Τι να κάνεις αν αντιληφθείς εγκλωβισμένη γάτα έξω στην πόλη
Μερικές πρακτικές οδηγίες και αστερίσκοι για τα ζώα που κινδυνεύουν. Μιλήσαμε με τον Αλέξη Μαντζώρο, ιδρυτικό μέλος της εθελοντικής ομάδας Alma Libre που ανταποκρίνεται σε επείγοντα περιστατικά διάσωσης ζώων στην Αττική.
- 29 ΝΟΕ 2023
«Σε κάθε πιθανό και απίθανο μέρος», απαντάει με ταχύτητα ο Αλέξης Μαντζώρος, όταν τον ρωτάω για τα σημεία που μπορεί να βρεθεί παγιδευμένο ένα μικρό γατί, και αμέσως μετά παραθέτει επί τροχάδην μερικές κατηγορίες περιστατικών που έχει κληθεί να διαχειριστεί η ομάδα μέχρι σήμερα:
Μέσα σε ψευδοροφές, μέσα σε σωλήνες υδρορροής όπου τρυπώνουν ειδικά τα μωρά και μετά αδυνατούν να βγουν, σε φρεάτια υπονόμων πολύ συχνά («έχουμε δει περιπτώσεις που το ρείθρο κατά μήκος του δρόμου είναι αρκετά μεγάλο για να χωρέσει μέχρι και μικρό παιδί»), αλλά και φυσικά στα εσωτερικά μέρη του αυτοκινήτου, τώρα που χειμωνιάζει και βρίσκουν εκεί καταφύγιο από το κρύο.
«Είναι φορές που μας έχουν ζητήσει βοήθεια για ζώο το οποίο δεν γνωρίζουν καν πού βρίσκεται – απλά άκουνε το κλάμα του», συνεχίζει ο ίδιος. «Μια φορά, για παράδειγμα, είχαμε λάβει κλήση για περιστατικό σε ένα εντελώς άδειο σπίτι στο Παγκράτι, χωρίς έπιπλα, όπου με αρκετή προσπάθεια καταφέραμε και εντοπίσαμε το γατάκι. Είχε σκαρφαλώσει πάνω στα ντουλάπια της κουζίνας και από ένα κενό που άφηναν στη γωνία με τον τοίχο είχε τρυπώσει από πίσω, με αποτέλεσμα να σφηνώσει τελικά το κεφάλι του και να αφήνει ένα πολύ αχνό νιαουρητό, που ήταν αδύνατο να εντοπίσεις από πού ερχόταν. Άνοιγες το ντουλάπι, δεν έβλεπες κάτι. Κοίταζες πάνω από το ντουλάπι, δεν έβλεπες κάτι. Αλλά τη βγάλαμε την αποστολή εις πέρας, τελικά».
Ο Αλέξης Μαντζώρος είναι ένα από τα ιδρυτικά μέλη της ομάδας Alma Libre. Μια εθελοντική ομάδα που συστάθηκε τον Μάρτιο του 2021 από άτομα με εμπειρία στη διάσωση ζώων, για να ανταποκρίνονται από κοινού σε επείγοντα περιστατικά όλο το εικοσιτετράωρο, στα ευρύτερα όρια της Αττικής. Μια σειρά από ανθρώπους που έχουν κανονικά τη δουλειά τους και στον ελεύθερο χρόνο τους, «ανάλογα με τις υποχρεώσεις και τα περιθώρια του καθενός, την κάθε περίοδο», αναλαμβάνουν εκ περιτροπής τα περιστατικά, σαν αλυσίδα.
Όπως μου μεταφέρει, η σελίδα της Alma Libre στο FB δέχεται καθημερινά 20-30 μηνύματα, ενώ μέσα στον πρώτο χρόνο λειτουργίας υπολογίζεται ότι είχαν επιχειρήσει σε τουλάχιστον 1.000 περιστατικά ως ομάδα, σώζοντας ακόμη περισσότερα ζώα.
