Πόσο τοξικός είναι ο αέρας που αναπνέουμε στην Αθήνα
Ανατρέχουμε στις πιο πρόσφατες μετρήσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα στην Αθήνα και, όπως το περιμέναμε, τα νέα δεν είναι καλά.
- 5 ΜΑΡ 2024
Αρχές της δεκαετίας των 80s, οι κάτοικοι των Αθηνών έβγαιναν στους δρόμους με αντιασφυξιογόνες μάσκες διαδηλώνοντας για το νέφος από το καυσαέριο των όλο και περισσότερων οχημάτων μιας πρωτεύουσας που βίωνε έντονα κύματα αστυφιλίας και υψηλά ποσοστά θανάτων από πνευμονολογικά αίτια. Το σύνθημα το οποίο αναγραφόταν στα πλακάτ, «μην αναπνέετε, δημιουργείτε νέφος», σατιρίζοντας τις συστάσεις του κρατικού μηχανισμού («μην οδηγείτε, προκαλείτε σύννεφο), ακούγεται ακόμη πιο ειρωνικό στη σημερινή εποχή, όταν τα Ι.Χ. που κυκλοφορούν καθημερινά στο δίκτυο της Περιφέρειας Αττικής έχουν μεταπηδήσει από τα 430.000 στα 2.500.000-3.000.000 (!).
Στο μεσοδιάστημα αυτών των δεκαετιών, οι κάτοικοι της πρωτεύουσας έχουν πολλαπλασιαστεί, μαζί με το αποτύπωμα το οποίο αφήνουν στην ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα (π.χ. μέσω καύσης στερεών καυσίμων για οικιακή θέρμανση, μέσω των οχημάτων). Από την άλλη, αποδεκατίστηκε μεν η βιομηχανική δραστηριότητα εντός του αστικού ιστού (π.χ. σε λεωφόρους όπως η Πειραιώς και στον Κηφισό), αλλά ακμαίο παραμένει το πολλαπλά επιβαρυντικό μέτωπο βιομηχανιών στη Δυτική Αττική, ενώ παράλληλα οι τρεις πράσινοι «φρουροί» του λεκανοπεδίου, η Πάρνηθα, ο Υμηττός και η Πεντέλη που λειτουργούν ως φίλτρα για την ατμόσφαιρα της Αττικής (όπως είχε εξηγήσει στο OneMan αρμόδιος της WWF) έχουν υποστεί καταστροφές από τις απανωτές πυρκαγιές.
Ποιο είναι το αποτέλεσμα όλων των παραπάνω για το αναπνευστικό σύστημα εκατομμυρίων κατοίκων σήμερα; Πολλαπλάσια μεγαλύτερο νούμερο από το επιτρεπόμενο όριο στη συγκέντρωση των μικροσκοπικών αιωρουμένων σωματιδίων (PM2,5), όπως δείχνουν οι πιο πρόσφατες μετρήσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, κατατάσσοντας την ποιότητα του αέρα ως «μέτρια».
Η ποιότητα του αέρα στην Αθήνα
Το καμπανάκι της ατμοσφαιρικής ρύπανσης δεν αφορά αποκλειστικά την Αθήνα: Στην πλειονότητα των αστικών κέντρων ανά την Ευρώπη, τα επίπεδα των αιωρούμενων μικροσωματιδίων είναι τρεις-τέσσερις φορές μεγαλύτερες σε σύγκριση με τα όρια που συστήνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (δηλαδή, 5 mg/m3). Μόλις το 2% του πληθυσμού, σύμφωνα με τις μετρήσεις που είχαν δημοσιευθεί μερικούς μήνες πριν, απολαμβάνουν τέτοια ποιότητα αέρα, ενώ το υπόλοιπο 98% των Ευρωπαίων πολιτών εκτίθεται σε επιβλαβή, μολυσμένο αέρα, πράγμα που συνδέεται με 400.000 θανάτους.
Στην ίδια μοίρα βρίσκονται οι μεγάλες πόλεις της χώρας, με την πρωτεύουσα να σημειώνει κατά μέσο όρο συγκέντρωση της τάξης 13,5 mg/m3. Οδηγείται, έτσι, στη δεύτερη χειρότερη κατηγορία σε επίπεδο μολυσμένου αέρα στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα, σε συγκεκριμένες περιοχές της Αττικής εντοπίζεται ακόμη μεγαλύτερη συγκέντρωση σωματιδίων, αγγίζοντας το όριο του απαγορευμένου.
Ειδικότερα, οι δέκα περιοχές της Αττικής με την περισσότερο επιβαρυμένη ατμόσφαιρα είναι ο Πειραιάς, το Περιστέρι, η Καλλιθέα, η Νίκαια, το Ίλιον, το Αιγάλεω, η Ηλιούπολη, η Νέα Σμύρνη, το Χαλάνδρι και το Κερατσίνι. Στις παραπάνω περιπτώσεις, οι συγκεντρώσεις σωματιδίων PM2,5 είναι πάνω από 19 μικρογραμμάρια.
Όπως σημειώνει το report του 2023 από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, «για να μειώσουμε σημαντικά τα PM2,5 στον αέρα που αναπνέουμε, πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπιση διακριτών ατμοσφαιρικών ρύπων σε διάφορους τομείς και δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της οικιακής θέρμανσης και της γεωργίας, αλλά και των μεταφορών, της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και της βιομηχανίας».
