Πεδίον του Άρεως: Γιατί οι κάτοικοι είναι έξαλλοι με το παζάρι των Χριστουγέννων
Το καθιερωμένο εορταστικό χωριό στο Πεδίον καταλαμβάνει άκριτα μεγάλη έκταση χωρίς αισθητικά κριτήρια, έναντι συμβολικού αντιτίμου. Μιλήσαμε με πρωτοβουλίες κατοίκων της περιοχής που αντιδρούν.
- 14 ΔΕΚ 2023
Μέσα στο Σαββατοκύριακο, μετά της συνηθισμένης λαμπρότητας (πλην του αναπάντεχου της χαρούμενης συνύπαρξης προηγούμενου και νυν περιφερειάρχη) φωταγωγήθηκε το Πεδίον του Άρεως. Τηλεοπτικά συνεργεία που μετέδιδαν πλάνα σε απευθείας σύνδεση, όσο και το δελτίο Τύπου το οποίο στάλθηκε μετά στα Μέσα έκαναν λόγο για τη «μεγαλύτερη χριστουγεννιάτικη αγορά της Ευρώπης» που χτυπά στο κέντρο της Αθήνας. «Εξαιρετικά μεγάλη ποικιλία και σε πολύ χαμηλές τιμές, τιμές που αγγίζουν κόστος χονδρικής», επεσήμανε χαρακτηριστικά επικεφαλής της εμπορικής διοργάνωσης για να προσελκύσει το κοινό στο στολισμένο πάρκο.
Το πρωί της επομένης, με το φως της μέρας να μην αφήνει περιθώρια εξωραϊσμού, οι δηλώσεις μεταφράζονται στην εξής διόλου ειδυλλιακή πραγματικότητα: το παζάρι καταλαμβάνει όλη την κεντρική αρτηρία του πολύτιμου αυτού πνεύμονα πρασίνου, από το άγαλμα του Κωνσταντίνου μέχρι το τέλος της πλατείας μπροστά από το Άλσος –μια διαδρομή μήκους ενός χιλιομέτρου, που διαπερνά διαγώνια το πάρκο και τέμνει όλα τα πλατώματα–, προσγειώνοντας πάγκους κάτω από τέντες και διάσπαρτα παιχνίδια με κερματοδέκτη, χωρίς κανένα αισθητικό κριτήριο. Λίγα είναι τα ξύλινα σπιτάκια που χαρακτηρίζουν αντίστοιχες αγορές του εξωτερικού. Ανάμεσα στην πραμάτεια, θα βρεις προσφορές σε εσώρουχα, αποφρακτικά βόθρων και εντομοαπωθητικά, ρούχα και τσάντες.
Αναπόφευκτα, φορτηγά και οχήματα κινούνται καθημερινά μέσα στο πάρκο για τον ανεφοδιασμό των εμπόρων. Την ίδια στιγμή, αθλούμενοι προσπαθούν να ακολουθήσουν τα δρομολόγια των προπονήσεών τους, κάνοντας ζιγκ-ζαγκ για να αποφύγουν τα εμπόδια. Πιο κάτω, παιδιά τρέχουν, έχοντας μάλλον διαφύγει από την προσοχή των γονιών τους, ενώ εκείνοι κάθονται στα παγκάκια συζητώντας. Δε βλέπω κόσμο να διαβάζει, ίσως να έχει αποτραβηχτεί σε απόμερες γωνιές του πάρκου, όπου δε θα ακούγονται οι επαναλαμβανόμενες μελωδίες από τα πλαστικά ηχεία.
«Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν υπάρχει η χαλαρότητα που κανονικά αποζητάς, όταν επισκέπτεσαι ένα δημόσιο πάρκο μέσα στην πόλη», μου μεταφέρει απ’ την εμπειρία του στο πάρκο ο Δημήτρης Τσιαμπούρης, κάτοικος στο Γκύζη τα τελευταία 20+ χρόνια αλλά και βασικό μέλος του συλλόγου πολιτών Επιμένουμε Πεδίον του Άρεως.
«Το βασικό θέμα δεν είναι αν πρέπει ή όχι να γίνονται παζάρια, αλλά ότι πουθενά στην Ευρώπη δε διοργανώνονται μέσα στα πάρκα. Τα πάρκα έχουν άλλους σκοπούς: άθληση, ξεκούραση, αναψυχή, κοινωνικοποίηση και παιχνίδι. Αλλά ακόμη και αν δεχτούμε ότι θα διοργανώνεται μέσα στο Πεδίο, είναι αδιανόητο το ότι καταλαμβάνει έκταση από τη μία άκρη στην άλλη, παρεμποδίζοντας όλες τις παραπάνω χρήσεις».