Ανταποκρίνονται «σε κάθε είδους περιστατικό που αφορά ζώο που κινδυνεύει», είτε αυτό έχει βρεθεί παγιδευμένο σε κάποιο σημείο (πράγμα που σημαίνει ότι αν παραμείνει εκεί, δεν θα επιβιώσει), είτε έχει εντοπιστεί τραυματισμένο και είναι εμφανές ότι χρειάζεται περίθαλψη. Λογικό, το μεγαλύτερο ποσοστό αφορά ζώα συντροφιάς, σκύλους και ακόμη πιο πολύ γάτες, «που είναι μικρόσωμα ζώα και πληθυσμιακά είναι περισσότερες», αλλά η Alma Libre επιχειρεί με την ίδια ευσυνειδησία σε αναφορές για αλεπούδες, ερπετά, πτηνά κ.ο.κ., άμα βρίσκονται σε κίνδυνο.
«Είχε βρεθεί γουρουνάκι μέσα στο ρέμα Πικροδάφνης στο Παλαιό Φάληρο. Φαινόταν να είχε εγκαταλειφθεί. Το παγιδεύσαμε με ασφάλεια και οδηγήθηκε σε φιλοζωική φάρμα».
Με το πέρασμα του χρόνου, τα εργαλεία και οι μέθοδοι της Alma Libre έχουν αναβαθμιστεί σε σημείο που «σήμερα είμαστε σε θέση να καλύψουμε κάθε περίπτωση, όσο δύσκολη κι αν είναι». Με το δίχτυ, τις απόχες, τις παγίδες, τα σχοινιά, με ένα ή και περισσότερα άτομα, αν χρειαστεί. Εκείνο που παραμένει να απασχολεί την ομάδα και, όπως μου αναφέρει ο Αλέξης Μαντζώρος, «πάντα ρωτάμε, προτού επιχειρήσουμε» είναι το τι πρόκειται να γίνει με το ζώο στη συνέχεια. Διότι το πρόβλημα είναι «η διαχείριση του ζώου μετά».
Το πρόβλημα μετά τη διάσωση
Μέσα στα όρια της Αττικής, για τα διασωθέντα άγρια ζώα υπάρχει το σωματείο Άνιμα, που αναλαμβάνει τη θεραπεία και την επανένταξή τους στο φυσικό περιβάλλον. Ωστόσο, για τις υπόλοιπες περιπτώσεις, που αναφέραμε ότι αποτελούν τη μερίδα του λέοντος για την Alma Libre, συχνά απουσιάζει ο επόμενος κρίκος για να αποταθούν οι διασώστες. «Δεν υπάρχει κάποια κεντρική διαχείριση, όπως υπάρχει με το ΕΚΑΒ για τους ανθρώπους, για να αναλάβει το ζώο στη συνέχεια». Ακόμη και νοσηλεία να μη χρειάζεται το ζώο, θα χρειάζεται σίγουρα τις προβλεπόμενες διαδικασίες που ορίζονται από τον νόμο για τα αδέσποτα – εμβολιασμό, στείρωση, ίσως αποπαρασίτωση και τσιπάρισμα.
Να υπενθυμίσουμε ότι από το 2021, σύμφωνα με το Νέο πλαίσιο για την ευζωία των ζώων συντροφιάς (ν. 4830/2021), οι δήμοι ανά την επικράτεια φέρουν την υποχρέωση να εκπονήσουν ολοκληρωμένα επιχειρησιακά προγράμματα διαχείρισης αδέσποτων, περιλαμβάνοντας ανάμεσα σε άλλα την παροχή κτηνιατρικής περίθαλψης, είτε μέσω σύμβασης με συνεργαζόμενο κτηνιατρείο είτε μέσω της ίδρυσης και λειτουργία δημοτικών (είτε διαδημοτικών) κτηνιατρείων, «που είναι και η καλύτερη λύση».
