Τα πνεύματα της Πειραιώς και άλλοι 4 αστικοί θρύλοι της Αθήνας
Ουρλιαχτά από στοιχειωμένα υπόγεια, λευκοντυμένες νεράιδες σε λίμνες, κρυφές στοές και άλλες ιστορίες που τριγυρνούν στα χείλη των Αθηναίων από την εποχή του Μεσοπολέμου.
- 12 ΣΕΠ 2023
«Οι μύθοι έχουν το δικό τους μοτίβο επιδημίας», έχει γράψει ο Καναδός συγγραφέας Peter Watts, έχοντας εντρυφήσει στο πεδίο της επιστημονικής φαντασίας, «κάθε μύθος ξεκινάει από ένα μεμονωμένο γενεσιουργό περιστατικό· η πληροφορία εξαπλώνεται από αυτό το σημείο, μεταλλάσσεται και στη συνέχεια διασταυρώνεται με άλλα στοιχεία – είναι σαν μια κωνική μάζα από νήματα που εκτείνονται προς το μέλλον». Οι προεκτάσεις αυτών των νημάτων, όπως θα δούμε και σε μερικές περιπτώσεις αστικών θρύλων που ξεκίνησαν στην Αθήνα του μεσοπολέμου, φτάνουν μέχρι το σήμερα.
Θα έχεις ακούσει κατά πάσα πιθανότητα για δαιδαλώδη δίκτυα στοών κάτω από την επιφάνεια της Αθήνας. Θα έχεις ακούσει για τα ουρλιαχτά, τα μυστήρια σύμβολα και το λευκοντυμένο κορίτσι στο Σανατόριο της Πάρνηθας. Κάποια από τα «ανεξήγητα φαινόμενα» που κυκλοφορούσαν στα χείλη των Αθηναίων παλιότερα, από την άλλη, έχουν πια εξαφανιστεί. Τις περισσότερες φορές, επειδή εξαφανίστηκαν τα δεδομένα που πυροδοτούσαν τις φήμες (π.χ. λίμνες που μπαζώθηκαν και εγκλήματα που ξεχάστηκαν).
«Στο τέλος», όπως διαπίστωνε και ο συγγραφέας, «οι μύθοι θα ξεθυμάνουν και θα χαθούν· ο κώνος θα καταλήξει διασκορπισμένος στο άπειρο».
Τα πνεύματα της οδού Πειραιώς
Στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Ακρόπολις το οποίο κυκλοφόρησε στις 3 Οκτωβρίου του 1936, ένα απόσπασμα είναι αφιερωμένο στα «φαντάσματα – εν μέσαις Αθήναις», όπως ανέφερε με κεφαλαία γράμματα ο τίτλος. Η είδηση ήταν πως, σύμφωνα με διάφορους αυτόπτες μάρτυρες, μια μυστηριώδης νεκρική πομπή έκανε την εμφάνισή της κάθε βράδυ επί της Πειραιώς για μήνες. Τα μεσάνυχτα –λέει– φαίνονταν από μακριά οι μαυροφορεμένοι συγγενείς, παπάδες με πετραχήλια και φυσικά το φέρετρο, ενώ κατευθύνονταν προς άγνωστη κατεύθυνση.
Υπήρχαν αναφορές για κοπάδια ζώα που πορεύονταν μυστηριωδώς στον αέρα, για οντότητες που ήταν άυλες, όπως και ένα αγριογούρουνο έτοιμο να κόψει στα δύο όποιον άτυχο συναντούσε στον δρόμο του.
Ο θρύλος που κυκλοφορούσε στα στόματα των Αθηναίων τη δεκαετία του 1930, αποκτώντας όλο και πιο ανατριχιαστικές λεπτομέρειες, είχε συνδεθεί με ένα άδικο έγκλημα – τη δολοφονία ενός κατοίκου ονόματος Πατουλίδη από μερικούς ναύτες, όταν προσπάθησε να τους εμποδίσει από σεξουαλική επίθεση εις βάρος διερχόμενων κοριτσιών.
Το στοιχειωμένο Σανατόριο στην Πάρνηθα
© Eurokinissi / ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΤΩΝΗΣ
Αναμφίβολα, το πιο διάσημο από τις εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις στο Λεκανοπέδιο που πρωταγωνιστούν στις ιστορίες (και τις εμπειρίες) εκείνων που ψάχνουν την ανατριχίλα του άγνωστου και του μυστηριώδους. Το Σανατόριο λειτούργησε για 40 χρόνια στις αρχές του περασμένου αιώνα, βοηθώντας στην καταπολέμηση της φυματίωσης που οργίαζε τότε.
