Δεν υπάρχει τίποτα άγιο στη μητρότητα

«Ο προορισμός της γυναίκας είναι να γίνει μάνα». Είναι τόσο έντονη αυτή μας η πεποίθηση που αν ακούσουμε μια φίλη ή γνωστή να μας λέει πως δεν θέλει να αποκτήσει παιδιά, το πιθανότερο είναι να γουρλώσουμε με έκπληξη τα μάτια μας και να την περιβάλλουμε σε ένα σύννεφο ερωτήσεων που στον πυρήνα τους θα αιωρείται ένα τεράστιο «γιατί;», το οποίο στην πραγματικότητα από πίσω θα κρύβει το «τι δεν πάει καλά με σένα;». Λίγο αργότερα θα την καθησυχάσουμε (χωρίς να μας το έχει ζητήσει) με την πολύ απλή και απλοϊκή εξήγηση που σε γενικές γραμμές υποστηρίζει πως ακόμα δεν έχει χτυπήσει το βιολογικό της ρολόι –ένα γκάτζετ την ύπαρξη του οποίου προσωπικά, αν και γυναίκα στη λεγόμενη αναπαραγωγική ηλικία, αγνοώ. Πιθανότατα επειδή είναι προϊόν μυθοπλασίας και δεν υπάρχει.

Το φυσιολογικό, αναμενόμενο, ή απλά η περιβόητη φύση της γυναίκας για τους περισσότερους λοιπόν, ταυτίζεται με την διαιώνιση του ανθρώπινου είδους. Αυτό φυσικά που εντέχνως αγνοούμε είναι η κοινωνική πίεση που ασκείται σε κάθε μα κάθε γυναίκα. Πρώτα έμμεσα (μέσα από τους ρόλους που καλείται να παίξει ήδη από τη νηπιακή ηλικία, βλέπε κουκλάκια – μωράκια αντί πχ για αυτοκινητάκια ή δρακάκια) και στη συνέχεια άμεσα, καθώς η κοινωνική αφήγηση υπαγορεύει ότι η πραγματική (!) ολοκλήρωση έρχεται μέσα από τη μητρότητα -λες και για όλες τις γυναίκες ισχύει το ίδιο, λες και δεν πρόκειται για ξεχωριστές περιπτώσεις, οντότητες, ανθρώπους ξέρω ‘γω.

Το πιο εντυπωσιακό βέβαια είναι πως η συγκεκριμένη αφήγηση δεν εξιστορείται αποκλειστικά από τις γυναίκες που είναι ήδη μητέρες και λες «άντε, κάτι ξέρουν παραπάνω», αλλά ακόμα και από άντρες, οι οποίοι εκφράζουν τις απόψεις τους με απόλυτη σιγουριά για το πώς και πότε ολοκληρώνεται μια γυναίκα. Αυτή η ψευδαίσθηση της ολοκλήρωσης και της απόλυτης ευτυχίας αποτυπώνεται και στο ότι ενώ όλο και περισσότεροι άνθρωποι μιλάνε ανοιχτά για την κατάθλιψη, το ζήτημα της επιλόχειας κατάθλιψης παραμένει ταμπού.

Το οξύμωρο του θέματος συνεχίζεται, καθώς  η ίδια ακριβώς κοινωνία που υπενθυμίζει σε κάθε της έκφανση το ότι η φύση της γυναίκας την οδηγεί στη μητρότητα, παράλληλα δημιουργεί το απόλυτο στερεότυπο στη δυναμική των ζευγαριών μέσα από το χιουμοριστικό αφήγημα με τους δύο κόντρα ρόλους: ο άντρας που δεν θέλει παιδιά και υποχρεώσεις (μην ξεχνάμε άλλωστε πως οι άντρες «μένουν για πάντα παιδιά» και χρειάζονται μια γυναίκα να τους «φροντίζει») και η γυναίκα που θέλει διακαώς να δημιουργήσει οικογένεια, στην καλύτερη γιατί «ο χρόνος στενεύει» και στην χειρότερη για να «τον τυλίξει». Τα σύγχρονα ζευγάρια δεν μοιάζουν και τόσο σύγχρονα όταν η αποτύπωσή τους γίνεται με όρους δήθεν χιουμοριστικούς και ένα από τα άπειρα ελληνικά τηλεοπτικά παραδείγματα που μου έρχεται στο μυαλό είναι η συμπαθέστατη Δήμητρα του ‘Σ’αγαπώ – Μ’αγαπάς’, με το μότο της «εγώ πότε θα γίνω μάνα;».