Ο Δήμος Αθηναίων ανήκει στις λίγες εξαιρέσεις που έχουν συμμορφωθεί με την οδηγία. Σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση έχει κάνει, επίσης, ο Δήμος Γλυφάδας και ο Δήμος Σαλαμίνας, αλλά σε γενικές γραμμές «ο νόμος παραμένει κενό γράμμα».
«Σκεφτείτε ότι τις περισσότερες φορές, τα άτομα που μας μεταφέρουν την πληροφορία, δεν έχουν τη δυνατότητα, ούτε ενδιαφέρον το ενδιαφέρον να συντρέξουν το ζώο αμέσως μετά τη διάσωση.Τότε, αρχίζει ένα νέο κεφάλαιο στην αποστολή για εμάς. Να αναζητήσουμε φιλόζωους εθελοντές ή βοήθεια από τα τοπικά φιλοζωικά σωματεία, αλλά όλα αυτά, εκ των πραγμάτων, έχουν περιορισμένες δυνατότητες. Και οι ανάγκες είναι πραγματικά τεράστιες».
Αρκεί να αναφέρουμε ότι καθένα από τα βασικά μέλη της ομάδας Alma Libre επιχειρεί σε 30-40 περιστατικά τον μήνα, με ιδίους πόρους και προσωπικό κόπο, στον ελεύθερο χρόνο του. Όπως μου τονίζει, «η δράση μας είναι καθαρά εθελοντική, αλλά ταυτόχρονα πρέπει και να κρατήσουμε τις προσωπικές μας ισορροπίες – είναι αδύνατο να διαχειριστούμε και τη φιλοξενία των ζώων».
Παρατηρείται δε και το εξής: να μην εμφανίζεται καν ο άνθρωπος που κάλεσε για το περιστατικό, όταν φτάσουν οι εθελοντές στο σημείο. Είναι η –όχι σπάνια– κατηγορία του λεγόμενου «φωτοδιασώστη», συμφωνούμε με τον Αλέξη Μαντζώρο. Άτομα τα οποία αναρτούν ένα σύντομο κείμενο με τη φωτογραφία στο FB και συνεχίζουν τη ζωή τους, θεωρώντας ότι έπραξαν το χρέος τους.
Επομένως, ένα πρώτο πράγμα που πρέπει να κρατήσουμε, σε περίπτωση που πέσει στην αντίληψή μας εγκλωβισμένο ζώο έξω στην πόλη, π.χ. ένα γατάκι μέσα σε αυτοκίνητο, είναι ότι η κλήση περιλαμβάνει και έναν βαθμό ευθύνης. Εάν μας ενδιαφέρει πράγματι να σωθεί το ζώο.
Ένας πρακτικός οδηγός για παγιδευμένα γατιά
«Κάθε περιστατικό είναι ξεχωριστό, άρα απαιτεί και ξεχωριστή διαχείριση», θα μου υπενθυμίσει αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας ο διασώστης. Μέσα από τα ίδια τα περιστατικά, είτε έξω στους δρόμους, είτε σε εγκαταλελειμμένα κτίρια, στα οποία έχει χρειαστεί μέχρι και κατάβαση με ιμάντες να επιχειρήσουν, η ομάδα Alma Libre έστησε τον εξοπλισμό της, πολλές φορές με custom made κατασκευές, διαθέτοντας σήμερα κάθε εργαλείο που μπορεί να φανεί χρήσιμο, όπως και τη γνώση για το πώς μπορεί εκείνο να χρησιμοποιηθεί. «Χρειάζεται αυτοσχεδιασμός συνέχεια».