Όσες ομάδες πολιτών ασχολούνται ενεργά με το Πεδίον του Άρεως (π.χ. Επιμένουμε Πεδίο, Εμείς στο Πεδίον του Άρεως κ.ά.) έχουν εκφράσει επανειλημμένα τις ενστάσεις τους για «τα συγκεκριμένα παζάρια που υποβαθμίζουν το πάρκο» και «το καταπατούν», έχοντας αποταθεί και στις αρμόδιες αρχές. Γιατί λοιπόν συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό και απαράλλαχτο τρόπο; Δεν θα μπορούσε το χριστουγεννιάτικο χωριό της Περιφέρειας να υπάρξει σε μια καλαίσθητη και πιο μαζεμένη εκδοχή, π.χ. όπως οι ανθοκομικές εκθέσεις που διοργανώνονται σε υποπολλαπλάσια έκταση στο Πεδίο;
Παραχώρηση έναντι «συμβολικού αντιτίμου»
Μάλιστα, όπως μου επισημαίνει ο Δημήτρης Τσιαμπούρης, αυτή η κατάσταση ορίζει τους τρεις από τους δώδεκα μήνες ζωής του πάρκου κάθε χρόνο: για την όλη διαδικασία της εγκατάστασης, λειτουργίας και απεγκατάστασης της αγοράς με τους πάγκους στο Πεδίο απαιτούνται περίπου 90 ημέρες, και το εμπορικό αυτό δρώμενο επαναλαμβάνεται δυο φορές τον χρόνο – μία τα Χριστούγεννα και μία το Πάσχα. Σε σταθερή βάση, διοργανώτρια εταιρεία είναι η Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων Επαγγελματιών Πωλητών Υπαίθριων Αγορών Κρατών – Μελών Ε.Ε.
«Φαίνεται πως έχουν κάποιο τρόπο να ασκούν πίεση στην εκάστοτε αρχή της Περιφέρειας για να καταλαμβάνουν τόσο μεγάλο μέρος του πάρκου και μάλιστα με αντάλλαγμα συμβολικής αξίας».
Η παρουσία της συγκεκριμένης Ομοσπονδίας στο σημείο καταγράφεται πρώτη φορά το 2013, επί περιφερειακής διοίκησης Σγουρού, όταν εμφανίζεται ως μόνος πλειοδότης στον διαγωνισμό για την εκμίσθωση χώρου στο Πεδίον του Άρεως «για τη λειτουργία χριστουγεννιάτικου θεµατικού πάρκου» (απόφαση υπ’ αριθµ. 2832/2013), κατακυρώνοντας την έκταση στο τμήμα από την οδό Μαυρομματαίων και το άγαλμα του Κωνσταντίνου έως το πλάτωμα Οικονομίδη και στο πλάτωμα Μπότσαρη έναντι 21.000 € για 30 ημέρες (δηλαδή, 700 €/ημέρα). Ακολούθησαν μερικά έτη σιωπής που δεν επαναλήφθηκε το θεματικό χωριό και έπειτα από το 2016-2016, όταν στη διοίκηση της Περιφέρειας Αττικής βρισκόταν η Ρένα Δούρου, το «έθιμο» εγκαθιδρύθηκε στη σημερινή του μορφή, με περισσότερο ευνοϊκούς όρους προς τη διοργανώτρια εταιρεία ωστόσο:
Η διαδικασία του πλειοδοτικού διαγωνισμού αντικαθίσταται από την «έγκριση κατόπιν αιτήματος», και με σταθερό αποδέκτη την Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων Επαγγελματιών Πωλητών Υπαίθριων Αγορών Κρατών – Μελών Ε.Ε, το πάρκο για δύο διοργανώσεις παρέχεται «άνευ τιμήματος» και από όταν το 2017 τίθεται σε εφαρμογή ο νέος Κανονισμός Λειτουργίας Πάρκων και Αλσών της Περιφέρειας Αττικής (απόφαση υπ’ αριθμόν 378/2017), η προς ενοικίαση δημόσια έκταση κοστολογείται με το ελάχιστο ποσό το οποίο προβλέπεται έκτοτε ως τέλος χρήσης Πάρκων και Αλσών για τη διοργάνωση εκθέσεων επαγγελματιών και των συλλόγων τους: 100 €/ημέρα ανά διοργάνωση.
Η διαφορά των καταβαλλόμενων ποσών αφήνει νέα περιθώρια κέρδους, ειδικά σε συλλόγους μεγάλου βεληνεκούς με πολλά περίπτερα. Επί προκειμένω, για τη διοργάνωση της χριστουγεννιάτικης αγοράς φέτος, με βάση την παραπάνω αναλογία, το μίσθωμα ανήλθε στα 5.801,60€ για διάστημα 56 ημερών (ποσό τέσσερις φορές λιγότερο από εκείνο του 2013, που ήταν για 30 ημέρες), χωρίς να έχει διευκρινιστεί εντωμεταξύ εάν η μείωση μεταβιβάστηκε ανάλογα στους πωλητές των περιπτέρων.
