Ποιες γειτονιές του Δήμου Αθηναίων έχουν τη χαμηλότερη ποιότητα ζωής

Πόσο ικανοποιημένος αισθάνεσαι από το πώς κυλάει η ζωή σου μέσα στην πόλη; Από τις παροχές στη γειτονιά σου, τα πάρκα, τα πεζοδρόμια, τα δέντρα τα οποία προσπερνάς στα καθημερινά σου δρομολόγια, μη δίνοντας σημασία; Από το ίδιο σου το σπίτι, την άπλα που προσφέρει ή τις κόρνες που ενδεχομένως είσαι υποχρεωμένος να ακούς κάθε πρωί σαν ξυπνητήρι; Νιώθεις ασφάλεια όποτε επιστρέφεις αργά τη νύχτα; Απολαμβάνεις αίσθημα εμπιστοσύνης με τους γείτονες; Μετακινείσαι άνετα; Γενικά, περνάς καλά ή απλά έχεις κάνεις καθημερινά υπομονή;

Σε πρόσφατη έκθεση της Κομισιόν σχετικά με την ικανοποίηση των πολιτών όσον αφορά την ποιότητα ζωής που τους προσφέρει η πόλη τους, δεν προκαλεί ιδιαίτερη έκπληξη ότι η Αθήνα βρέθηκε κάτω απ’ τον συνολικό ευρωπαϊκό μέσο όρο (64%) και συγκεκριμένα 3η στις 10 τελευταίες βαθμολογίες.

Μια πόλη η οποία εξελίχθηκε στον αυτόματο, χωρίς ιδιαίτερο στρατηγικό σχέδιο, από τις δεκαετίες της έντονης αστικοποίησης και των δημογραφικών εκρήξεων μέχρι την εποχή της ερήμωσης του Κέντρου (επί οικονομικής Κρίσης) και τη σημερινή άνθιση της κτηματαγοράς, του υπερτουρισμού, των AirBnB και της golden visa. Μια πόλη άναρχη, ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένη, που βρίθει από αντιθέσεις ακόμη και εντός της ίδιας δημοτικής κοινότητας.

Πρόσφατα, δημοσιεύτηκε ίσως η πρώτη τόσο ολοκληρωμένη αποτίμηση της ποιότητας ζωής σε επίπεδο γειτονιάς μέσα στα όρια του Δήμου Αθηναίων: Μια εμπεριστατωμένη ερευνητική εργασία η οποία είχε παρουσιαστεί στο 16ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας τον περασμένο Νοέμβριο (με την υπογραφή των Αντιγόνης Φάκα, επίκουρης καθηγήτριας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Κλεομένη Καλογερόπουλου, μεταδιδακτορικού ερευνητή στο Πανεπιστήμιο Δ. Αττικής και Χρίστου Χαλικιά, καθηγητή στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο), εφαρμόζοντας πολυκριτηριακές αναλύσεις μέσω GIS δεδομένων συνδυαστικά με ερωτηματολόγια, προς αποτίμηση της ποιότητας ζωής ανά γειτονιά στον κεντρικό δήμο της μητροπολιτικής Αθήνας.

Πρόκειται για ένα αρκετά απαιτητικό ζητούμενο, αφού στην ποιότητα ζωής είναι αποδεδειγμένο ότι παρεισφρύουν ασυναίσθητα πολλές και διάφορες πτυχές του αστικού περιβάλλοντος, από τα κτίρια και τους χώρους πρασίνου μέχρι τους χώρους πολιτισμού. Για τη συμπλήρωση των σχετικών δεδομένων, η ομάδα των ερευνητών έλαβε επίσης στοιχεία από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (Απογραφή 2011), όπως και τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων από το Υπουργείο Οικονομικών. Παράλληλα, επιλέγοντας,να συνδέσει τις αντικειμενικές μετρήσεις των συνθηκών διαβίωσης (γεωχωρικά δεδομένα) με τις υποκειμενικές αξιολογήσεις και εκτιμήσεις των κατοίκων (ερωτηματολόγια κλειστού τύπου), ένας συνδυασμός που προτιμάται διεθνώς στις έρευνες με το συγκεκριμένο αντικείμενο, εξήγαγαν αποτελέσματα που εμπνέουν τη μέγιστη δυνατή σιγουριά.

