Οι άνθρωποι που φτιάχνουν τις λαμπάδες

Είναι κάποια πράγματα που θεωρείς δεδομένα πως υπάρχουν και δεν έχεις αναρωτηθεί ποτέ πώς υπάρχουν. Μην ανησυχείτε, δεν θα το πάω στο φιλοσοφικό. Έτσι ήταν για μένα -όπως και για τους περισσότερους- οι λαμπάδες του Πάσχα. Ποτέ δεν αναρωτήθηκα ποιος τις φτιάχνει.

Και όταν σε ένα σχολικό ριγιούνιον, ο παλιός μου συμμαθητής, Μίμης Χρυσανθακόπουλος, μου είπε για το επάγγελμα των γονιών του, που έχουν κεράδικο στον Κολωνό, του ζήτησα αμέσως να τους πάρω συνέντευξη το Πάσχα.

Ο Κώστας Χρυσανθακόπουλος, γνωστός και ως Strezovino, είναι κεράς από το 1979.

Στην αρχή ασχολήθηκε με το εκκλησιαστικό κερί, τον κέρδισε όμως η αγάπη του για το διακοσμητικό, ενώ πλέον δουλεύει κυρίως στην πασχαλινή λαμπάδα και είναι ένας από τους κύριους παραγωγούς που προμηθεύουν με εκατοντάδες λαμπάδες κάθε χρόνο τα Jumbo.

«Έμαθα τη δουλειά μέσα από ένα βιβλιαράκι»

Ξεκίνησα το 1979, ακριβώς 40 χρόνια πριν. Αυτοδίδακτος. Δεν είχα μπει ποτέ σε εργαστήριο και έμαθα τη δουλειά μέσα από ένα βιβλιαράκι.

Είμαι από τη Δάφνη Καλαβρύτων ή αλλιώς Στρέζοβα, γι αυτό και η επωνυμία μου είναι Strezovino. Στρέζοβα ήταν το παλιό, το σλάβικο όνομα του χωριού, το οποίο άλλαξε το 1928 σε Δάφνη. Όλα τα χωριά γύρω είχαν διπλά ονόματα. Εκεί είχα κεριά εκκλησίας -που είναι διαφορετικό εργαστήριο- και ξεκίνησα το διακοσμητικό από ένα βιβλιαράκι.

Ο αδερφός μου σπούδαζε στο Λονδίνο και πήγα και κάθισα και εγώ ένα μήνα εκεί. Ως τότε εγώ είχα κεριά εκκλησίας. Με πήγε λοιπόν σε ένα μαγαζί με διακοσμητικά κεριά και εντυπωσιάστηκα. Ρωτήσαμε την πωλήτρια αν μπορεί να μας πει τι γίνεται και μου είπε πού να πάω να αγοράσω το βιβλιαράκι, χρώματα και καλούπια. Φτιάχνω το πρώτο, φτιάχνω το δεύτερο. Το βράδυ πήγαινα για ύπνο και το σκεφτόμουν, και μία, δύο τη νύχτα πήγαινα στο εργαστήριο και έφτιαχνα. Και από κει ξεκίνησα δειλά-δειλά και βγήκα στο διακοσμητικό το 1984.

Τα καλούπια για το διακοσμητικό τα φτιάχνω μόνος μου. Βρίσκω ένα μοντέλο και το αντιγράφω. Οτιδήποτε. Από ένα απλό ποτήρι μέχρι ένα βιβλίο, μια μάσκα ή ένα άγαλμα, το παίρνω και το βγάζω ακριβώς το ίδιο. Mε το καλούπι, φτιάχνεται το κερί και μετά βάφεται. Έψαχνα πάρα πολύ για να βρω τα σχέδια.

Ανέβαινα κάθε τόσο Αθήνα και έφερνα την παραγωγή μου στα μαγαζιά. Μέχρι που γνώρισα τη Νίκη, η οποία σπούδαζε Γαλλική Φιλολογία, και τέλη του ‘80 έκλεισα τις επιχειρήσεις στο χωριό και εγκαταστάθηκα στην Αθήνα. Το πρώτο μας μαγαζί ήταν λίγο πιο πάνω από εδώ, σε ένα παλιό κτίριο φανταστικό.

Η γειτονιά δεν είχε άλλο κεράδικο και ήμουν από τους πρώτους κεράδες. Πέντε-έξι στην Ελλάδα ήμασταν. Και τώρα πάλι έχουν μείνει ελάχιστοι. Ειδικά στο διακοσμητικό πάνω σε εικόνες και αγάλματα, ο μοναδικός στην Ελλάδα. Έβγαζα 470 σχέδια. Έπαιρνα μέρος σε εκθέσεις και πήγαιναν σε όλη την Ελλάδα. Μετά την Κρίση όμως, τα πράγματα άλλαξαν. Τώρα πια είμαι στη λαμπάδα και κάνω ελάχιστα διακοσμητικά.

Λόγω κρίσης έκλεισαν 100 μαγαζιά. Σταμάτησα και γω να πηγαίνω στις εκθέσεις και να βγάζω διακοσμητικά. Παλιά έστελνα πχ κέρινες εικόνες στην Τήνο. Πια όχι. Είναι ελάχιστοι πελάτες που μου ζητάνε, αλλά οι μεγάλοι παραγωγοί τέλος. Γι’ αυτό αναγκαστικά τα τελευταία χρόνια έχω γίνει λαμπαδάς.

Στο διακοσμητικό μας έκανε μεγάλη ζημιά η Κίνα, γιατί πουλάει πολύ φθηνά. Όσο στοιχίζει σε εμάς η παραφίνη, η πρώτη ύλη δηλαδή, τόσο πουλιέται της Κίνας στο ράφι. Πού να συναγωνιστώ εγώ;

«Η καλύτερη εποχή για το κερί ήταν η δεκαετία του ‘90»

Με τα Jumbo συνεργαζόμαστε από το 2010. Φέτος τους προμηθεύσαμε 170.000 λαμπάδες με 35 σχέδια. Για να βγει η δουλειά αρχίζουμε από τον Σεπτέμβρη. Δειγματίζω δικά μου σχέδια και από αυτά θα παραγγείλουν. Είναι κάποια στάνταρ κάθε χρόνο, αλλά κοιτάμε να κάνουμε και καινούρια. Δηλαδή στα τόσα χρόνια έχουμε αλλάξει 100 σχέδια ή και παραπάνω. Δεν δίνω βέβαια μόνο στο Jumbo, δίνω και σε καταστήματα, ο μεγαλύτερος όμως όγκος είναι εκεί.

Χυτεύω, ρίχνω μέσα στο καζάνι τα αρώματα. Μετά το βάζουμε σε κανάτα και το ρίχνουμε στα καλούπια. Σκέψου ότι η κάθε λαμπάδα δεν θα περάσει μία φορά από το χέρι σου και τέλος. Σε επεξεργασία μιλάμε για τον τριπλάσιο αριθμό κινήσεων για να φτιαχτεί.

Η καλύτερη εποχή για το κερί ήταν η δεκαετία του ‘90. Μέχρι και το 2005. Αφού έβαζα ταμπέλα και έλεγα «ευχαριστώ πολύ, δεν έχω χρόνο να εξυπηρετήσω». Είχα 2500 πελάτες λιανικής. Άνοιγα το πρωί και τελείωνα το βράδυ. Χάλαγα δύο ταινίες στην ταμειακή.

Είναι εποχιακή δουλειά. Πάντα ήταν, αλλά ειδικά πλέον έχεις Χριστούγεννα και Πάσχα. Έτσι κι αλλιώς το καλοκαίρι λόγω των θερμοκρασιών δεν μπορείς να παράξεις κερί, γιατί θα στραβώσει. Μεγάλο Σάββατο μεσημέρι κλείνουμε, και μετά καλό Σεπτέμβρη.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

ΓΕΥΣΗ

Στη Βαρβάκειο για τα μυστικά του αρνιού και των πασχαλινών εδεσμάτων