Για την ώρα, ο εφιάλτης του Jair Bolsonaro είναι παρελθόν
Η νίκη του Lula da Silva στις προεδρικές εκλογές της Βραζιλίας αποτελεί την καλύτερη απόδειξη ότι η Νότια Αμερική στρίβει ξανά προς την Αριστερά. Είναι όμως αυτό αρκετό για να διώξει την απειλή της Ακροδεξιάς που δείχνει να αποθρασύνεται όσο περνούν τα χρόνια;
- 31 ΟΚΤ 2022
«Η Βραζιλία κι ο πλανήτης χρειάζονται τον Αμαζόνιο ζωντανό» ήταν μερικές από τις πρώτες λέξεις που εκφώνησε ο νέος Πρόεδρος της Βραζιλίας, Lula da Silva. Ο Κεντροαριστερός υποψήφιος φρόντισε να ξεκαθαρίσει τη θέση του τηρώντας χαώδεις αποστάσεις από τον προκάτοχό του, Jair Bolsonaro: αντί για την παγκόσμια απομόνωση, η χώρα θα επιστρέψει στη διεθνή σκηνή· αντί να θησαυρίζουν οι ήδη αηδιαστικά πλούσιοι Βραζιλιάνοι, η νέα κυβέρνηση θα ρίξει όλες τις δυνάμεις για να καταπολεμήσει την πείνα· και, ναι, αντί ο Αμαζόνιος να καταστρέφεται με τρομακτικούς ρυθμούς, θα ξεκινήσει μία διαδικασία αποκατάστασής του.
Αυτές είναι μερικές από τις βασικές υποσχέσεις του 77χρονου πολιτικού. Ο ίδιος αποτελεί επιτομή του redemption story, καθώς από συνδικαλιστής μεταλλωρύχος έφτασε στο πιο ψηλό αξίωμα της χώρας, όντας ένας πραγματικά λαοφιλής ηγέτης για δύο θητείες (2003-2010), κάποια σοβαρά σκάνδαλα όμως τον οδήγησαν μέχρι τη φυλακή – αν και στην περίπτωσή του, η Δικαιοσύνη έχει αποφανθεί πως υπήρξε φανερή προκατάληψη όσον αφορά την καταδίκη του. Τώρα, επιστρέφει ως επικεφαλής ενός κράτους 212 εκ. ανθρώπων.
Μάλιστα, ο Lula da Silva φρόντισε να ρίξει γέφυρες προς κάθε πλευρά, λέγοντας πως θα είναι Πρόεδρος όλων των Βραζιλιάνων – και όχι μόνο όσων τον ψήφισαν. Άλλωστε, παρά τα έξαλα επινίκια πανηγύρια στους δρόμους και τα social media, η νίκη του ήταν μικρή: 50,9% έναντι 49,1% για τον Jair Bolsonaro.
Στον αντίποδα, η συμπεριφορά του τελευταίου ήταν βγαλμένη κατευθείαν από το εγχειρίδιο πολιτικού χάους που φέρει φαρδιά-πλατιά την υπογραφή του Donald Trump. Έτσι, φάνηκε να αρνείται την ήττα του, έκανε λόγω για τεχνικά προβλήματα, και άφησε υπόνοιες ότι ίσως να μην αποδεχτεί το αποτέλεσμα. Δεν έλειψαν και μικρές ταραχές από τους οπαδούς του.
Είναι δεδομένο πως ο Jair Bolsonaro έμοιαζε να ενεργεί με βάση κάποιο μυστικό σχέδιο μετατροπής της Βραζιλίας σε δυστοπία, καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας του, όπως ακριβώς δηλαδή έκανε και ο Αμερικανός «σύμμαχός» του με το ροδακινί μαλλί. Η αδιαφορία που έδειξε απέναντι στο μείζον ζήτημα του Αμαζονίου υπήρξε παροιμιώδης – ή μάλλον τρομακτική, αφού εκτός από την καταστροφή του τροπικού δάσους, οι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές που εναντιώνονταν στα σχέδιά του βρίσκονταν ο ένας μετά τον άλλον δολοφονημένοι.
