Η καταστροφική πυρκαγιά στην Αττική μέσα από 10 αριθμούς

Ακόμη μια άνω τελεία για την πολύπαθη Ανατολική Αττική και ειδικότερα την Πεντέλη. Τα σχέδια αναδάσωσης που υλοποιούνται αδιάκοπα από τη δεκαετία του ’90 στον ορεινό όγκο του Λεκανοπεδίου διακόπηκαν από το σαρωτικό πέρασμα πυρκαγιάς της περασμένης εβδομάδας, δίνοντας τη θέση προτεραιότητας στα αντιδιαβρωτικά-αντιπλημμυρικά έργα που επείγουν πάντα έπειτα από καταστροφές σε περιαστικά δάση για προφανείς λόγους. Τραγική υπενθύμιση, οι νεκροί από τις πλημμύρες στη Μάνδρα που είχαν ακολουθήσει τον όλεθρο της πυρκαγιάς στο Μάτι.

Το σχέδιο διαχείρισης της τωρινής καταστροφής αφορά 10 σημεία, όπως παρουσιάστηκε στη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε παρουσία του πρωθυπουργού και των αρμόδιων υπουργών και δημάρχων στο παλαιό δημαρχείο Πεντέλης, ενώ πλήθος παρέμενε συγκεντρωμένο απ’ έξω διαδηλώνοντας. Το διάστημα που είχε προηγηθεί, να θυμίσουμε, είχαν υπάρξει εριστικές δηλώσεις που δυναμίτισαν ακόμη περισσότερο το κοινό αίσθημα, όπως «ευτυχώς λίγοι οι συμπολίτες μας που επλήγησαν από την πυρκαγιά» και «λυπάμαι για την ανθρώπινη απώλεια αλλά σε εκείνη την περιοχή εκδώσαμε 112».

Εντός της αίθουσας, επικράτησε αυτή τη φορά περισσότερη ειλικρίνεια. «Δεν μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένοι», είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, «είχαμε να αντιμετωπίσουμε μία δύσκολη φωτιά [..] η οποία έκανε μεγάλη περιβαλλοντική ζημιά και προφανώς κατέστρεψε πολλές περιουσίες».

Ο πρωθυπουργός εξήγγειλε τα μέτρα στήριξης προς τους πληγέντες, το σχέδιο αναδάσωσης (σε 53.340 στρ. της ευρύτερης Αττικής) που βρίσκεται σε εξέλιξη στο πλαίσιο του AntiNero, ότι μέσα στο επόμενο διάστημα ολοκληρώνονται οι διαχειριστικές μελέτες για όλα τα δάση και τους ορεινούς όγκους της Αττικής με στόχο «από την επόμενη αντιπυρική περίοδο να οριστούν δασικοί συνεταιρισμοί ως διαχειριστές των δασών» και τόνισε «το πρόβλημα των περιαστικών δασών και των ρεμάτων που εάν δεν καθαριστούν, μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο έναν ολόκληρο οικισμό», για τα οποία μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου θα έχει εκπονηθεί ειδικό σχέδιο αντιπυρικής προστασίας.

Τα στοιχεία για την πυρκαγιά από τον Βαρνάβα ως την Πεντέλη

Σύμφωνα με την πρώτη ταχεία αποτίμηση της πυρκαγιάς που εκπόνησε η οργάνωση WWF με βάση τα δεδομένα από τον δορυφόρο Planetscope, την ημέρα ολοκλήρωσης της κατάσβεσης των πύρινων μετώπων (13/08) εντοπίστηκαν 104.100 στρ. καμένης έκτασης – μέγεθος το οποίο ξεπερνά το 2,5% της Περιφέρειας Αττικής και, όπως εξήγησε στο OneMan ο υπεύθυνος χερσαίου προγράμματος της περιβαλλοντικής οργάνωσης, Νίκος Γεωργιάδης, «εφόσον είναι παραπάνω από το όριο των 100.000 στρεμ., η πυρκαγιά χαρακτηρίζεται επίσημα ως mega-fire».
Το εύρος του μετώπου υπήρξε πρωτοφανές: Μέσα σε λίγες ώρες από την πρώτη προσβολή στην πυρκαγιά μέσω του περιπολικού ελικοπτέρου (15:07), χάρτης της NASA έδειξε ότι το μέτωπο επεκτάθηκε σε πάνω από 30 χλμ. και 226 τετ.χλμ., έχοντας περάσει από τον Βαρνάνα στο Γραμματικό, στο Καπανδρίτι, στον Μαραθώνα, τον Άγιο Στέφανο, τη Σταμάτα και τις παρυφές του Διονύσου, απ’ όπου κατέληξε στον πολύπαθο ορεινό όγκο της Πεντέλης – ένα απ’ τα τρία όρη που ορίζουν το μικροκλίμα και την ποιότητα αέρα της Αττικής.