Η ομάδα διαθέτει μέλη σε διαφορετικές περιοχές της Αττικής, στην Πετρούπολη, στα Πετράλωνα, στον Άγιο Δημήτριο, στην Νέα Ιωνία, και σε μόνιμη βάση τουλάχιστον ένα από αυτά βρίσκεται συνδεδεμένο στη σελίδα της ομάδας στο FB, η οποία λειτουργεί ως κέντρο αναφοράς περιστατικών, μέσω των μηνυμάτων. Είναι το σημείο όπου πρέπει να απευθυνθείς σε περίπτωση ζώου που κινδυνεύει, αλλά ενδέχεται το περιστατικό να μην είναι τόσο απαιτητικό, άρα να είναι διαχειρίσιμο τελικά και χωρίς την παρέμβαση της ομάδας, ελαφρύνοντας έτσι τον φόρτο της.
Στα «ελαφριά» περιστατικά, η ομάδα δίνει κάποιες βασικές οδηγίες διά του τηλεφώνου. Παρακάτω, μεταφέρουμε μερικές από αυτές.
Ισχύει ότι ένας εύκολος τρόπος να διώξουμε τα γατιά από το αυτοκίνητό μας είναι χτυπώντας το καπό;
Όχι, τις περισσότερες φορές δεν αρκεί αυτό. Αλλά, σε περίπτωση που υπάρχει γατί κάτω από το καπό, είναι πολύ πιθανό να απαντήσει στο χτύπημα. Έτσι, σε μία πρώτη φάση, θα καταλάβετε εάν έχει κρυφτεί ή παγιδευτεί κάποιο ζώο, ώστε σε καμία περίπτωση να μη βάλετε μπροστά τη μηχανή. Γιατί υπάρχει σοβαρός κίνδυνος οι συνέπειες να είναι μοιραίες για το γατάκι, αλλά και για το όχημα.
Μπορεί δηλαδή να προκληθεί ζημιά στο αμάξι;
Βέβαια. Μία πολύ καλή μέθοδος για να πείσουμε κάποιον να συνεργαστεί είναι να του εξηγήσουμε ότι εάν το ζώο πιαστεί στους ιμάντες κίνησης του αυτοκινήτου είτε στον ιμάντα του δυναμό, υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να προκληθεί ζημιά, και μάλιστα αρκετά κοστοβόρα. Ίσως να μην ενδιαφέρεται ο οδηγός για το γατάκι, αλλά ακούγοντας για τη ζημιά και το ενδεχόμενο να «μείνει» στον δρόμο, θα συνεργαστεί.
Ποια άλλα ενδεχόμενα υπάρχουν άμα ξεκινήσουμε το όχημα με ζώο εγκλωβισμένο;
Άμα είναι τυχερό και δεν έχει εγκλωβιστεί στους ιμάντες, ούτε τους πλησιάσει ενώ το όχημα βρίσκεται σε κίνηση, το ζώο μεταφέρεται μαζί με το αυτοκίνητο, ώσπου με ένα απότομο φρενάρισμα ή μια απότομη επιτάχυνση γλιστράει και πέφτει στο οδόστρωμα. Αυτό συνεπάγεται ίσως και ακαριαίο θάνατο από τα διερχόμενα οχήματα, είτε μια πολύ πιο δύσκολη επιχείρηση απεγκλωβισμού από πλευράς μας, στη μέση ενδεχομένως ενός αυτοκινητόδρομου, όπου απαιτείται και εμπλοκή της Τροχαίας για να διακόψει μερικώς την κίνηση των οχημάτων.
Περιληπτικά, σε ποια σημεία του αυτοκινήτου θα μπορούσε να βρίσκεται το ζώο;
Υπάρχουν δεκάδες σενάρια και υποκατηγορίες. Ειδικά ένα μωρό γατάκι, μπορεί να τρυπώσει πίσω από τις ρόδες, στα ψαλίδια, μπορεί να βρίσκεται κοντά στον κινητήρα, είτε σε κάποιο σημείο πίσω από την επένδυση του αμαξώματος. Έχει τύχει να απεγκλωβίσουμε ζώο πίσω από το ταμπλό του αυτοκινήτου. Και έπειτα, υπάρχει το Α ενδεχόμενο να είναι απλώς τρομαγμένο και να φοβάται να βγει, ανεβοκατεβαίνοντας μέσα στο αυτοκίνητο, και το Β ενδεχόμενο να είναι τραυματισμένο, άρα να μη μπορεί εκ των πραγμάτων να βγει και να χρειάζεται ειδικό χειρισμό.
