Τι αλλάζει στα μπόνους ύψους των κτιρίων με τη νέα απόφαση του ΣτΕ
- 12 ΔΕΚ 2024
Η κατάληξη στην πολυκύμαντη υπόθεση με τα μπόνους συντελεστών δόμησης υπέρ των «πράσινων» κτιρίων που τα τελευταία χρόνια ξεπετάγονταν σαν τα μανιτάρια στο κέντρο και τα προάστια, υπογράφεται τελικά υπέρ των δήμων και του γενικότερου δημοσίου συμφέροντος: όπως ανακοίνωσε ο Πρόεδρος του ΣτΕ Μιχαήλ Πικραμένος (προκαταβολικά της επίσημης απόφασης που θα εκδοθεί τον Ιανουάριο), η Ολομέλεια έκρινε αντισυνταγματικές τις επίμαχες διατάξεις στον ΝΟΚ και αποφάσισε την ακύρωσή τους, αλλά με κάποιους σημαντικούς αστερίσκους.
Επί της αρχής της απόφασης που προαναγγέλθηκε, οι δήμοι δήλωσαν ικανοποιημένοι και δικαιωμένοι για τον αγώνα που έδωσαν για «να προστατεύσουμε τη φυσιογνωμία των πόλεών μας και την ποιότητα ζωής των πολιτών των τοπικών μας κοινωνιών», όπως ανέφερε η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ).
Να θυμίσουμε ότι από το 2022 ως σήμερα όλο και περισσότεροι δήμοι, από Άλιμο και Βάρη-Βούλα-Βουλιαγμένη στα νότια μέχρι Μαρούσι, Αγία Παρασκευή και Κηφισιά στα βόρεια αλλά και τον Δήμο Αθηναίων στον κεντρικό τομέα, είχαν ταχθεί ενάντια στα πολυώροφα κτίρια που υπερέβαιναν τους ανά περιοχή συντελεστές δόμησης με χρήση φυτεμένων δωμάτων στην οροφή, βρίσκοντας όμως σταθερά απέναντί τους το κεντρικό κράτος και το ΥΠΕΝ.
Για όλο αυτό το διάστημα, από τη μία υπερψηφίζονταν με πανηγυρικό τόνο αποφάσεις στα δημοτικά συμβούλια για αναστολή χορήγησης οικοδομικών αδειών, και απ’ την άλλη ακολουθούσαν οι ακυρώσεις επί των παραπάνω αποφάσεων από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής, που υποδείκνυε ότι την αποκλειστική αρμοδιότητα για αποφάσεις αναστολής οικοδομικών αδειών φέρει το Υπουργείο και όχι οι δήμοι. Παράλληλα, το ΣτΕ που έχει ρόλο ανώτατου δικαστηρίου για τον έλεγχο νομιμότητας των διοικητικών πράξεων, έδινε διαταγές για προσωρινό πάγωμα και «αποφυγή τετελεσμένων», μέχρις ότου εκδοθεί η τελική απόφαση για το θέμα από την Ολομέλεια.
Όπως είναι λογικό, με την παραπάνω διελκυστίνδα σε εξέλιξη, το τοπίο δεν ήταν ξεκάθαρο ούτε για τον κατασκευαστικό κλάδο, ούτε για τον χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία που θα έχουν στο άμεσο μέλλον οι περιοχές. Αλλάζει, άραγε, η κατάσταση με τα νέα δεδομένα ή βιαστήκαμε να πανηγυρίσουμε;
Αρχικά, τι αναφέρει η απόφαση;
Στην ανακοίνωση που δόθηκε στη δημοσιότητα από τον πρόεδρο του ΣτΕ μέσω Δελτίου Τύπου αναγράφεται ότι οι επίμαχες διατάξεις αντίκεινται στο άρθρο 24 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος, όμως όχι εξαιτίας του περιεχομένου τους, αλλά «για τον λόγο ότι παρέχεται με τις διατάξεις αυτές, απευθείας στις υπηρεσίες δόμησης, η δυνατότητα να εκδίδουν οικοδομικές άδειες, κατ’ απόκλιση, και μάλιστα ουσιώδη, από τους ισχύοντες κατά το πολεοδομικό καθεστώς κάθε περιοχής όρους δόμησης».
Επομένως, παύει εντελώς να ισχύει η δυνατότητα χρήσης του μπόνους;
Όχι ακριβώς. Το μέτρο θα παγώσει για τώρα, αλλά η ανακοίνωση αφήνει ανοιχτό το παράθυρο ισχύος του μπόνους, ανάλογα με το πολεοδομικό σχέδιο το οποίο θα εκδοθεί ανά περιοχή. Τα τελευταία χρόνια, να θυμίσουμε, βρίσκεται σε εξέλιξη συνολικό πρόγραμμα πολεοδομικής αναβάθμισης, όπου όλοι οι δήμοι ανά την επικράτεια καλούνται να καταθέσουν τοπικά και ειδικά πολεοδομικά σχέδια (ΤΠΣ και ΕΠΣ).
Άρα θα είναι απόφαση των δήμων για το αν θα υιοθετήσουν το μπόνους;
Αυτό είναι το θετικό (και λογικό) σενάριο, αλλά ενδέχεται να μην ισχύσει ούτε αυτό. Προς απάντηση στις νέες εξελίξεις, το ΥΠΕΝ έσπευσε να διευκρινίσει πώς τα κίνητρα αύξησης της δόμησης με αντιστάθμισμα τον ενεργειακό χαρακτήρα των κτιρίων «θα προβλεφθούν, όπου αυτό καθίσταται αναγκαίο, στο πλαίσιο του τοπικού, πολεοδομικού σχεδιασμού το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη». Η απόφαση δηλαδή θα ανήκει και πάλι στην κεντρική διοίκηση, με τους δήμους πιθανότατα σε ρόλο γνωμοδότη. Όπως αναφέρθηκε, θα υπάρξει ειδική νομοθετική ρύθμιση αμέσως μετά τη γνωστοποίηση της τελικής απόφασης του ΣτΕ.
Τι θα ισχύσει με όλες τις «αντισυνταγματικές» οικοδομές που είναι ήδη σε εξέλιξη;
Δεν επηρεάζονται καθόλου. Το μέτρο δεν έχει αναδρομική αλλά μελλοντική ισχύ. Για την ακρίβεια, καμία υφιστάμενη οικοδομή (πλην όσων αποτελούν ήδη αντικείμενο προσφυγής), είτε αυτή η οικοδομή έχει ήδη ολοκληρωθεί είτε με οποιονδήποτε τρόπο έχουν απλώς αρχίσει οι εργασίες σε αυτή (π.χ. χωματουργικές) πριν από την έκδοση της τελικής απόφασης του ΣτΕ τον Ιανουάριο, δεν επηρεάζεται από την απόφαση του ΣτΕ.
Επομένως, το πρωτοφανές γεγονός ότι η απόφαση του ΣτΕ δημοσιεύθηκε περίπου έναν μήνα προτού εκδοθεί, εγείρει υποψίες, ενώ τελικά παραμένουν πολλά παράθυρα ανοιχτά σχετικά με την πυκνότητα και τον αισθητικό χαρακτήρα που θα πάρει η πρωτεύουσα στο άμεσο μέλλον.
