Νέα έρευνα δείχνει πώς θα είναι οι καύσωνες της Αθήνας στο μέλλον

Υπάρχει ένα συγκεκριμένο φαινόμενο που εξηγεί γιατί οι καύσωνες στα αστικά κέντρα είναι πιο ανυπόφοροι και αποπνικτικοί από εκείνους στα προάστια ή την επαρχία: Λέγεται φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας, όπως θεμελιώθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα από έναν χημικό και ερασιτέχνη μετεωρολόγο στο Λονδίνο, και περιγράφει πώς τα υλικά δόμησης των πόλεων, το τσιμέντο κι η άσφαλτος, απορροφούν τη ζέστη του ήλιου και έπειτα την επιστρέφουν σε πολλαπλάσιο βαθμό πίσω στο αστικό περιβάλλον.

Από τότε ήταν γνωστό δηλαδή πως μια πόλη που θα μεταμορφωνόταν σε μητρόπολη αδιαφορώντας για το ποσοστό πρασίνου που θα μείνει και για τα δάση από τα γύρω βουνά που ενδεχομένως την περιβάλλουν και ρυθμίζουν το μικροκλίμα της, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Αθήνας και του λεκανοπεδίου της Αττικής, θα οδηγούταν με μαθηματική ακρίβεια σε συνθήκες ασφυξίας.

Η κλιματική αλλαγή ήταν απλώς ο παράγοντας που λειτούργησε ως επιταχυντής σε αυτή την ιστορία – οι θερμές αέριες μάζες που συχνά πλέον μεταφέρονται από την Αφρική βάφοντας σε ένα απόκοσμο πορτοκαλί χρώμα τον ορίζοντα, οι επίμονοι και πιο τακτικοί καύσωνες που βιώνουμε κάθε καλοκαίρι, είτε τα νέα ρεκόρ υψηλής θερμοκρασίας στο υπόλοιπο του έτους, εγκαθιδρύουν πολύ πιο γρήγορα απ’ όσο αναμέναμε μια κατάσταση που τελικά είναι αφιλόξενη και αναρωτιέσαι μέχρι πιο σημείο μπορεί να φτάσει.

Πώς θα μπορούσε να είναι για παράδειγμα το κλίμα της πυκνοδομημένης πρωτεύουσας το 2050 και το 2060, με βάση τις προγνώσεις που απορρέουν απ’ τις μεταβολές στα θερμοκρασιακά δεδομένα κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα; Όπως φαίνεται από τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας, επιβεβαιώνονται κατά κράτος οι δυσοίωνες προβλέψεις για μια πόλη που θα βράζει στο ζουμί της: αυξημένη έως και +2,3°C θα είναι η μέση θερμοκρασία του έτους, με τις τιμές του υδράργυρου ειδικά το καλοκαίρι να δείχνουν +2°C σε σχέση με τον 20ό αιώνα, ενώ οι καύσωνες θα πληθύνουν σε σημείο που θα αγγίζουν είτε και θα υπερβαίνουν τα 10 γεγονότα ανά σεζόν.

Πρόκειται για τα αποτελέσματα που προέκυψαν από επικαιροποιημένα στοιχεία, όπως συλλέχθηκαν από μελετητές του ΕΚΠΑ με τη χρήση έγκριτων πηγών (π.χ. παρατηρήσεις από μετεωρολογικούς σταθμούς επιφανείας), σε συνέχεια έρευνα του ανεξάρτητου ερευνητικού οργανισμού διαΝΕΟσις που είχε εκδοθεί πρώτη φορά το 2021 με τίτλο «Ενσωματώνοντας την κλιματική αλλαγή στον μετασχηματισμό του αναπτυξιακού μοντέλου της Ελλάδας» και επιστημονικό υπεύθυνο τον καθηγητή και μέλος της επιστημονικής επιτροπής της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή, Κωνσταντίνο Καρτάλη.

Με την πρόσφατη επικαιροποίηση των δεδομένων, προστέθηκαν στοιχεία για το θερμικό περιβάλλον της Αθήνας, στο πλαίσιο εκτίμησης των μελλοντικών επιπέδων θερμικού κινδύνου στα αστικά κέντρα της χώρας.