Τι χειρισμό χρειάζεται ένα τραυματισμένο αδέσποτο ζώο;
Όταν είναι τραυματισμένο το ζώο (είτε υπάρχει υποψία τραυματισμού), δεν μας ενδιαφέρει μόνο να το απεγκλωβίσουμε από το σημείο, αλλά και να το πιάσουμε. Αυτό κάνει τη διαδικασία πιο απαιτητική, τόσο σε επίπεδο εξοπλισμού όσο και εμπειρίας. Για παράδειγμα, εάν ένα γατάκι πάσχει από στοματίτιδα, μία συνηθισμένη φλεγμονή στα αδέσποτα η οποία προσβάλλει τις στοματικές βλεννογόνους, δεν λειτουργεί η παγίδα με το δόλωμα. Και εάν δεν πιαστεί για να νοσηλευτεί, αναπόφευκτα θα πεθάνει από ασιτία.
Στην περίπτωση που είναι απλώς τρομαγμένο το ζώο, πώς μπορούμε να το βοηθήσουμε να βγει;
Το πιο απλό πράγμα που μπορείτε να κάνετε σε πρώτη φάση είναι να τοποθετήσετε μια κοινή γατοπαγίδα με τροφή δίπλα στο όχημα και να απομακρυνθείτε για μερική ώρα. Εφόσον το γατάκι δεν είναι τραυματισμένο, κάποια στιγμή θα πεινάσει και θα βγει από το αυτοκίνητο. Κάτι ακόμη βοηθητικό είναι να βάλουμε στο κινητό μας ένα κάλεσμα να ακούγεται για να το παρασύρει: υπάρχουν συγκεκριμένα βίντεο στο YTB με νιαουρητά γάτας που έχουν αποδειχθεί πολύ αποτελεσματικά.
Να ρωτήσουμε και κάτι τελευταίο: για τέτοια ή ανάλογα περιστατικά δεν μπορούμε να απευθυνθούμε στην Πυροσβεστική;
Τα κλιμάκια του Πυροσβεστικού Σώματος θα ανταποκριθούν αποκλειστικά στις περιπτώσεις που το ζώο είναι παγιδευμένο κι η φυσική του μετακίνηση έχει καταστεί αδύνατη. Π.χ. εάν το πόδι του είναι μπλεγμένο σε συρματόπλεγμα. Σε κάθε άλλη περίπτωση, που δεν τεκμαίρεται παγίδευση, δεν θα αναλάβει το περιστατικό. Για παράδειγμα, έχουμε υπόψη περιστατικά με γάτες επάνω σε δέντρα που έκλαιγαν για μέρες νιαουρίζοντας και η απάντηση ήταν πως «βρίσκονται στο φυσικό τους περιβάλλον». Λείπει η εκπαίδευση για τη διάσωση αδέσποτων, και έτσι δεν υπάρχει ούτε η ευαισθησία ούτε η απαραίτητη γνώση.
***
INFO
Σε περίπτωση που πέσει στην αντίληψή σας εγκλωβισμένο ζώο ή ζώο που κινδυνεύσει εντός Αττικής, μπορείτε να απευθυνθείτε στη σελίδα της Alma Libre – Hellenic Animal Rescue. Εάν επιθυμείτε να στηρίξετε το έργο της ομάδας διάσωσης, ο πιο εύκολος τρόπος είναι καλύπτοντας μέρος των εξόδων για την αγορά εξοπλισμού, αφού πρώτα έρθετε σε επικοινωνία μαζί τους και ενημερωθείτε για τις τρέχουσες ανάγκες.
