Μόνη Κλειστών: Ποιος ήταν ο παράδεισος που κάηκε από την πυρκαγιά στην Πάρνηθα
- 23 ΑΥΓ 2023
Θυμάμαι το μικρό πλάτωμα που άφηνες το αμάξι, πριν το μοναστήρι. Θυμάμαι τη διαδρομή μέσα στο πράσινο μέχρι να φτάσεις, τη μυρωδιά από τη ρίγανη και το ρετσίνι που γέμιζε τα ρουθούνια σου την άνοιξη. Θυμάμαι τη γαλήνη να σε κατακλύζει περνώντας την πέτρινη πύλη, ακόμη και εάν δεν ανήκες στους πιστούς που πήγαιναν εκεί για να προσκυνήσουν.
Θυμάμαι τα σχοινιά που ένωναν το μοναστήρι με την απέναντι πλαγιά και το σπίλωμα με τη «θαυματουργή εικόνα», που λέγεται ότι όσες φορές και αν μετέφεραν εντός του ναού εκείνη επέστρεφε μυστηριωδώς στην πλαγιά.
Τίποτα απ’ αυτά δεν είναι πια το ίδιο.
Η πυρκαγιά που ξέσπασε εχθές (22/8) στη Χασιά και σήμερα σκαρφαλώνει την Πάρνηθα, καταστρέφοντας τον δρυμό της Αττικής, πέρασε πρώτα από τη χαράδρα της Γκούρας και τη μονή Κλειστών, σβήνοντας τον παράδεισο που γενιές και γενιές Αθηναίων έχουν στη μνήμη τους.
Το καλό νέο είναι ότι το μοναστήρι παρέμεινε άθικτο απ’ τις φλόγες, όπως και ότι μοναχές και πιστοί απεγκλωβίστηκαν έγκαιρα από την ΕΜΑΚ, προτού θρηνήσουμε περισσότερα θύματα αυτό το ατελείωτο –με την αρνητική έννοια– καλοκαίρι.
Αλλά το μικρό ησυχαστήριο που όλοι γνωρίζαμε, το τοπόσημο μετά τη Χασιά με την άγρια ομορφιά και τις πυκνόφυτες πλαγιές, τη γαλήνια ησυχία μέσα στα άγρια βράχια και τους ήχους της φύσης, μόλις μισή ώρα οδήγησης μακριά από το κέντρο της πόλης, αποτελεί παρελθόν. Δυστυχώς.
Η ιστορία της μονής Κλειστών
Πρόκειται για το αρχαιότερο μοναστήρι της Αττικής, παρ’ όλο που η ακριβής χρονολογία ανέγερσης δεν είναι γνωστή. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ανάγεται ακόμη και πριν τον 10ο αιώνα, ενώ το παλαιότερο πειστήριο για την ιστορία της μονής είναι οι επιγραφές στον Νάρθηκα του ναού, με αναφορά στο έτος 1204. Αλλά, ο αρχιτεκτονικός τύπος του τωρινού ναού (σταυροειδής με τρούλο) μαρτυρά την εποχή του 16ου-17ου αιώνα, πράγμα που δείχνει διαδοχικές φάσεις κατασκευής.
Το όνομά της συνδέεται άμεσα με την τοποθεσία της: μονή Κλειστών (και παλιότερα «Κλειστιώτισσα»), διότι βρίσκεται περίκλειστη από βράχια, εντός της χαράδρας του Γκρούρα στους πρόποδες της Πάρνηθας, κρυμμένη από τους ανέμους και τους εισβολείς. Ταυτόχρονα, από το υψόμετρο των 620 μ. προσφέρει εποπτεία στο Θριάσιο Πεδίο και το Λεκανοπέδιο Αττικής.
Εξαιτίας αυτών, η μονή αποτέλεσε καταφύγιο σε καιρούς πολέμου, όπως άλλωστε συνέβαινε και σε πάμπολλα ανάλογα θρησκευτικά μνημεία. Κάποτε, η μονή ήταν αντρική, σταδιακά είχε εξελιχθεί σε μοναστήρι (το οποίο ήταν και ένα από τα πλουσιότερα στη χώρα) και το 1932 αποφασίστηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χρυσόστομο Παπαδόπουλο να μετατραπεί σε γυναικεία.
Το σπουδαιότερο κειμήλιο που βρίσκεται στην κατοχή της είναι η εικόνα «Αμάραντο Ρόδο», όπως λέγεται, την οποία και είδαμε να μεταφέρουν οι μοναχές τη στιγμή της απομάκρυνσής τους από το μοναστήρι.
Απεικονίζεται η Παναγία με τον Χριστό αγκαλιά (σε τεχνοτροπία που παραπέμπει στον Βυζαντινό τύπο της Ελεούσας) και είχε εντοπιστεί σε κοίλωμα της πλαγιάς, απέναντι ακριβώς από το σημερινό μοναστήρι. Είναι το σημείο που ενώθηκε μεταγενέστερα με σκοινιά και τροχαλία, όπου πιστοί μεταφέρονται για να ανάψουν καντήλια και να αφήσουν τάματα.
Επίσης, πεζοπορικά μονοπάτια συνέδεαν τη μονή Κλειστών με την απέναντι πλαγιά, όπως και της πιο πάνω πλαγιές της Πάρνηθας, προσφέροντας μια ευκαιρία εξερεύνησης στους επισκέπτες. Κάποτε, τώρα πια μόνο καμμένα.