Τι συμβαίνει όμως όταν τελικά η Χ Δήμητρα γίνεται μάνα;

Αραιώνει άραγε το πυκνό σύννεφο στερεοτύπων ή πυκνώνει;

Για να απαντήσουμε ας μην πάμε μακριά, ας κοιτάξουμε πολύ απλά το μέσα μας.

Ποιο είναι το πρότυπο μητέρας που μάθαμε να θαυμάζουμε;

«Τα παράτησε όλα και ήταν εκεί βράχος για τα παιδιά της».

«Έβαλε στην άκρη τον εγωισμό της και κράτησε το σπίτι της».

«Θυσίασε την καριέρα της για να μην μεγαλώσει τα παιδιά της μια ξένη».

Κοινώς, η μάνα της αυταπάρνησης, που θυσιάζεται, που βάζει πρώτα τους άλλους και μετά τον εαυτό της. Όσο και αν τις τελευταίες δεκαετίες η εικόνα αυτή αρχίζει αργά αλλά σταθερά να αλλάζει, η προβληματική παραμένει.

Η μητρότητα θεωρείται ιερή, ορισμένες φορές πιο ιερή και από την ίδια τη γυναίκα και την ύπαρξή της. Και αν αυτό μας ακούγεται θεωρητικό οι ιστορίες γυναικών όπως της Savita Halappanavar που έγινε το σύμβολο του αγώνα υπέρ του δικαιώματος των αμβλώσεων στην Ιρλανδία δεν είναι καθόλου θεωρητικές. Για την ιστορία, η Savita ήταν μια Ινδή γυναίκα που ζούσε στην Ιρλανδία και βρέθηκε σε διαδικασία αποβολής σε νοσοκομείο της πόλης Galway. Λόγω επιπλοκών, επανειλημμένα ζήτησε τον τερματισμό της κύησης, τον οποίον της εξίσου επανειλημμένα της τον αρνήθηκαν καθώς δεν το επέτρεπε η νομοθεσία της χώρας. Το αποτέλεσμα; Να πεθάνει λίγες μέρες αργότερα.

Και μια που στο θέμα των εκτρώσεων εμπλέκεται ενεργά και η θρησκεία, ας μην ξεχνάμε ποιος είναι ρόλος που προορίζει η εκκλησία για τη άγια γυναίκα: ιδανικά να μην κάνει σεξ, αλλά να κάνει παιδιά.

Το μπέρδεμα μας είναι ότι συγχέουμε την αγάπη, (ακόμα και την απεριόριστη αγάπη,  που πολλοί και πολλές από εμάς είχαμε την τύχη να βιώσουμε από τις μητέρες μας), με μια σχεδόν μεταφυσική έννοια της μητρότητας.

Στην πραγματικότητα όμως δεν θα έπρεπε να υπάρχει καμία σύγχυση. Το ένστικτο, η επιθυμία, η ανάγκη της προστασίας και το να βάζεις μια άλλη ύπαρξη πάνω από σένα όλα αυτά είναι αποτελέσματα της αγάπης, αποκλειστικά και μόνο της ανθρώπινης, χειροπιαστής ή θεωρητικής αγάπης. Δεν υπάρχει κάτι μεταφυσικό ή άγιο, ούτε καν κάποια φύση ή ένα αναθεματισμένο ρολόι να αναλύσουμε εδώ πέρα.

Η μητρότητα είναι μια γυναίκα που άλλοτε τα καταφέρνει και άλλοτε όχι. Αν δεν περίμενε να κάνει παιδιά για να ολοκληρωθεί ή για να σώσει τον γάμο της ή για να εκπληρώσει τον κοινωνικό της ρόλο, αν το να αποκτήσει ένα ή περισσότερα παιδιά ήταν αποκλειστικά μόνο επιλογή της, τότε έχει ένα αβαντάζ να τα καταφέρει λίγο καλύτερα, αρκεί φυσικά να το θέλει.

Αγάπη, σε μια ιδανική συνθήκη αυτό είναι η μητρότητα.

Ή αλλιώς, όπως μας θυμίζει ο Μπρεχτ, δεν είναι κάτι περισσότερο από έναν κύκλο και μια κιμωλία.