Τα πιο αμφιλεγόμενα δημόσια γλυπτά της Αθήνας
Από τον στρουμπουλό Θησέα στην πλατεία Κοτζιά μέχρι το άχαρο χωρίς νερό Πεντάκυκλο στην Ομόνοια, συγκεντρώσαμε τα δημόσια γλυπτά που εγείρουν τις μεγαλύτερες αντιδράσεις μεταξύ όσων κατοικούν και κινούνται στην Αθήνα.
- 17 ΙΑΝ 2024
Η κίνηση των αυτοκινήτων δεν σταματάει λεπτό στη Βασιλίσσης Όλγας και το τεράστιο γλυπτό του Βαρώτσου, όπως είναι γερμένο προς τα μπροστά με τις γυάλινες κοφτερές πλάκες του να σκίζουν τον αέρα, μοιάζει σήμερα σαν να ήρθε στη ζωή από τη φρενήρη καθημερινότητα του ίδιου του σημείου, παρά σαν να τοποθετήθηκε από ανθρώπινο χέρι.
Εντούτοις, πίσω στο 1987, ο Δρομέας είχε σχεδιαστεί από τον διακεκριμένο γλύπτη όχι για το παρκάκι απέναντι από το Χίλτον, αλλά για την πλατεία Ομονοίας (όπου και τοποθετήθηκε για μερικά χρόνια), κι οι αντιδράσεις κατά τα αποκαλυπτήρια υπήρξαν τρομερά σκληρές και άδικες για ένα γλυπτό το οποίο έμελλε να αποτελέσει από τα πιο αναγνωρίσιμα τοπόσημα της πόλης.
Οι λόγοι που ενδέχεται να πυροδοτήσουν το μένος της κοινής γνώμης σε αυτόν τον τομέα δεν έχουν αλλάξει και πολύ από τότε: το μέγεθος και η κυριαρχία της παρουσίας ενός γλυπτού στον χώρο, το κατά πόσο συμβαδίζει με τα γνώριμα στο ευρύ κοινό μνημεία ή εκφράζει κάτι πιο πρωτοποριακό, οι ιδεολογικές αξίες που υποστηρίζει (ή ανατρέπει) και ο διάλογος που αναπτύσσει με τον αστικό χώρο παίζουν σίγουρα ρόλο στην τελική ετυμηγορία, η οποία δυστυχώς, όπως παρατηρείται, τείνει να είναι περισσότερο καταγγελτική παρά λελογισμένη.
Άμα αρχίσει κύμα κατακραυγής, δύσκολα μένει χώρος να ακουστεί ακόμη και ο ίδιος ο δημιουργός.
Ένα χρονικά κοντινότερο παράδειγμα λιντσαρίσματος σε δημόσιο γλυπτό ήταν η περίπτωση του «διαβολικού» Phylax στο Παλαιό Φάληρο, αν θυμάστε, του «κόκκινου αγγέλου» που βανδαλίστηκε και τελικά αφαιρέθηκε. Την ίδια στιγμή, στις διαδικτυακές και διά ζώσης συζητήσεις όσων ζουν και κατοικούν σε αυτή την πόλη, επανέρχονται συχνά πυκνά ορισμένα δημόσια γλυπτά τα οποία έχουν γλιτώσει από το λιντσάρισμα, αλλά όχι από την ειρωνεία. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι είναι άσχημα, αλλά ότι μερίδα κατοίκων αδυνατεί να τα αποδεχτεί μέχρι σήμερα, ακόμη και αν έχουν περάσει χρόνια από όταν έγιναν τα αποκαλυπτήρια.
Πεντάκυκλο, Πλατεία Ομονοίας
Μια από τις πολλές φορές που αποφασίστηκε η αναμόρφωση της πλατείας Ομονοίας, συγκεκριμένα το 2001, την ευθύνη είχε η Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων και έπειτα από διαγωνισμό αποφασίστηκε η τελική εικόνα, με το ιδιαίτερο αλλά βραβευμένο στην Μπιενάλε της Βενετίας υδροκινητικό γλυπτό του Γιώργου Ζογγολόπουλου να τοποθετείται στα ανατολικά, εντός ειδικά διαμορφωμένης δεξαμενής. Κανονικά, δηλαδή, στους πέντε μεταλλικούς κύκλους του γλυπτού ρέει διαρκώς νερό, ενώ χωρίς αυτό η κατασκευή δείχνει παντελώς άχαρη, έως και αόρατη.
