Πώς να ζήσεις το Πάσχα στην Αθήνα (λίγο διαφορετικά)
Η μοναδική περιφορά που τελείται παραδοσιακά το μεσημέρι, ένα εκρηκτικό βράδυ Ανάστασης στον Νέο Κόσμο και το συγκινητικό σκηνικό μέσα στην αιθιοπική εκκλησία στο Πολύγωνο – η Αθήνα έχει τα δικά της πασχαλινά έθιμα.
- 11 ΑΠΡ 2023
Την περίοδο του Πάσχα, υπάρχουν δεκάδες ξακουστά έθιμα ανά την επικράτεια, ικανά να γεμίζουν κάθε χρόνο τις κλίνες των αντίστοιχων προορισμών:
Ανάμεσα σε αυτά είναι το θεαματικό έθιμο των Μπότηδων στην Κέρκυρα με τα τεράστια κανάτια που εκσφενδονίζονται απ’ τα μπαλκόνια, είναι ο ρουκετοπόλεμος που στήνεται το βράδυ της Ανάστασης στη Χίο, ανάμεσα στην ενορία του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας της Ερειθιανής, είναι το κάψιμο του Ιούδα στην Κρήτη και η θαλασσινή περιφορά στην Ύδρα – πράγματα που παρακολουθούμε συνήθως απ’ την τηλεόραση, γκρινιάζοντας παράλληλα για «τη δόλια τη μοίρα» που για ακόμη μια χρονιά μάς άφησε το Πάσχα στην Αθήνα.
Αλλά η αλήθεια είναι ότι αντίστοιχα έθιμα και τελετουργικά διατηρεί και η πόλη μας, με την ιστορία κάποιων εξ αυτών να ξεπερνά τον ένα αιώνα: η μοναδική περιφορά που τελείται παραδοσιακά το μεσημέρι στη Μονή Καισαριανής, ένα εκρηκτικό βράδυ Ανάστασης στον Νέο Κόσμο και το συγκινητικό σκηνικό μέσα στην αιθιοπική εκκλησία στο Πολύγωνο είναι μερικά από αυτά, όπως θα δείτε στη λίστα που ακολουθεί.
Περιφορά το μεσημέρι, μέσα στο δάσος
© Aris Oikonomou/ SOOC
Κάθε μεσημέρι Μ. Παρασκευής, ο δρόμος που οδηγεί από την Κατεχάκη στη Μονή Καισαριανής, μπαίνοντας στο αισθητικό δάσος του Υμηττού, γεμίζει κατά μήκος από παρκαρισμένα οχήματα: στη μεσαιωνική εκκλησία, που έχει κηρυχθεί μνημείο και αρχαιολογικός χώρος από το Υπουργείο Πολιτισμού, ανάμεσα σε ψηλά κυπαρίσσια και υπό τον ήχο πουλιών, πλήθος κόσμου συρρέει για την πιο φυσιολατρική και ταυτόχρονα ιστορική περιφορά επιταφίου στην πόλη – είναι μια παράδοση που πλέον μετρά πάνω από έναν αιώνα, πάντα μεσημέρι (η περιφορά ξεκινάει στις 2 μ.μ.).
Συν όλων των άλλων, είναι και μια αφορμή επίσκεψης στο σπάνιο μνημείο, που κατά τα άλλα ανοίγει μόνο κατόπιν συνεννόησης στο κοινό. Τον ναό κοσμούν τοιχογραφίες από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, ενώ σε κοντινή απόσταση, περπατώντας τα μονοπάτια του όμορφου δάσους, ο επισκέπτης θα βρει τον Λόφο Ταξιαρχών με σωζόμενα πρωτοχριστιανικά μνημεία, απ’ όπου η θέα φτάνει μέχρι τον Σαρωνικό.
Η τελετή της Αποκαθήλωσης στη Μονή Πεντέλης
Πρόκειται για τη μόνη αναπαράσταση του τελετουργικού σύμφωνα με τον τρόπο που συμβαίνει στα Ιεροσόλυμα: στη Μονή Πεντέλης, ένα από τα μεγαλύτερα χριστιανικά μοναστήρια της χώρας, κατά τη διάρκεια της Μ. Παρασκευής οι ιερείς παραλαμβάνουν το σώμα του εσταυρωμένου, το τυλίγουν με σεντόνι, έπειτα το ραντίζουν με μύρα και το εναποθέτουν σε κοντινή σπηλιά.
