Πόσους περισσότερους θανάτους λόγω ζέστης θα έχει η Αθήνα στο μέλλον

Αξέχαστο έχει μείνει το περασμένο καλοκαίρι σε κάθε κάτοικο του Λεκανοπεδίου, όχι όμως με την καλή έννοια:

Την ίδια στιγμή ανά την επικράτεια το θερμόμετρο έδειχνε τις υψηλότερες τιμές στην ιστορία των καταγραφών (+2.9°C σε σχέση με τη μέση τιμή της περιόδου 1991-2020), η διαβίωση εντός του πυκνοδομημένου και χωρίς ανάσες πρασίνου αστικού ιστού της πρωτεύουσας ήταν ανυπόφορη, μέσα σε ένα πραγματικά ατελείωτο σε διάρκεια κύμα καύσωνα που δεν υποχωρούσε ούτε τη νύχτα, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει περιθώριο ανακούφισης για τον οργανισμό και τελικά να βρισκόμαστε αντιμέτωποι με σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο για την υγεία, όπως είχε τονίσει με στοιχεία το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.

Δεν είναι μόνο το αίσθημα δυσφορίας που προκαλούν οι υψηλές θερμοκρασίες. Έχει επιβεβαιωθεί ότι υφίσταται ένα συγκεκριμένο όριο αντοχής στη θερμοκρασία σώματος για τον άνθρωπο (35°C), πάνω από το οποίο δέχονται πίεση ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού, κυρίως της καρδιάς και των νεφρών, με τραγική κατάληξη ειδικά για τα άτομα ευπαθών ομάδων.

Ακόμη μία μελέτη η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Medicine συμπεραίνει πως ο παραπάνω κίνδυνος πρόκειται να απασχολήσει έντονα τα αστικά κέντρα της Μεσογείου όπως είναι η Αθήνα, κατά τη διάρκεια του αιώνα που διανύουμε.

Συγκεκριμένα, συνεργαζόμενοι μελετητές από διαφορετικά πανεπιστημιακά ιδρύματα ανέλυσαν τη σχέση μεταξύ θερμοκρασίας και θνησιμότητας σε 854 πόλεις της Ευρώπης (πληθυσμού άνω των 50.000 κατοίκων), με βάση διαφορετικά σενάρια μεταβολής της μέσης θερμοκρασίας, αλλά και διάφορους αλληλένδετους παράγοντες, όπως σενάρια εξασθένισης του θερμικού κινδύνου ανά ηλικιακή ομάδα, επίπεδα ανταπόκρισης από την Πολιτεία, δημογραφικές αλλαγές κ.ά. – παράγοντες οι οποίοι καθιστούν τα αποτελέσματα της έρευνας ισχυρά από άποψη εγκυρότητας, περισσότερο από προηγούμενες μελέτες που έχουν δημοσιευθεί στο παρελθόν.

Μερικές από τις σημαντικές διαπιστώσεις που προέκυψαν είναι:

Σε κάθε πιθανό σενάριο που εξετάστηκε, μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα οι θάνατοι που σχετίζονται με τις υψηλές θερμοκρασίες θα υπερβαίνουν εκείνους που θα οφείλονται στο κρύο, παρότι ακόμη συμβαίνει το ανάποδο.
Συνολικά για την Ευρώπη, σε περίπτωση που του «μέσου» σεναρίου SSP2-4.5 (όπου η θερμοκρασία συγκρατείται ως το +3°C), οι θάνατοι από την ακραία ζέστη προβλέπεται να αυξηθούν στους 80-10 ανά 100.000 κατοίκους μετά το 2070, ενώ στο ακόμη πιο εφιαλτικό σενάριο SSP3-7.0 (περίπου +4°C) η ίδια τιμή θα σκαρφαλώσει στους 45.4, καταγράφοντας ένα άλμα της τάξης του 49.9%.
Εντοπίστηκε ισχυρή επίδραση στην αύξηση της θνητότητας από τη ζέστη στη Μεσόγειο, με ιδιαίτερα έντονες επιπτώσεις (πάνω από 50%) στην ανατολική Ισπανία, τη νότια Γαλλία, την Ιταλία και τη Μάλτα – περιοχές όπου διαπιστώνεται επίσης ο ταχύτερος ρυθμός αύξησης της θερμοκρασίας.