Αναφέρεται ότι στη μάχη της πυρόσβεσης το διάστημα 11-13 Αυγούστου βρίσκονταν 670 πυροσβέστες, «ένα νούμερο θηριώδες που παραπέμπει σε μεγέθη χωρών όπως η Ισπανία και ο Καναδάς», όπως επεσήμανε στο OneMan o Γενικός Γραμματέας Δασών του ΥΠΕΝ Στάθης Σταθόπουλος. «Είναι η μεγαλύτερη δύναμη που θα μπορούσε να υπάρξει, η μεγαλύτερη δύναμη που έχει δουλέψει εντός σαρανταοκτάωρου στα χρονικά της Πολιτικής Προστασίας», όχι όμως με το επιθυμητό αποτέλεσμα για μια σειρά λόγων που παραθέσαμε σε εκτενές ρεπορτάζ.
Έντονη συζήτηση προκλήθηκε για τις θέσεις και την αποτελεσματικότητα των εναέριων μέσων κατά τη διάρκεια της κατάσβεσης: Σύμφωνα με ανακοινώσεις της Πυροσβεστικής, το διάστημα 11-13/8 επεχείρησαν από 20 έως 29 εναέρια μέσα, αλλά «σε κύκλους», κάτι που σημαίνει ότι δεν επιχειρούσαν όλα τα μέσα ταυτόχρονα, αλλά κάποια από αυτά έκαναν ρίψεις τη στιγμή που τα υπόλοιπα ανεφοδιάζονταν με καύσιμα ή νερό. Από τη λίστα που έδωσε στη δημοσιότητα η Πυροσβεστική, διαπιστώνεται πως από τα 17 διαθέσιμα Canadair αξιοποιήθηκαν τα 3, χρησιμοποιήθηκε 1 Chinook και ένα Super Puma, ενώ τα υπόλοιπα ήταν ενοικιαζόμενα μέσα, κάτι που πολλαπλασιάζει θεαματικά το κόστος της (ήδη κοστοβόρας) εναέριας επιχείρησης κατάσβεσης που επελέγη.
Σε αντίθεση με την πρώτη ανακοίνωση στην οποία προέβη ο πρωθυπουργός ώστε να καθησυχάσει την κοινή γνώμη σχετικά με το μέγεθος της οικολογικής καταστροφής στο πολύπαθο από τις πυρκαγιές λεκανοπέδιο, τα 104.100 στρ. καμένης γης αφορούν συγκεκριμένα 1.430 στρ. έκτασης οικισμών (1,37%), 840 στρ. άγονης έκτασης (0,81%), 1.950 στρμ. έκτασης λοιπόν χρήσεων (1,87%), 420 στρ. παραλίμνιων εκτάσεων (0,40%), 13.410 στρ. γεωργικών καλλιεργειών (12,88%), 7.760 στρ. χορτολιβαδικών εκτάσεων (7,45%), 15.160 στρ. μεσογειακών θαμνώνων (14,56%), 3.880 στρεμ. δάσους αρκεύθων (3,73%), 68 στρ. δάσους δρυός (0,07%) και κυρίως 59.082 στρ. χαλεπίου πεύκης (56,76%).

