Τα βιομηχανικά μνημεία της Αθήνας που είναι έτοιμα να αποκτήσουν νέα ζωή

Χωρίς να σημαίνει ότι είναι βέβαια η αναβίωσή του, είναι μία νίκη για τη βιομηχανική ιστορία της πόλης, που δυστυχώς παραμένει εκείνη που απολαμβάνει τη μικρότερη αναγνώριση, μιας και γενικότερα ο όρος «βιομηχανική αρχαιολογία» είναι σχετικά πρόσφατος:

Το εργοστάσιο της Ελληνικής Εριουργίας στη Νέα Ιωνία, που αποτέλεσε ένα πλήρες κλωστοϋφαντουργικό συγκρότημα κάθετης παραγωγής και αργότερα αποτέλεσε επίσης εγκατέστησε σε ένα του σημείο το εργαστήριο ο αείμνηστος γλύπτης Γιώργος Λάππας, σώζεται από τη λήθη και την πιθανή καταστροφή. Το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε την κήρυξή του ως μνημείου νεότερου πολιτισμού.

Με αφορμή τη χαρμόσυνη είδηση για τη διάσωση του κτιρίου της Ελληνικής Εριουργίας στη Νέα Ιωνία, συγκεντρώσαμε τα βιομηχανικά μνημεία τα οποία είναι έτοιμα να αποκτήσουν νέα χρήση, παραθέτοντας κάθε φορά τα επικαιροποιημένα στοιχεία από τις εξελίξεις.

Μνημείο το εργαστήριο του Γιώργου Λάππα

Αεροφωτογραφία του 1928 όπου εμφανίζεται η χωροθέτηση και η πίσω όψη του κτηρίου

Η γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων για τον χαρακτηρισμό του συγκεκριμένου κτιρίου ως μνημείου στηρίχθηκε με το γεγονός ότι «διαθέτει αξιόλογα αρχιτεκτονικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά, εντασσόμενο στην ειδική κατηγορία βιομηχανικών συγκροτημάτων του πρώτου μισού του 20ου αιώνα» και «αποτελεί τοπόσημο της βιομηχανικής ιστορίας της περιοχής ως ενδιαφέρον δείγμα δημιουργικής επανάχρησης κτιρίου», αφού από το τέλος της δεκαετίας του 1970 είχε μετατραπεί σε εργαστήριο του Γιώργου Λάππα.

Βέβαια, στην ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ δεν υπήρξε αναφορά για τα σχέδια αξιοποίησης και αναβίωσης του χώρου.

Το εργοστάσιο Τσαούσογλου Πειραιώς 260

Με το που ανακοινώθηκε στις αρχές του έτους ότι το συγκρότημα-έδρα του Φεστιβάλ Αθηνών εξαγοράστηκε και πλέον ανήκει ιδιοκτησιακά στο ΥΠΠΟΑ, γεννήθηκε η προσδοκία για τη δημιουργία ενός ακόμη πιο δυναμικού, σύγχρονου και πολυπρόσωπου πόλου πολιτισμού.

Μέχρι στιγμής έχει εγκριθεί από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων η μελέτη για την αναδιαμόρφωση του κηρυγμένου ως μνημείου κτιρίου Α (πρώην εργοστάσιο Τσαούσογλου) για τη ριζική αναβάθμιση των εγκαταστάσεων του ΟΔΑΠ (Οργανισμός Διαχείρισης & Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων) με σύγχρονα εργαστήρια παραγωγής πιστών αντιγράφων, γλυπτοθήκη-μοντελοθήκη και αποθήκες. Παράλληλα, στον ενδιάμεσο χώρο του συγκροτήματος (που θα αυξηθεί, καθώς θα κατεδαφιστούν τα μεταγενέστερα κτίρια που ιστορικά είναι ασήμαντα) θα αναπτυχθεί ένα «σφύζον πάρκο», όπως είχε αναφερθεί από την Υπουργό, με φυτεμένα δέντρα, θάμνους και κάθετους κήπους.

Το Κυβερνητικό Πάρκο στην ΠΥΡΚΑΛ

Ενώ οι προσφυγές κατοίκων και φορέων για την ακύρωση του έργου δεν έχουν ακόμη εκδικαστεί απ’ το ΣτΕ, τρέχει κανονικά ο διαγωνισμός ανεύρεσης του επενδυτή που θα αναλάβει τη mega-ανάπτυξη του Κυβερνητικού Πάρκου «Ανδρέας Λεντάκης» στο ακίνητο των εγκαταστάσεων της ΕΒΟ-ΠΥΡΚΑΛ στη Δάφνη.