«Θα χρειαζόταν να γίνει μια τεράστια προσαρμογή προκειμένου να αντισταθμίσουμε τις επερχόμενες συνέπειες από την αύξηση της θερμοκρασίας», δήλωσε ο Pierre Masselo, στατιστικολόγος και περιβαλλοντικός επιδημιολόγος στη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου, που συνυπογράφει την έρευνα. Την ίδια στιγμή, «είναι δύσκολο να δούμε πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί μια τέτοια προσαρμογή».

Περισσότεροι χώροι πρασίνου και παθητικά κτίρια συγκαταλέγονται μέσα στις ενδεδειγμένες πρακτικές για τη μείωση της λεγόμενης αστικής θερμικής νησίδας που πολλαπλασιάζει τη ζέστη στα αστικά κέντρα, αλλά τα δεδομένα δείχνουν ότι δυστυχώς δεν επαρκούν.

Ποιο είναι το μέλλον της Αθήνας

Όσον αφορά την ελληνική επικράτεια, οι μελετητές συγκέντρωσαν στοιχεία για 14 πόλεις και όπως αναμενόταν η πρωτεύουσα διαπιστώνεται στη δυσχερέστερη θέση, όπως και μία από τις δυσχερέστερες σε ευρωπαϊκή κλίμακα, τουλάχιστον στο ενδεχόμενο του χειρότερου κλιματικού σεναρίου (SSP3-7.0) και εφόσον δεν θα εφαρμοστούν μέτρα για την αναχαίτιση των θερμοκρασιακών επιπτώσεων από την Πολιτεία.

Στο σχετικό γράφημα της έρευνας, η Αθήνα αποτυπώνεται σε δύσκολη θέση όποια και αν είναι η μεταβολή της θερμοκρασίας στο προσεχές μέλλον (+1,5°C έως +4°C) με βάση το παραπάνω σενάριο, όμως συγκεκριμένα στην ακραία επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής (+4°C) σκαρφαλώνει στις θέσεις με τους υψηλότερους θανάτους.

Όπως επεσήμανε αναλύοντας τους αριθμούς πίσω από το γράφημα η ομότιμη καθηγήτρια του ΕΚΠΑ Κλέα Κατσουγιάννη που συμμετείχε στην ομάδα των ερευνητών, σε αυτή την περίπτωση η Αθήνα διαπιστώνεται στη 6η χειρότερη θέση, δείχνοντας ότι μέχρι το 2099 οι θάνατοι από καύσωνες και θερμά επεισόδια θα έχουν φτάσει τους 87.523(!), εφόσον πάντα ισχύουν όλες οι συνθήκες της κλιματικής εκτροπής που περιγράφει το σενάριο SSP3-7.0.

Περισσότερες λεπτομέρειες για την περίπτωση της Αθήνας δεν παρουσιάζονται στη συγκεκριμένη έρευνα, πέρα απ’ τη γενική (θλιβερή) διαπίστωση για τη Μεσόγειο. Βέβαια, από αντίστοιχες έρευνες θερμοκρασιακών δεδομένων που έχουν δημοσιευθεί τα τελευταία χρόνια γνωρίζουμε ότι το Λεκανοπέδιο το 2050-2060 θα είναι κατά πάσα πιθανότητα αντιμέτωπο με +2,3°C και περισσότερους από 10 καύσωνες ανά σεζόν, ενώ ταυτόχρονα η πρώτη πανευρωπαϊκή εκτίμηση για την πρόκληση θανάτων από την αύξηση της θερμοκρασίας που είχε εκπονηθεί από το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Κομισιόν, έδειχνε έως και τριπλάσιους θανάτους από ζέστη για την Ελλάδα.

Για όσους αναζητούν εσπευσμένα εισιτήριο διαφυγής, προτιμάμε προορισμούς στη Βόρεια και Ανατολική Ευρώπη.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