Αργότερα, μετατράπηκε σε ξενοδοχείο, έπειτα σε σχολή τουριστικών επαγγελμάτων και από το 1985 εγκαταλείφθηκε. Και όπως ήταν έτσι τοποθετημένο στη μέση του πουθενά, στον δρόμο της Πάρνηθας, με τόσους ορόφους και ρημαγμένα δωμάτια, έδωσε τροφή για απίστευτες ιστορίες – ιστορίες για ουρλιαχτά και κραυγές από το υπόγειο, πόρτες που χτυπούν λυσσασμένα, αλυσίδες που σέρνονται, μυστηριώδη σύμβολα όπως και μια ιστορία για το φάντασμα ενός φυματικού κοριτσιού, το οποίο λέγεται πως νοσηλευόταν εκεί τον περασμένο αιώνα.
Εικάζεται ότι το μέρος είχε χρησιμοποιηθεί για τελετουργικά μαύρης μαγείας, μάλιστα.
Η τρύπα της Μοίρας στο Καλλιμάρμαρο
Το μόνο κομμάτι που έχει διασωθεί μέσα στο πέρασμα των αιώνων από το εμβληματικό αρχαίο Στάδιο του Λυκούργου (και δεν ανήκει στην ανακατασκευή των Ernst Ziller και Αναστάση Μεταξά, απ’ όπου προέκυψε στην ίδια θέση το σημερινό Καλλιμάρμαρο) είναι η τρύπα της Μοίρας: μια υπόγεια σήραγγα 57 μέτρων κάτω από το ανατολικό ανάλημμα για να εισέρχονται οι αθλητές στο στάδιο.
Το όνομα αυτό προέκυψε μεταγενέστερα, βέβαια, όταν το στάδιο είχε εγκαταλειφθεί και η μυστηριώδης (κρυφή για χρόνια) στοά γέννησε θρύλους για μάγισσες, που εκτελούσαν εκεί τα τελετουργικά τους.
Κανένα συγκεκριμένο περιστατικό δεν έχει καταγραφεί, ωστόσο.
Η «μαγεμένη λίμνη» της Πεντέλης
Εκεί που σήμερα βρίσκεται το γήπεδο του Νεοπεντελικού Ομίλου, πριν το ’65 απλωνόταν μια μικρή λίμνη, η οποία συνοδευόταν από δυσανάλογα μεγάλους αστικούς θρύλους.
Η λίμνη Θάλωσσι λέγεται πως ήταν γεμάτη με λάμιες και νεράιδες, που φόνευαν τους ανυποψίαστους επισκέπτες. Οι ντόπιοι ανέφεραν λευκοντυμένες γυναίκες που χόρευαν και έκαναν φιλήδονα καλέσματα τα μεσάνυχτα. Έλεγαν, επίσης, ότι αντί η λίμνη να γεμίζει νερό τον χειμώνα, εκείνη στέρευε, ενώ μέχρι και η προέλευσή της είχε αέρα μυστηρίου, μιας και φημολογούταν ότι προκλήθηκε από πτώση μετεωρίτη.
Μάλιστα, το 1931, ο (υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες) θάνατος ενός νεαρού στρατιώτη οδήγησε τη μυστηριώδη λίμνη στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων της εποχής, φουντώνοντας τα σενάρια για τα ανεξήγητα φαινόμενα που συμβαίνουν στον βυθό της.
Το μυστικό δίκτυο των υπόγειων στοών
© Ορέστης Σεφέρογλου / Athens City Festival
Για την παραφιλολογία που έχει ανθίσει γύρω από την υπόγεια Αθήνα και τα ατελείωτα δαιδαλώδη δίκτυα που ενώνουν τη μία της άκρη με την άλλη, κάτω απ’ τη μύτη όλων μας, ευθύνονται μερικά best seller των ’90s.
«Σε πολλές περιπτώσεις, η αλήθεια για την υπόγεια Αθήνα διαφέρει από όσα έχουμε ακούσει ή τυχόν διαβάσει», είχε αποσαφηνίσει ο Παναγιώτης Δευτεραίος από την Terra Incognita, σε πρόσφατη ξενάγηση που παρακολουθήσαμε.
Βεβαίως, κρύπτες και καταφύγια υπάρχουν σε συγκεκριμένα σημεία, όπως και υπόγειες διαδρομές των δικτύων υδροδότησης, όπως του Πεισίστρατου και του Ηριδανού, αλλά είναι ανεπιβεβαίωτη η θεωρία ότι κάτω από την πόλη υπάρχει μια δεύτερη πλήρως ανεπτυγμένη πόλη, με αποτέλεσμα να φτάνεις από τον Λυκαβηττό στον Πειραιά και από την Πεντέλη στην Πάρνηθα.