Πρόκειται για ακίνητο έκτασης 154 στρεμ. (μεγαλύτερο δηλαδή απ’ τον Εθνικό Κήπο), για το οποίο, παρότι έχει εγκριθεί σχέδιο από το 1996 που ορίζει τη χρήση του προς όφελος των κατοίκων μετά τη μετεγκατάσταση της ΠΥΡΚΑΛ, προωθείται από το 2021, με fast track διαδικασίες, το σχέδιο της μετατροπής του σε έδρα υπουργείων και υπηρεσιών του Δημοσίου, με κτίρια που θα φτάνουν τελικά ως και 24 ορόφους για να καλύψουν τις αριθμητικές ανάγκες. Στο ενδιάμεσο αυτών (εάν όντως προχωρήσει το έργο στην υλοποίηση, με ορίζοντα το λιγότερο το 2029), θα αναπτύσσεται πάρκο δημόσιας χρήσης με έκταση περίπου 77 στρεμ.

Οι κοινωνικές κατοικίες στη ΧΡΩΠΕΙ

Έπειτα από τρεις άδοξους διαγωνισμούς, πολλές παρατάσεις και ακόμη περισσότερες ανατιμήσεις στον προϋπολογισμό του έργου, ναυάγησε το σχέδιο για τη δημιουργία της «ελληνικής Silicon Valley» στο χαρακτηρισμένο διατηρητέο βιομηχανικό συγκρότημα κτιρίων ΧΡΩΠΕΙ, που υπάρχει στο τραπέζι από το 2019.

Σύμφωνα με όσα ανακοινώθηκαν στη ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο, το εμβληματικό ακίνητο των 18 στρεμ. στην Πειραιώς πρόκειται τελικά να αξιοποιηθεί για την ανάπτυξη συγκροτήματος κοινωνικής στέγης, με 300 διαμερίσματα, από τα οποία «έναν συγκεκριμένο αριθμό θα κρατήσει ο κατασκευαστής και τα υπόλοιπα θα δοθούν στο Δημόσιο για να ενοικιαστούν με χαμηλότερο ενοίκιο».

Το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων στο Σιλό Πειραιά

Σε φάση κατασκευής έχει περάσει το πολυαναμενόμενο πρωτοποριακό Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων στον Πειραιά, ένα μουσείο με ευρήματα από όλες τις ελληνικές θάλασσες για το οποίο είχε (από το 2013) αποφασιστεί κατόπιν του σχετικού αρχιτεκτονικού διαγωνισμού να στεγαστεί σε βιομηχανικό κτίριο του Σιλό, που βρίσκεται στον χώρο του ΟΛΠ – ένα χώρο του 1936 που μέχρι πρότινος λειτουργούσε ως αποθήκη σιτηρών στη ζώνη του επιβατικού λιμένα.

Με όλες τις απαραίτητες παρεμβάσεις ώστε να πληρεί τις σύγχρονες μουσειακές ανάγκες, το βιομηχανικό κτίριο της σιταποθήκης θα ανακατασκευαστεί, θα επεκταθεί φτάνοντας τα 13.000 τ.μ. και τελικά πρόκειται να προσφέρει στον επισκέπτη μια εμπειρία «κατάδυσης» στο παρελθόν, στους χαμένους κάτω απ’ το νερό οικισμούς και σε ομοιώματα βυθισμένων πλοίων. Συν τοις άλλοις, η πολυαναμενόμενη ανάπλαση υψηλής πολιτιστικής αξίας θα αναζωογονήσει μια περιοχή του λιμανιού που παραμένει αναξιοποίητη.

Το Καμίνι στον δήμο Πετρούπολης

Στο βουνό της Πετρούπολης, πέρα απ’ το έντονο φάγωμα του βράχου που διακρίνεται από χιλιόμετρα μακριά, ξεχωρίζει αμέσως το (διαστάσεων 16×40 μ.) καμίνι τύπου Hoffman, που λειτουργούσε μέχρι τη δεκαετία του 1970 και μαρτυρά την ιστορία της εξόρυξης στην περιοχή.

Πλέον, βρίσκεται στην τελική ευθεία η διαδικασία αποκατάστασης του μνημείου το οποίο θα μετατραπεί σε εκθεσιακό χώρο με αντικείμενο την ιστορία της εξόρυξης της πέτρας στην περιοχή, ενώ παράλληλα υλοποιείται και ανάπλαση στον περιβάλλοντα χώρο για να φιλοξενεί πολιτιστικές δραστηριότητες αλλά και να είναι περισσότερο φιλικός για περπάτημα και βόλτα στους κατοίκους και τους επισκέπτες του Ποικίλου Όρους.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