Η διαδικασία εκτυλίσσεται σε έναν υπερυψωμένο λόφο εντός της μονής, το μεσημέρι.
Πρωινή Ανάσταση στον ναό Αγίου Κωνσταντίνου
Εδώ και 40 χρόνια, συγκεκριμένα από το έτος 1981, στον επιβλητικό ναό του Αγίου Κωνσταντίνου στην Ομόνοια έχει καθιερωθεί να τελείται το πρωί του Μ. Σαββάτου η Ανάσταση: τη μεγάλη στιγμή, ο ιερέας σκορπά δαφνόφυλλα στο ποίμνιο και η εκκλησία σείεται παραδοσιακά από ένα εκκωφαντικό ποδοβολητό, καθώς οι νέοι της ενορίας χτυπούν τα στασίδια, στο όνομα του Ιησού Χριστού «που έσπασε τις πύλες του Άδη».
Το χαρμόσυνο μήνυμα μεταδίδεται λίγο μετά τις 8.30 το πρωί, κάνοντας τον Άγιο Κωνσταντίνο την πρώτη εκκλησία που γιορτάζεται η Ανάσταση στην πόλη μας.
Περιφορά στα Αναφιώτικα
Ξέρεις γιατί τα Αναφιώτικα μοιάζουν τόσο με νησί; Η συνοικία χτίστηκε αυθαίρετα τη δεκαετία του 1860 από τους Αναφιώτες τεχνίτες, που είχαν καταφτάσει για να συνδράμουν στην ανοικοδόμηση της πρωτεύουσας, εφαρμόζοντας ελεύθερα τα πρότυπα της κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής που κατείχαν. Στο σήμερα, η περιοχή αυτή είναι ό,τι κοντινότερο σε νησί προσφέρει η πόλη σε όσους έμειναν πίσω – ένα χωριουδίστικο σκηνικό περιφοράς λοιπόν, στην περίπτωση της Μ. Παρασκευής.
Στα πλακόστρωτα σοκάκια συναντιούνται, συγκεκριμένα, οι επιτάφιοι που ξεκίνησαν ταυτόχρονα από την εκκλησία Αγίων Αναργύρων στα Αναφιώτικα, απ’ την ιστορική Αγία Αικατερίνη και τον Άγιο Νικόλαο Ραγκαβά, δίνοντας μια διαφορετική αθηναϊκή νότα στο γνωστό έθιμο του Πάσχα.
Ανάσταση στα λευκά μαζί με τους Αιθίοπες
Menelaos Myrillas / SOOC
Μέσα σε έναν ταπεινό ναό στο Πολύγωνο, η αιθιοπική κοινότητα κρατάει πάντα ανοιχτή την αγκαλιά της για όσους θέλουν να γιορτάσουν την Ανάσταση και το Πάσχα με το δικό τους τελετουργικό το βράδυ του Μ. Σαββάτου: όπως συνηθίζουν και στη μακρινή πατρίδα τους, οι Αιθίοπες για να εισέλθουν σε εκκλησία βγάζουν τα παπούτσια και τυλίγονται με κάτι λευκό, έτοιμοι να ψάλουν από κοινού τους ύμνους.
Τύμπανα συνοδεύουν τη λειτουργία, που ξεκινάει από τις 8 μ.μ. και έχει να προσφέρει ένα από τα πιο συγκινητικά σκηνικά στην πόλη.
Η πιο «επαναστατική» Ανάσταση στον Νέο Κόσμο
© George Vitsaras / SOOC
Σκέφτομαι τον τουρίστα που ίσως βρεθεί τυχαία τη λάθος ώρα, στο λάθος σημείο, πιστεύοντας ότι εκτυλίσσεται μπροστά του κάποιο επεισόδιο ανάμεσα σε αντιεξουσιαστές και αστυνομικές δυνάμεις, ενώ απλά είναι ένα άτυπο έθιμο που ακολουθείται εδώ και πολλά χρόνια στον Ναό Αναλήψεως στον Νέο Κόσμο: με το Χριστός Ανέστης, μια βροχή από μολότοφ εκτοξεύεται στη λεωφόρο, κάτω από τη γέφυρα, δίνοντας μάλλον την πιο κυριολεκτική διάσταση στο ρητό «δεύτε λάβετε φως».
