Στα Μανιάτικα ο χρόνος μοιάζει να κυλά λίγο πιο αργά
Η λιγότερο γνωστή συνοικία του Πειραιά δεν έχει κοσμοπολίτικο χαρακτήρα και κόσμο που φτάνει από τις γύρω περιοχές για να επισκεφτεί τα μαγαζιά της, έχει όμως μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία και συναρπαστικούς κατοίκους.
- 18 ΟΚΤ 2024
«Έχεις πάει ποτέ στα Μανιάτικα;», ρώτησα κάποια στιγμή τον συνάδελφο Άγγελο Κλάδη όταν γυρνούσαμε σπίτια μας με το μετρό μετά το γραφείο και χαζεύαμε τις στάσεις στον πίνακα πάνω από την πόρτα του συρμού. Δε θυμάμαι ποια ακριβώς ήταν η απάντησή του, αλλά εγώ δεν είχα πάει ποτέ στα Μανιάτικα, ούτε ήξερα που βρίσκονται και πως μοιάζουν και με έπιασε μια ξαφνική περιέργεια.
«Θα πάω να κάνω ρεπορτάζ στα Μανιάτικα», του είπα μετά από μερικές μέρες. «Να δω τελικά τι γίνεται εκεί και γιατί έφτιαξαν στάση μετρό, ενώ δεν έχει σε πιο σημαντικά σημεία του λεκανοπεδίου». Από όλες τις νέες στάσεις που δόθηκαν στην κυκλοφορία τον Οκτώβριο του 2023, αυτός ήταν που μου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση. Κι αν κρίνω από συζητήσεις που είχα με φίλους, δεν έκανε μόνο σ’ εμένα.
Για κάποιον λόγο πίστευα πως θα βγω από το μετρό και γύρω θα επικρατεί ερημιά ή θα έχει μόνο αποθήκες και συνεργεία. Δεν ξέρω γιατί μου είχε δημιουργηθεί αυτή η εντύπωση, αλλά τελικά αποδείχτηκε πως έκανα λάθος. Περίπου δηλαδή, γιατί συνεργεία είχε, έρημη όμως δεν τη λες καθόλου τη γειτονιά, αν και στον σταθμό επικρατούσε απόλυτη ησυχία, παρόλο που μαζί με εμένα κατέβηκε αρκετός κόσμος.
Το πρώτο πράγμα που βλέπεις κατεβαίνοντας από τον σταθμό είναι το επιβλητικό άγαλμα της Μανιάτισσας μάνας, άλλωστε η περιοχή κατοικούνταν για πολλές δεκαετίες κυρίως από Μανιάτες. Όπως μας ενημερώνει από το μπαλκόνι του ο κύριος Νίκος, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα την περιοχή διεκδικούσαν τόσο οι Μανιάτες όσο και οι Κρητικοί, με αποτέλεσμα να ξεσπούν συχνά συμπλοκές.
«Τελικά τη λύση την έδωσε ο Βενιζέλος», μάς λέει. «Φυσικά, έδωσε στους Κρητικούς την Καστέλα που είναι και το πιο ωραίο κομμάτι του Πειραιά για να είναι ευχαριστημένοι».
Η πιο επίσημη ιστορία βέβαια, λέει πως η πρώτοι Μανιάτες άρχισαν να καταφθάνουν στον Πειραιά ήδη από το 1880, καθώς οι εσωτερικοί μετανάστες από την Κρήτη είχαν ήδη προλάβει να «πιάσουν» τον λόφο του Προφήτη Ηλία. Έτσι, οι Μανιάτες περιορίστηκαν στον λόφο του Βώκου που βρισκόταν ακριβώς απέναντι, προκειμένου να μπορούν και εκείνοι να βρίσκονται κοντά στο λιμάνι.
Σε αντίθεση με τους Υδραίους, η εγκατάσταση των οποίων στην Ακτή Μιαούλη έγινε οργανωμένα και με την αρωγή της πολιτείας, οι Μανιάτες εγκαταστάθηκαν χωρίς συγκεκριμένο πλάνο στην περιοχή. Ο ένας έφερνε τον άλλο, μέχρι η περιοχή να αποκτήσει την τελική της μορφή. Μάλιστα, έφεραν μαζί τους και πολλά από τα έθιμα και τις συνήθειές τους, με κάποιους ιστορικούς να κάνουν λόγο ακόμα και για βεντέτες ή ακόμα πιο σωστό για γδικιωμό, όπως τις αποκαλούν στη Μάνη.
