Η Πολυκατοικία του Ασύρματου μαρτυρά την ιστορία της Αθήνας
- 22 ΦΕΒ 2024
Οι τουρίστες έρχονται στην Αθήνα για να δουν τον Παρθενώνα, αν είσαι Αθηναίος όμως, ξέρεις πως η πόλη έχει δεκάδες τοπόσημα που την κάνουν ξεχωριστή και τς προσδίδουν τον ιδιοσυγκρασιακό χαρακτήρα, για τον οποίο φημίζεται. Σινεμά που κινδυνεύουν, αλλά οι κάτοικοι δίνουν αγώνα για να τα κρατήσουν ανοιχτά, καφενεία με ιστορία αιώνων και πλατείες στα παγκάκια των οποίων έχουν χαραχτεί μνήμες, είναι μερικά μόνο από τα μέρη που κάνουν την Αθήνα να είναι κάτι παραπάνω από απλή πρωτεύουσα.
Μπορεί να μη φημίζεται για την αρχιτεκτονική της και οι γειτονιές της να μη μοιάζουν καθόλου με το Notting Hill του Λονδίνου ή το Quartier latin του Παρισιού, στη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας όμως συναντάμε πολυκατοικίες που έχουν συνδεθεί άρρηκτα με την ιστορία της, αλλά και την ιστορία των κατοίκων της. Μια από αυτές είναι και η πολυκατοικία του Ασύρματου στον περιφερειακό του Φιλοπάππου με το χαρακτηριστικό της σχήμα ημισελήνου. Χτισμένη το 1967 και σχεδιασμένη από τη σπουδαία αρχιτέκτονα Έλλη Νικολαϊδου Βασιλικιώτη στο πλαίσιο προγράμματος της Υπηρεσίας Οικισμού του Υπουργείου Δημοσίων Έργων, στέγασε πολλές από τις οικογένειες της περιοχής που μέχρι τότε ζούσαν σε τρώγλες.
Γύρω από τον λόφο του Φιλοπάππου ζούσαν τότε δεκάδες οικογένειες προσφύγων που διαβίωναν σε πολύ κακές συνθήκες, σε χαμόσπιτα χωρίς ρεύμα και τρεχούμενο νερό. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που επιλέχθηκε η περιοχή για την ανέγερση προσφυγικών κατοικιών που θα έδιναν λύση σε ένα μεγάλο πρόβλημα της πόλης. Μέχρι τότε στη συνοικία του ασύρματου, που πήρε το όνομά της από τη σχολή ασυρμάτου του Ναυτικού, που βρισκόταν στα δυτικά του λόφου Φιλοπάππου, έμεναν πρόσφυγες με καταγωγή από την Αττάλεια, γι΄ αυτό και ο συνοικισμός πολλές φορές αποκαλούταν και «Ατταλιώτικα».
Προκειμένου να μπορέσουν να ζήσουν αξιοπρεπώς, οι πρόσφυγες κατέφυγαν στο εμπόριο μετάλλων, καθώς σε πολύ κοντινή απόσταση βρισκόταν ένα πολυβολείο της εποχής. Οι κάτοικοι του Ασύρματου έζησαν απομονωμένοι και σε άθλιες συνθήκες για πολλές δεκαετίες και δεν έχαιραν ιδιαίτερης εκτίμησης από τους υπόλοιπους Αθηναίους, οι οποίοι πολλές φορές τους αντιμετώπιζαν σαν πολίτεςδεύτερης κατηγορίας και σπάνια πλησίαζαν τις παραγκουπόλεις τους. Μάλιστα, ο Δ.Σ. Δεβάρης έγραφε το 1931 στην εφημερίδα «Ελεύθερον Βήμα» : «Με τρίας δραχμάς και εντός δέκα λεπτών από το Δημοτικό θέατρο, βγαίνετε από την Αθήνα, από την Ελλάδα, από την Ευρώπη».
Η φτωχογειτονιά του Ασύρματου αποτέλεσε και σκηνικό για την ταινία του Αλέκου Αλεξανδράκη, «Συνοικία στο όνειρο». Η ταινία βέβαια έπεσε θύμα της λογοκρισίας της εποχής και παρά τις προσπάθειες του γνωστού ηθοποιού να βρει αίθουσες για να παιχτεί, δεν κατάφερε να προβληθεί.
Με πρωτοβουλία της Βασίλισσας Φρειδερίκης, οι παράγκες του Ασύρματου, μεγάλο μέρος των οποίων είχε καταστραφεί το 1944 μετά τα Δεκεμβριανά, έδωσαν τη θέση τους σε πέτρινα κτίσματα, με τα προβλήματα να παραμένουν πολλά, ώσπου αποφασίστηκε να χτιστεί η πολυκατοικία που στέκει μέχρι και σήμερα στο ίδιο σημείο και αποτελεί μια από τις πιο γνωστές εικόνες της περιοχής. Σχεδιαστικά η πολυκατοικία είναι λιτή, ενώ ιδιαίτερη έμφαση είχε δοθεί στο να μπορεί να εναρμονιστεί με το φυσικό περιβάλλον του λόφου και να μην αποτελεί παραφωνία. Έτσι, οι εξωτερικοί της χώροι κατέληξαν να είναι από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία της, κάτι που αποτελούσε γενικότερη σχεδιαστική τάση της δεκαετίας του 1960.
Το κτίριο που ακολουθεί τις καμπύλες του βραχώδους εδάφους χτίστηκε σε δύο φάσεις, ενώ συνδέθηκε με τον λόφο του Φιλοπάππου με γέφυρα και συνολικά περιλαμβάνει 55 διαμερίσματα. Στο ισόγειο υπάρχουν 8 καταστήματα, τα οποία σήμερα δε λειτουργούν, ενώ υπάρχει πλυντήριο αλλά και αποθήκες για τα διαμερίσματα.
Η πολυκατοικία του Ασύρματου λειτουργεί ως μια γέφυρα με το παρόν και το παρελθόν της πόλης και στέκει αγέρωχη για να μας θυμίζει ότι η Αθήνα είναι μια πόλη στην οποία συνυπάρχουν χιλιάδες χρόνια ιστορίας.