Το έργο στιγματίστηκε ακόμη παραπάνω το 2018, όταν σκαρφάλωσε επάνω του άνδρας και απειλούσε να αυτοκτονήσει.
Θησέας, Πλατεία Κοτζιά
Μπορείς να καταλάβεις τι δείχνει; «Ασύμμετροι όγκοι, με ευθείες και κυρίαρχες καμπύλες γραμμές, σε μια καθαρά αφηρημένη σύνθεση, με το όνομα του μυθικού ιδρυτή της πόλης», λέει το σχετικό λήμμα στον οδηγό της Ζέτας Αντωνοπούλου για τα γλυπτά της Αθήνας, και σκύβοντας στη σκουριασμένη πλέον επιγραφή του έργου, θα διαβάσεις «Θησέας».
Για πολλούς, η μοντέρνα γεωμετρική απόδοση σε ορείχαλκο της σημαντικότατης γλύπτριας Σοφίας Βάρη (που απεβίωσε το 2023) είναι ακατανόητη και παράταιρη, αλλά κατά τη γνώμη μας είναι από τα ομορφότερα παραδείγματα δημόσιας γλυπτικής στο κέντρο.
Μνημείο Εθνικής Συμφιλίωσης, Πλατεία Κλαυθμώνος
Ένα αναμφίβολα γιγαντιαίο γλυπτό το οποίο συμβολίζει τη συμφιλίωση – τρεις μακρόστενες μορφές σε πυραμιδοειδή διάταξη που σμίγουν, υψώνοντας τα χέρια στον ουρανό, προς ένδειξη σύμπνοιας και νίκης. Πρόκειται για το έργο το οποίο προέκυψε από τον πρώτο καλλιτεχνικό διαγωνισμό του Δ. Αθηναίων, το έτος 1987, με νικητή τον γλύπτη Βασίλη Θεοδωρόπουλο.
Η επιβλητική παρουσία του σκουρόχρωμου ορείχαλκου στην τόσο παραμελημένη πλατεία Κλαυθμώνος δημιουργεί σήμερα αισθήματα μάλλον απογοήτευσης, παρά υπερηφάνειας.
Μαρία Κάλλας, Διονυσίου Αρεοπαγίτου
Έπειτα από πολλά χρόνια εκκωφαντικής σιωπής στον τομέα των δημόσιων γλυπτών στον Δ. Αθηναίων, το 2021 γίνονται τα αποκαλυπτήρια στο νέο άγαλμα το οποίο φιλοτεχνήθηκε για να τιμήσει την αιώνια ντίβα, αλλά μάλλον αντίθετο ήταν το αποτέλεσμα που επέφερε. Το έργο της κατά τα άλλα καταξιωμένης γλύπτριας Αφροδίτης Λίτη έγινε αμέσως αντικείμενο σαρκασμού και απαξίωσης, κυρίως για το εκτυφλωτικό χρυσό με το οποίο ήταν κατασκευασμένο, σαν «αγαλματάκι των Όσκαρ» είτε «ο κακός από το Terminator 2».
Μια βουτιά στον κόσμο μας, Ερμού
Μια τριετία μετά την πεζοδρόμηση της Ερμού, ένα ζευγάρι από πατούσες σε ανάποδη θέση και άλλα κομμένα μέλη βρέθηκαν να κοσμούν για κάποιον μέχρι σήμερα ανεξήγητο λόγο ένα από τα πρώτα συντριβάνια του πολυσύσχναστου αυτού εμπορικού δρόμου. Η μαρμάρινη σύνθεση ανήκει στον Κυριάκο Ρόκο και πλέον έχει πληγεί σημαντικά από περιβαλλοντικές και βιολογικές επικαθήσεις, αναπτύσσοντας μια μαύρη κρούστα διάβρωσης στην επιφάνεια.
Πόσο πιο άσχημο μπορεί να γίνει;