Αντίστοιχα, τον βαραίνουν δεκάδες χιλιάδες θάνατοι Βραζιλιάνων εξαιτίας της Covid-19, αφού ο τρόπος αντιμετώπισης της πανδημίας υπήρξε παιδαριώδης από πλευράς του. Σχεδόν την αρνήθηκε, μέχρι που έφτασε και ο ίδιος να νοσεί σοβαρά. Τελικά, ο Jair Bolsonaro δεν ήταν τίποτα λιγότερο ή περισσότερο από τη βραζιλιάνικη εκδοσή του MAGA (Make America Great Again) όπως τη δίδαξε σε ολόκληρο τον πλανήτη ο Donald Trump. Το προσωπικό τους μοτό; Τίποτα δεν είναι ψέματα, τα πάντα μπορεί να είναι αλήθεια, αρκεί να το λέμε εμείς.
Έτσι, μετά την Ακροδεξιά λαίλαπα που σάρωσε τη Βραζιλία, η επόμενη μέρα βρίσκει τη χώρα να αποτελεί την καλύτερη απόδειξη ότι η Νότια Αμερική στρέφει ξανά προς τα Αριστερά, και ενώ είχαν προηγηθεί πριν από αυτήν η Χιλή, το Περού και η Κολομβία.
© Andre Penner / AP
Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε το πόσο ζεστά αντιμετώπισε την εκλογή του Lula da Silva όλο το δημοκρατικό τόξο και ιδιαίτερα ο κόσμος της Αριστεράς παγκοσμίως. Όχι, βέβαια, ότι θα πρέπει να βλέπουμε στο πρόσωπο του 77χρονου πρώην μεταλλωρύχου έναν νέο Che Guevara – μιας και το διψασμένο για ήρωες κοινό έχει αυτήν την τάση.
Μήπως λοιπόν τελειώσαμε με τους Bolsonaro αυτού του κόσμου; Ή έστω μήπως ξεμπέρδεψε με αυτούς η ταλαιπωρημένη Λατινική Αμερική; Δυστυχώς, η ιστορία έχει δείξει πως τα πράγματα δεν είναι τόσα απλά. Αυτή η νέου τύπου Ακροδεξιά που έχει αναδυθεί σε κάθε μήκος και πλάτος της Γης, και δείχνει να αποθρασύνεται όσο περνούν τα χρόνια, είναι φανερό ότι ήρθε για να μείνει.
Βρισκόμαστε μονάχα στην αρχή. Κάθε νίκη απέναντι σε αυτά τα πολιτικά φαντάσματα του παρελθόντος, τα οποία έχουν ενδυθεί την alt-right στολή, αποτελεί προφανώς μία νίκη της δημοκρατίας απέναντι στο πολιτικό σκοτάδι, αφού δε χρειάζεται να κοροϊδευόμαστε μεταξύ μας: πολιτικοί σαν τον Bolsonaro δεν είναι η «πιο σοβαρή εκδοχή» της Ακροδεξιάς αλλά φασίστες με κοστούμια και πολύ ισχυρές διασυνδέσεις.
© Matias Delacroix / AP
Οι πανηγυρισμοί για τη νίκη του Lula da Silva δίνουν μία ανάσα αισιοδοξίας (αν και το τι θα κάνει η πλευρά Bolsonaro αποτελεί αίνιγμα, ιδιαίτερα αν κάνουμε παραλληλισμούς με την εισβολή των οπαδών του Donald Trump στο Καπιτώλιο). Την ίδια όμως στιγμή αρκετές χιλιάδες χιλιόμετρα στα ανατολικά της Βραζιλίας, μία άλλη οπαδός του μεταφασισμού βρίσκεται στο τιμόνι μίας χώρας με τεράστια αριστερή παράδοση.
Για αυτό, λοιπόν, καλό θα ήταν να πάψουμε να αντιμετωπίζουμε πολιτικούς σαν τον Jair Bolsonaro και την Giorgia Meloni σαν απλά ατυχήματα της ιστορίας. Δεν είναι. Aντίθετα, είναι οι επικίνδυνοι πολιτικοί αντίπαλοι οποιουδήποτε θέλει να ονομάζει τον εαυτό του δημοκρατικό άνθρωπο.