Πρόκειται για τη «2η δυσμενέστερη περίπτωση πυρκαγιάς σε καμένη έκταση που έχει εκδηλωθεί στον νομό Αττικής», όπως διαπίστωσε σε ανακοίνωσή του το Εθνικό Αστεροσκοπείο. Γενικά, η ανατολική Αττική είναι από τις πλέον πολύπαθες περιοχές του Λεκανοπεδίου, έχοντας αντιμετωπίσει μια σειρά από ανεξέλεγκτες πυρκαγιές τις τελευταίες δεκαετίες – το 1993 (11.000 στρ.), το 1995 (100.000 στρ.), το 1998 (75.000 στρ.), το 2005 (10.000 στρ.), το 2007 (50.000 στρ.), το 2009 (175.000 στρεμ.), το 2018 (12.759 στρ.) και το 2022 (27.800 στρ.).
Στο πέρασμα της σαρωτικής πυρκαγιάς που έφτασε (για πρώτη φορά) σε περιοχές όπως το Χαλάνδρι και τα Βριλήσσια, τραγικό θάνατο βρήκε 1 εργαζόμενη γυναίκα. Το πτώμα της 62χρονης Νάντιας εντοπίστηκε απανθρακωμένο στην τουαλέτα βιοτεχνίας ανθοστολισμών στην περιοχή Πάτημα Χαλανδρίου όπου η ίδια εργαζόταν. «Δεν ξέρω γιατί δεν έφυγε, ενώ όλοι οι άλλοι είχαν φύγει», δήλωσε στα κανάλια ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης.

Nick Paleologos / SOOC

Πέρα από την καταστροφή στα λιγοστά περιαστικά δάση που έχουν απομείνει στην Αττική, σημαντικό πλήγμα αφορά τις μονάδες πρωτογενούς τομέα και την αγροδιατροφική αλυσίδα – δηλαδή, αγροτικές καλλιέργειες και θερμοκήπια. Από τις αυτοψίες που πραγματοποιούν τα κλιμάκια των Επιτροπών Κρατικής Αρωγής της Περιφέρειας Αττικής, έχουν διαπιστωθεί ζημιές σε τουλάχιστον 28 επιχειρήσεις πρωτογενούς τομέα, οι περισσότερες από τις οποίες αντιστοιχούν σε θερμοκήπια και λιγότερες σε κτηνοτροφικές μονάδες. Οι επιχειρήσεις με μεσαίου μεγέθους ζημιές θα λάβουν κρατική αρωγή της τάξης των 2.000 €, ενώ εκείνες με μεγάλου μεγέθους ζημιές θα λάβουν 4.000 €.
Όπως διαπιστώθηκε για ακόμη μια φορά, τραγικό θύμα της ιστορίας ήταν και τα δεσποζόμενα ζώα, ζώα συντροφιάς αλλά και ζώα παραγωγής ή εργασίας που βρέθηκαν εγκλωβισμένα μέσα σε οικόπεδα και αυλές, όσο η φωτιά πλησίαζε ανεξέλεγκτα. Σύμφωνα με τον απολογισμό που δημοσίευση η –σταθερά αρωγός στη βοήθεια των πυρόπληκτων ζώων οργάνωση Dog’s Voice), από την τωρινή πυρκαγιά καταγράφηκαν 166 πυρόπληκτα ζώα συντροφιάς, από τα οποία τα 119 επανενώθηκαν με τους κηδεμόνες και φροντιστές τους, τα 35 φιλοξενούνται μέχρι να ταυτοποιηθούν ή να προωθηθούν για υιοθεσία, τα 9 νοσηλεύονται σε κλινικές και 3 απεβίωσαν. Για όσους ενδιαφέρονται, η φόρμα φιλοξενίας βρίσκεται εδώ.
Όσον αφορά τις κατοικίες που αυτή τη φορά βρέθηκαν περισσότερο από ποτέ στο μάτι του κυκλώνα (δεδομένου ότι η φωτιά έφτασε σε νεόδμητες περιοχές), η πρώτη φάση της αυτοψίας από τα όργανα του κράτους έδειξε σημαντικό ποσοστό σε κατάσταση «προσωρινά ακατάλληλα για χρήση» και «κατεδαφιστέα». Συγκεκριμένα, από το πρώτο δείγμα 264 αυτοψιών στους εννέα δήμους, το 36,74% των ζημιωμένων κατοικιών κατηγοριοποιήθηκε ως κίτρινο και το 21,59% ως κόκκινο. Μεγαλύτερη ζημιά έχουν υποστεί κατοικίες στον Δήμο Μαραθώνα και τον Δήμο Πεντέλης. Τα «κίτρινα» θα λάβουν πρώτη κρατική αρωγή ύψους 5.000 €, ενώ οι οικίες οι οποίες έχουν κριθεί «κόκκινες» θα λάβουν αρωγή ύψους 10.000 €.