Οι περισσότεροι αφού εγκαταστάθηκαν τελικά στον Πειραιά άρχισαν να εργάζονται στο λιμάνι, κάνοντας τις «δύσκολες» δουλειές. Επειδή μέχρι τότε τα πλοία δεν μπορούσαν να δέσουν στο λιμάνι, αυτό που έκαναν κυρίως οι Μανιάτες ήταν να μεταφέρουν τους επιβάτες, αλλά και τα εμπορεύματα στη στεριά με τις βάρκες τους.
150 χρόνια πριν, οι Μανιάτες έφτασαν στον Πειραιά κρατώντας την κλειστή δομή της κοινωνίας που είχαν και στον τόπο που άφησαν και από τη βόλτα μου στο νέο τους σπίτι φαίνεται πως αυτό ισχύει σε μεγάλο βαθμό και σήμερα. Ενώ ο κεντρικός δρόμος έξω από το μετρό έσφυζε από ζωή, λίγοι ήταν εκείνοι που ήθελαν να μιλήσουν. Όλοι έμοιαζαν να βιάζονται, ενώ οι περισσότεροι ήταν απλά περαστικοί που έρχονταν στην περιοχή απλά και μόνο επειδή τους βόλευε το μετρό.
Όσοι όμως δέχτηκαν τελικά να μιλήσουν το έκαναν με χαμόγελο.
Όπως ο κύριος Μανώλης από το Ρέθυμνο, που αν και μένει στην Καστέλα έρχεται κάθε μέρα στα Μανιάτικα, γιατί δουλεύει σε ένα από τα συνεργεία της περιοχής. «Σαν την Καστέλα δεν έχει», θα μας πει με τη χαρακτηριστική κρητική προφορά, αλλά έχει αγαπήσει τους ανθρώπους στα Μανιάτικα.
Από την άλλη ο κύριος Μάρκος, γέννημα θρέμμα Πειραιώτης, διατηρεί κατάστημα με εκκλησιαστικά ήδη στον πιο κεντρικό δρόμο της περιοχής και δε θα την άλλαζε με τίποτα, ενώ θεωρεί πως η έλευση του μετρό στη γειτονιά μόνο καλό θα της κάνει, αφού θα τη γνωρίσει περισσότερος κόσμος και θα αρχίσει να την επισκέπτεται.
«Δεν έχω σκεφτεί ποτέ να φύγω από τα Μανιάτικα», μας λέει ο κύριος Κώστας που διατηρεί κουρείο στην οδό Αιτωλικού. Πρώτος ήρθε ο παππούς του από τη Μάνη και άνοιξε το κουρείο που αργότερα κληρονόμησε ο πατέρας του κύριου Κώστα και στη συνέχεια ο ίδιος. Η τέχνη πέρασε από γενιά σε γενιά.
«Μένω εδώ 51 χρόνια, όσα χρόνια ζω δηλαδή και αγαπάω πολύ την περιοχή. Από τους 100 ανθρώπους που θα δω στον δρόμο, στους 99 θα πω καλημέρα. Είμαστε μια γειτονιά, κάτι που αλλάζει με την έλευση του μετρό. Εγώ είχα συνηθίσει αλλιώς, αλλά εντάξει προσαρμόζομαι. Έχει φύγει πολύς κόσμος, αλλά έχει έρθει και πολύς κόσμος. Είναι ακόμα μια οικογενειακή γειτονιά και στα δικά μου μάτια παραμένει ιδανική για να μεγαλώσεις παιδιά», εξηγεί.
Για τη νεολαία βέβαια τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά.
«Εγώ ψάχνω να φύγω από τα Μανιάτικα», λέει ο 36χρονος Νίκος. «Δεν έχει και πολλά να κάνεις εδώ κι αν θες να πας μια βόλτα πρέπει να κατέβεις στον Πειραιά ή να πας με το μετρό στο κέντρο. Πριν το μετρό είχαμε ακόμα λιγότερες επιλογές».
Κι ενώ έξω από τη στάση του μετρό δεκάδες κόσμου πηγαινοερχόταν, στα στενά της συνοικίας επικρατούσε σχεδόν απόλυτη ησυχία, που έσπαγε πότε-πότε από τους πιο παλιούς που συνομιλούσαν με τους γείτονές τους από τα μπαλκόνια.
Τα χαμόσπιτα έστεκαν δίπλα στις καινούργιες πολυκατοικίες και αν ανέβαινες κάπου ψηλά θα έβλεπες σίγουρα τον Πειραιά και το γαλάζιο της θάλασσάς του. Τα Μανιάτικα μπορεί να μοιάζουν κολλημένα στον χρόνο, τα πράγματα αλλάζουν όμως με ρυθμούς πιο γρήγορους απ’ όσο ίσως αντιλαμβάνονται οι κάτοικοί τους. Μένει να δούμε αν η αλλαγή θα είναι για καλό.
Εγώ πάντως θα ξαναπάω.