Οι περιοχές με τη χαμηλότερη ποιότητα ζωής

Το χωρικό επίπεδο ανάλυσης στη συγκεκριμένη ερευνητική εργασία αποτελούν οι Μονάδες Χωρικής Ανάλυσης Πόλεων (ΜΟΧΑΠ) του Δήμου Αθηναίων, κάθε μία απ’ τις οποίες διαθέτει πληθυσμό περίπου 1.000 κατοίκων, αντιστοιχώντας σε ανάλογου αριθμού γειτονιές. Σε αυτές τις γειτονιές αντιστοιχήθηκαν διαδοχικά, σε μια αλληλουχία από χάρτες, οι βασικότερες μεταβλητές οι οποίες καθορίζουν την ποιότητα ζωής στις πόλεις (δομημένο περιβάλλον, φυσικό περιβάλλον, κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, συνθήκες στέγασης, δημόσιες υπηρεσίες & υποδομές, πολιτιστική περιβάλλον), και προέκυψαν τα παρακάτω αποτελέσματα:

Όσον αφορά το δομημένο περιβάλλον (όπου συνυπολογίζεται πυκνότητα πληθυσμού και ποσοστό ελεύθερων χώρων), τα χαμηλότερα επίπεδα παρατηρήθηκαν στα βόρεια του κέντρου της πόλης (γειτονιές όπως πλατεία Αμερικής, Πατήσια, Άνω Πατήσια, Άνω Κυψέλη, Κουντουριώτικα) και σε διάσπαρτα σημεία στις νότιες γειτονιές του Δ. Αθηναίων.
Όσον αφορά το φυσικό περιβάλλον (όπου συνυπολογίζονται παράγοντες όπως το αστικό πράσινο, η πυκνότητα των δρόμων, η απόσταση από αυτοκινητόδρομους και από βιομηχανίες), οι χαμηλότερες βαθμολογίες παρατηρήθηκαν στο κέντρο της πόλης (εμπορικό και ιστορικό κέντρο), όπως και στις γειτονιές δυτικά του κέντρου (πλατεία Βάθης, Άγιος Ελευθέριος, Σεπόλια).
Όσον αφορά το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, δηλαδή το οικονομικό και μορφωτικό επίπεδο των κατοίκων, χαμηλότερες τιμές σημείωσαν σε συμπαγή μορφή όλο το δυτικό τμήμα του Δήμου Αθηναίων και συγκεκριμένα αριστερά της λεωφόρου Λιοσίων και Κωνσταντινουπόλεως (σε περιοχές όπως Σεπόλια, Κολωνός, Κολοκυνθού, Ακαδημία Πλάτωνος και Βοτανικό).
Όσον αφορά την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες και υποδομές, όπως σχολεία, ιατρικές υπηρεσίες και αθλητικές εγκαταστάσεις, σε χειρότερη θέση βρίσκονται τόσο οι περιοχές βόρεια του κέντρου (πλατεία Αμερικής, Πατήσια, Άνω Κυψέλη, Κουντουριώτικα), όσο παραδόξως και η ζώνη νότια της Ακρόπολης (δηλαδή το Κουκάκι), λόγω της στροφής προς τις υπηρεσίες εστίασης και τουρισμού.
Όσον αφορά την πρόσβαση σε χώρους πολιτισμού, παρατηρήθηκε η καλύτερη συνολικά απόδοση του Δήμου Αθηναίων, με συγκεκριμένες όμως περιοχές να αποτελούν εξαίρεση: χαμηλή είναι η κάλυψη στη Ριζούπολη, τα Σεπόλια και την Άνω Κυψέλη.

Σε δεύτερο χρόνο, τα παραπάνω δεδομένα των πέντε επιμέρους παραμέτρων συμψηφίστηκαν για να προκύψει η συνολική χωρική κατανομή του επιπέδου ποιότητας ζωής ανά γειτονιά στον Δήμο Αθηναίων, όπως αποτυπώνεται στον παραπάνω χάρτη. Παρατηρούμε αμέσως έναν «άξονα από τη νοτιοδυτική προς τη βορειοανατολική περιοχή μελέτης, ο οποίος χωρίζει τις δυτικές από τις ανατολικές γειτονιές», ενώ οι γειτονιές-θύλακες υψηλών και χαμηλών επιπέδων εμφανίζονται σχετικά διάσπαρτα.

Κόκκινα στη συνολική αποτίμηση είναι μεταξύ άλλων οι γειτονιές της πλατείας Αττικής, της πλατείας Αμερικής, της Κολοκυνθούς και της Άνω Κυψέλης.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