Η δολοφονία της Σούζαν Ίτον έχει ένα όνομα: Γυναικοκτονία

“Ό,τι δεν έχει ονομαστεί, δεν υπάρχει”

Rudolf Steiner

Κάθε φορά που ακούω για την είδηση μιας δολοφονίας μιας γυναίκας, σκέφτομαι μια ατάκα του Donald Glover σε ένα stand-up: “όλοι έχουμε εδώ μέσα (σ.σ. οι άντρες) μια ιστορία με μια τρελή γκόμενα που έκανε αυτό και εκείνο. Γιατί όμως δεν έχουν τέτοιες ιστορίες με τρελούς γκόμενους οι γυναίκες; Γιατί, όταν έχεις τρελό γκόμενο, θα πεθάνεις”.

Πράγματι, παρότι ο απόλυτος αριθμός των αντρών που δολοφονούνται είναι μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο των γυναικών, οι δολοφονίες των δεύτερων γίνονται πολύ συχνότερα και σε συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό λόγω έμφυλων χαρακτηριστικών. Γίνονται δηλαδή με βασικό λόγο ότι τα θύματα ήταν γυναίκες και ως αποτέλεσμα μιας επιτέλεσης φύλου που λέει ότι ένας άντρας μπορεί (αν όχι πρέπει) να είναι βίαιος απέναντι σε μια γυναίκα ιδίως αν αυτή κατά κάποιο τρόπο ‘του ανήκει’ ως σύζυγος, κόρη, ερωμένη, ανεκπλήρωτος πόθος, στιγμιαία επιθυμία για σεξ ή σεξεργάτρια.

Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια ερχόμαστε όλο και πιο συχνά αντιμέτωποι με τον όρο ‘γυναικοκτονία’. Η Ελένη Τοπαλούδη δολοφονείται από δύο νεαρούς άντρες, επειδή απλώς δεν υπέκυψε στις σεξουαλικές τους επιθυμίες. Στην Κέρκυρα η Αγγελική Πέτρου δολοφονήθηκε από τον πατέρα της ο οποίος δεν ενέκρινε τη σχέση της με έναν νεαρό Αφγανό. Λίγους μήνες πριν στην Κύπρο αποκαλύφθηκε η δράση ενός serial killer που σκότωσε 7 γυναίκες σε διάστημα μικρότερο των 2 ετών. Τώρα μας απασχολεί η γυναικοκτονία της βιολόγου Σούζαν Ίτον από τον Γιάννη Παρασκάκη που απλά, όπως είπε στην ομολογία του, “ήθελε να κάνει σεξ με μια γυναίκα”.

Και όλες αυτές τις περιπτώσεις δολοφονιών, μαζί με πολλές ακόμα που διαπράχθηκαν σε αυτό το διάστημα και δεν είδαν το φως τη δημοσιότητας, διακρίνονται από τις ανθρωποκτονίες, όχι επειδή, όπως ηλιθιωδώς φωνάζουν όσοι αντιμάχονται τον όρο, διακρίνονται οι γυναίκες από τους ανθρώπους σε σύγκριση με τον όρο ‘ανθρωποκτονία’

(Eurokinissi)

Ο όρος ‘γυναικοκτονία’ δεν προκύπτει μόνο από το γεγονός ότι τα θύματα ήταν γυναίκες. Προκύπτει απλώς από το γεγονός ότι τα θύματα ήταν γυναίκες και το κίνητρο των δολοφόνων ήταν ακριβώς αυτό, ότι δηλαδή ήταν γυναίκες. Γιατί όσα ‘εγκλήματα πάθους’ ή ‘εγκλήματα τιμής’ και αν ανακαλύψουμε, όσες έμφυτες ζωώδεις δήθεν ανάγκες των ανδρών να κάνουν σεξ και αν προβληθούν, η πραγματικότητα παραμένει ίδια: οι γυναίκες στα παραπάνω φρικτά παραδείγματα δολοφονήθηκαν ακριβώς επειδή ήταν γυναίκες.

Αυτή είναι και η λειτουργία του όρου: να δείξει το πραγματικό πρόβλημα που άλλοτε κρυβόταν πίσω από όρους όπως ‘έγκλημα πάθους’ ή ‘έγκλημα τιμής’ ή πίσω από το μόνο καταφύγιο στην ψυχική αστάθεια των γυναικοκτόνων. Άλλωστε, ούτε η τιμή ούτε το πάθος ούτε τα ψυχολογικά προβλήματα δεν έχουν μόνο ένα φύλο. Οι δολοφόνοι όμως στη συντριπτική τους πλειοψηφία έχουν: είναι άντρες. Και αυτό δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα άλλο παρά να το παραδεχτούμε.

Άλλωστε, όλο αυτό που έχει στηθεί με τα ‘εγκλήματα πάθους’ και κατά 95% αφορά γυναικοκτονίες πολύ συχνά προκύπτει από την αισθητικοποίηση του έρωτα ως ενός συνεχούς κυνηγιού διεκδίκησης εκ μέρους του αρσενικού που ποθεί, ζηλεύει, φλέγεται προς τη γυναίκα που είναι απλά το αντικείμενο του πόθου ή ενός ντόμπρου άντρα που, όταν θέλει κάτι, θα το αποκτήσει όποια εμπόδια και αν σταθούν μπροστά του (ακόμα και αν το εμπόδιο είναι η μη συναίνεση της γυναίκας).

Αλλά όλες αυτές οι ρομαντικές αφηγήσεις ‘καψούρας’ έχουν ως δεδομένο ότι η γυναίκα θέλει. Όταν όμως λοξοκοιτάξει, όταν δεν ψήνεται να είναι μονογαμική, όταν βαρεθεί τις ζήλιες, όταν απλά δεν θέλει, η αφήγηση κόβεται. Το καψουροτράγουδο δεν πουλάει. Και τότε, καμιά φορά το παρακάνουμε με το πάθος. Και βγαίνει το όπλο. Και γίνεται δολοφονία. Όχι όποια και όποια δολοφονία. Γεμάτη πάθος δολοφονία.

Να λοιπόν που, παρά τα γλυκανάλατα και επικίνδυνα κλισέ, ο έρωτας και η καψούρα και η επιθυμία έχουν κανόνες. Και οι κανόνες αυτοί τίθενται πολύ πριν φτάσουμε στη δολοφονία. Το να τους παραβούμε ως άντρες δεν είναι δείγμα του πόσο τρελά ερωτευμένοι είμαστε ή του πόσο σωστά επιτελούμε το φύλο μας, δηλαδή το ανελέητο κυνήγι του θηλυκού θηράματος. Είναι, χωρίς καμία απολύτως εξαίρεση, μια ένδειξη αδιανόητης πίεσης στην εκμετάλλευση των πατριαρχικών προτύπων της κοινωνίας.

Είναι σαν να ακούω από εκεί έξω, τη στιγμή που γράφω αυτές τις γραμμές, άντρες να αγανακτούν ακούγοντας και μόνο τις λέξεις ‘πρότυπα’, ‘πατριαρχία’, ‘μισογυνισμός’, ‘γυναικοκτονία’. Κουράζονται να τις ακούν. Ίσως και να τους έχουν εντάξει ως κυριαρχικούς λόγους μέσα σε μια φαντασιακή σφαίρα όπου δήθεν τα πάντα σε mainstream επίπεδο κυριαρχούνται από φεμινιστές και φεμινίστριες και οι ίδιοι εμποδίζονται να είναι απλά ‘σωστοί άντρες’.

Το γεγονός όμως ότι οι γυναικοκτονίες γίνονται με κύριο επιβαρυντικό παράγοντα ότι το θύμα ήταν γυναίκα, τις τοποθετεί στο άκρο ενός συνεχούς που αφορά μισογυνικές συμπεριφορές, μια κοινή ηγεμονική ακόμα κουλτούρα που λέει ότι οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να έχουν βούληση ανεξάρτητη από εκείνη ενός άντρα και, όταν το κάνουν, αυτό επισύρει την τιμωρία τους.

 (Eurokinissi)

Στο εκπληκτικό του βιβλίο ‘2666’, ο Μπολάνιο αφιερώνει κάποιες (αρκετές) από τις πάνω από 1000 σελίδες του στις γυναικοκτονίες. Και το κάνει με τέτοιο τρόπο, ώστε σιγά-σιγά να σε σοκάρει. Να σε σοκάρει όχι μόνο για τις περιγραφές του αλλά κυρίως για τον όγκο, για τον αριθμό των περιστατικών. Το πέρασμα από το σοκ μιας είδησης στο σοκ μιας πολιτικής πράξης βασισμένης σε πατριαρχικές ρίζες και δομές που βρίσκονται πολύ βαθύτερα από αυτό που φανταζόμαστε. Όπως ακριβώς λειτουργεί και η χρήση του όρου.

Η περίπτωση της Σούζαν Ίτον, λοιπόν, ήταν η περίπτωση -μια ακόμα περίπτωση- μιας γυναίκας που τόλμησε να έρθει στην Κρήτη, που τόλμησε να βρεθεί σε ένα συνέδριο. Μιας γυναίκας που τόλμησε να ντυθεί με τα αθλητικά της και τόλμησε να βγει για τρέξιμο. Μιας γυναίκας που τόλμησε να βρεθεί στον δρόμο ενός 27χρονου άντρα που δεν είχε μια πολύ καλή μέρα αλλά είχε ορεξούλες. Και η Σούζαν Ίτον ήταν μια ακόμα περίπτωση γυναικοκτονίας. Ξεχωριστή περίπτωση. Ακόμα μια περίπτωση.

Και μάλλον ήρθε η ώρα εκείνη που πρέπει να σταματήσουμε να είμαστε σοκαρισμένοι μόνο με τις κυνικές περιγραφές των δολοφόνων, όπως κυνικά πάντα κάνουν τις αφηγήσεις τους μπροστά στους σοκαρισμένους αστυνομικούς ή δικαστικούς. Ίσως είναι πια η στιγμή, στιγμή που άργησε πάρα πολύ, να αρχίσουμε να είμαστε σοκαρισμένοι με το πλήθος των δολοφονιών αυτών.

(Κεντρική Φωτογραφία: ΑP Photo)