Τα «τρυπήματα» και οι βλάβες στο Πεδίο
Η σύμβαση παραχώρησης περιγράφει αναλυτικά τους όρους και τις δεσμεύσεις για τη διοργάνωση θεματικού πάρκου. Όπως διαβάζουμε, στη διοργανώτρια εταιρία εμπίπτει πέρα από τις εγκαταστάσεις ο «στολισμός με χιλιάδες λαμπιόνια στα δέντρα του πάρκου» και ο «στολισμός σε τακτά διαστήματα κατά μήκος του πάρκου», καθορίζοντας έτσι εκείνη τη συνολική αισθητική του πνεύμονα πρασίνου για την περίοδο των γιορτών, αντί της Περιφέρειας.
Το περιεχόμενο του pop up θεματικού πάρκου καταγράφεται σε θεματικές ενότητες, μία εξ αυτών είναι και η επίμαχη υπαίθρια χριστουγεννιάτικη αγορά, για την οποία δεν αναφέρεται υποχρέωση συνάφειας των εμπορευμάτων με τα Χριστούγεννα, ούτε προσδιορίζεται μέγιστο όριο στον αριθμό των εμπόρων που εγκαθίστανται στους πάγκους.
Το αποτέλεσμα είναι πως το θεματικό πάρκο, όπως έχει καθιερωθεί να διοργανώνεται, απλωμένο άκριτα σε χώρο και χρόνο, υπερβαίνει τα αντικειμενικά όρια αντοχής του κεντρικού πνεύμονα πρασίνου, που αποτελεί σημειωτέον τη μοναδική ανάσα αδόμητης έκτασης για τους κατοίκους της Κυψέλης, του Γκύζη, της Βικτώριας και των Εξαρχείων. Αρκεί να σκεφτούμε ότι για της ανάγκες της διοργάνωσης χρειάστηκε να τοποθετηθούν εικοσιπέντε (25) σκουπιδοτενεκέδες στην είσοδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας με το άγαλμα της Αθηνάς, στοιχείο ενδεικτικό για το μέγεθος και το πραγματικό αποτύπωμα στον χώρο. Τις συνέπειες της αλλαγής επωμίζονται χωρίς περιθώρια αντίδρασης οι θαμώνες αλλά και αφανείς κάτοικοι του πάρκου, όπως τα πουλιά που διαχειμάζουν εκεί.
«Προκαλούνται και φθορές στο πάρκο, μάλιστα με τρόπο συστηματικό», καταγγέλλει επί του θέματος ο εκπρόσωπος της πρωτοβουλίας Επιμένουμε Πεδίο. «Για να εγκατασταθούν τα σιδερένια περίπτερα που βλέπετε, ο σκελετός βιδώνεται με μπετόβεργες στα μάρμαρα και το πλακόστρωτο του πάρκου, κάθε φορά σε διαφορετικά σημεία. Πλέον, υπάρχουν δεκάδες τρύπες δεξιά και αριστερά στις διαδρομές».
Σε επικοινωνία που είχαμε με τη Διεύθυνση Πάρκων και Αλσών της Περιφέρειας Αττικής –τον υπεύθυνο φορέα διαχείρισης αλλά και εποπτείας του Πεδίου– δεν αναγνωρίστηκαν οι προκαλούμενες βλάβες στο πλακόστρωτο του εδάφους, συσσωρευτικά μέσα στα χρόνια από τις μπετόβεργες. Όπως λάβαμε σε email κατόπιν ερωτήματος, «τυχόν φθορές που ανακύπτουν, αποκαθίστανται από τους υπεύθυνους της εκάστοτε διοργάνωσης μετά το πέρας αυτής».
Η σύμβαση δεσμεύει, βεβαίως, τη διοργανώτρια εταιρεία να αποκαταστήσει τις ενδεχόμενες ζημιές. Συγκεκριμένα, αναφέρεται «να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή ώστε να αποφεύγονται [καθόλη τη διοργάνωση] η πρόκληση ζημιών σε δέντρα, πλακόστρωτο, μαρμάρινες πλάκες ή άλλες υποδομές του Πεδίου του Άρεως», με την Ομοσπονδία να αναλαμβάνει και να διατηρεί «οιαδήποτε ευθύνη από την πρόκληση ζημιάς σε πράγματα ή πρόσωπα». Ωστόσο, σύμφωνα με όσα μάς μεταφέρουν οι κάτοικοι, αυτό δεν συμβαίνει.
Ανάλογη δέσμευση φέρει η διοργανώτρια εταιρεία για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και των επισκεπτών (σε 24ωρη βάση), μέσω συνεργασίας «με ιδιωτική εταιρεία φύλαξης και ομάδες περιφρούρησης απαρτιζόμενες από συμμετέχοντες εμπόρους-μέλη των σωματείων της ομοσπονδίας». Αλλά ούτε αυτό φαίνεται να τηρείται. Όπως αναφέρει ο Δημήτρης Τσιαμπούρης, την τρέχουσα περίοδο έχουν λήξει οι συμβάσεις με εταιρείες security και στο Πεδίο δεν υπάρχει καθόλου φύλαξη, ούτε για το πάρκο συνολικά, ούτε για την εμπορική διοργάνωση.
Στο σχετικό ερώτημα προς τη Διεύθυνση Πάρκων και Αλσών δεν έχουμε λάβει μέχρι στιγμής απάντηση.
