρώτο, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα:
Έχει διαπιστωθεί πως οι καινούργιες εμπειρίες είναι σε θέση να αλλάξουν τον εγκέφαλό μας – όπως έχει εξηγήσει ο Δρ. Michael Merzenich, που θεωρείται ο πατέρας της νευροπλαστικότητας του εγκεφάλου, με το να ωθείς τον εαυτό σου έξω από το comfort zone, π.χ. ταξιδεύοντας σε νέα μέρη, γνωρίζοντας ανθρώπους, πολιτισμούς, γυμνάζεις τις λειτουργίες του εγκεφάλου σου. Και αυτή η διαδικασία έχει άμεση επίδραση στα επίπεδα ντοπαμίνης που παράγεις, δηλαδή την ουσία-νευροδιαβιβαστή που συνδέεται με τα κέντρα ανταμοιβής και ευχαρίστησης του εγκεφάλου.
Από την άλλη, το τι συμβαίνει αφότου επιστρέψεις από τις διακοπές είναι μια διαφορετική και μια αμφιλεγόμενη επιστημονικά ιστορία. Μια ιστορία την οποία στη δική μας περίπτωση θα περιγράφαμε σαν ένα ταξίδι από το μπλε του Αιγαίου στο post-vacation blues, όπως περιγράφεται το αίσθημα απογοήτευσης μετά το πέρας των διακοπών.
Υπάρχουν αποτελέσματα ερευνών που δείχνουν ότι το «vacation high» δεν εξαντλείται με την επιστροφή. Σε αυτό το πόρισμα οδηγήθηκε μελέτη του 2019 στη Νότια Κορέα και 225 τουρίστες που είχαν ολοκληρώσει μόλις ένα υπερωκεάνιο ταξίδι: κατά μέσο όρο, το αίσθημα ικανοποίησης στα υποκείμενα είχε αρχίσει να αυξάνεται 15 μέρες πριν το ταξίδι και διήρκησε για έναν ακόμη μήνα αφότου επέστρεψαν.
Εντούτοις, δε συνηγορούν αρκετές έρευνες προς αυτή την κατεύθυνση. Για την ακρίβεια, όροι όπως είναι το post-vacation blues και το post-holidays blues αναφέρονται στο αίσθημα κούρασης, ανορεξίας, άγχους, νοσταλγίας, ακόμη και κατάθλιψης που βιώνει ένας παραθεριστής το πρώτο διάστημα επιστροφής του στην κανονικότητα. Όταν δηλαδή συνειδητοποιεί πως το διάλειμμα τελείωσε και τίποτα από όσα τον ενοχλούσαν δεν έχει αλλάξει.
Η συστηματική ερευνητική δουλειά επί του θέματος μιας Γερμανίδας ψυχολόγου με το όνομα Jessica de Bloom είναι μάλλον η πιο κατατοπιστική για την περίπτωση.
Σε αντίθεση με άλλους ερευνητές οι οποίοι μελέτησαν τα υποκείμενα μόνο δύο χρονικές στιγμές μετά την περίοδο των διακοπών τους, η Γερμανίδα παρακολουθούσε τους συμμετέχοντες πολύ συχνότερα και σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου. Συνοπτικά, το συμπέρασμα στο οποίο έχει οδηγηθεί ξανά και ξανά, μελετώντας διαφορετικές ομάδες, ήταν πως μέσα σε μια εβδομάδα επιστροφής στη δουλειά και την πραγματικότητα, τα οφέλη των διακοπών έχουν ξεθωριάσει εντελώς.
Παράγοντες όπως το είδος των διακοπών και το κατά πόσο πρωτόγνωρες εμπειρίες είχαν ζήσει οι συμμετέχοντες συνέβαλαν στο να μεγεθύνουν την περίοδο επίδρασης, αλλά στο τέλος της ημέρα «οι περισσότερες διακοπές φαίνεται να έχουν ισχυρά, αλλά μάλλον βραχύβια αποτελέσματα».
Ποιο το νόημα, λοιπόν, θα επαναλάμβανε στην κάμερα ο κυνικός πολίτης που έχουμε πλάσει διά της φαντασίας μας; Όπως είχε διατυπώσει εύστοχα η κυρία de Bloom και οι συνεργάτες της σε ακαδημαϊκό κείμενο του 2012, «το να διερωτόμαστε γιατί πρέπει να συνεχίσουμε να πηγαίνουμε διακοπές είναι ανάλογο με το διερωτόμαστε γιατί πρέπει να συνεχίσουμε να πέφτουμε για ύπνο ενώ στην πραγματικότητα και πάλι θα κουραστούμε».
Το χρειάζεται ο οργανισμός μας, είναι τόσο απλό.