Πόσο ζεστό προβλέπεται το μέλλον της Αθήνας

Μια ματιά στις τιμές που ανέβαινε σαν σκαλοπάτια ο υδράργυρος στη χώρα ανά δεκαετία, από το 1970 –όταν παράλληλα με τα πρώτα εμφανή σημάδια από την αλόγιστη ανθρωπογενή παρέμβαση στον πλανήτη, βλέπαμε πρώτη φορά το λεκανοπέδιο καλυμμένο πλήρως από μπετόν– μέχρι και το 2020, είναι αρκετή για να τελειώσει κάθε επιχείρημα αρνητή της κλιματικής αλλαγής: από τους 20,85°C μέσης μέγιστης θερμοκρασίας βρεθήκαμε στους 21,18°C, μετά στους 21,25 °C, αργότερα στους 21,72 °C, για να φτάσουμε το 22,15 °C την προηγούμενη δεκαετία.

Αντίστοιχα αποτελέσματα αυξητικής τάσης καταγράφηκε στα θερμά επεισόδια (σημείωση: καύσωνας ορίζεται ως ένα επεισόδιο το οποίο διαρκεί τρεις ή και περισσότερες μέρες, κατά τις οποίες μέγιστη θερμοκρασία είναι ιδιαίτερα αυξημένη με βάση τα συνηθισμένα για την εποχή επίπεδα).

Με το πέρασμα απ’ τη μία δεκαετία στην επόμενη, όπως δείχνουν τα γραφήματα της έρευνας, παρουσιάζεται σαφής αύξηση του πλήθους των επεισοδίων καύσωνα σε πανελλαδική κλίμακα, με αποτέλεσμα να βιώνουμε το 2020 (σε σχέση με το 1970) επτά-οκτώ φορές περισσότερους καύσωνες, εννιά φορές περισσότερες μέρες καύσωνα και 20% μεγαλύτερη διάρκεια σε αυτούς, παρόλο που σε επίπεδο μέγιστης τιμής θερμοκρασίας οι τιμές παρέμειναν ελάχιστα μόνο ανεβασμένες.

Με την εκτιμήσεις από προσομοιώσεις κλιματικών μοντέλων στις οποίες προχώρησε η ερευνητική ομάδα για την περίοδο 2046-2065 συγκεκριμένα για μια σειρά από αστικά κέντρα της χώρας (ανάμεσα στα οποία είναι και η Αθήνα), προέκυψαν τα παρακάτω αποτελέσματα.

Για την εξαγωγή αυτών, έγινε χρήση των σεναρίων συγκεντρώσεων RCP (Representative Concentration Pathways) – των κλιματικών σεναρίων που υιοθετεί η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή, καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος πιθανών μελλοντικών καταστάσεων σχετικά με την υπερθέρμανση του πλανήτη και τις συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου, όπως και την επίδραση αυτών στο ισοζύγιο της ακτινοβολίας.

Στην Αθήνα λοιπόν, την περίοδο 2046-2065 αναμένονται οι εξής αλλαγές σε σχέση με την περίοδο 1971-2000:

Αύξηση της μέσης ετήσιας θερμοκρασίας κατά 1,4 °C την περίοδο 2026-2045 και 2,3 °C την περίοδο 2046-2065
Σημαντική αύξηση της εποχιακής θερμοκρασίας, με όλα τα σενάρια συγκεντρώσεων να δείχνουν τιμές μεγαλύτερες των 2 °C.
Αύξηση των πολύ θερμών και εξαιρετικά θερμών ημερών (δηλαδή, θερμοκρασίας άνω των 35 °C), έως και +17 μονάδες τον χρόνο
Αύξηση στη συχνότητα της εμφάνισης καύσωνα (τουλάχιστον τρεις συνεχόμενες μέρες θερμές μέρες και νύχτες), σε σημείο να αναμένονται +10 επεισόδια τον χρόνο
Αύξηση της ταχύτητας του ανέμου κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου
Μικρότερες ενεργειακές ανάγκες για θέρμανση, σε σημείο έως και 30%

Τουλάχιστον, δε θα χρειάζεται να ανάβουμε τόσο συχνά καλοριφέρ, εάν αυτό ακούγεται παρηγορητικό.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