Η βία δεν είναι η λύση στον ρατσισμό αλλά ποια ήταν η εναλλακτική;

Τις τελευταίες μέρες, κάθε πρωί ξυπνάμε με εικόνες καταστροφής από τις ΗΠΑ. Εικόνες μάλιστα που αντί σιγά-σιγά να ηρεμούν, όπως θα περίμενε κανείς, φουντώνουν. Εν μέσω πανδημίας, μιας πανδημίας που οι ΗΠΑ αντιμετώπισαν τελείως αποτυχημένα, τα καμένα αυτοκίνητα είναι η πιο χαρακτηριστική εικόνα. Μαζί η βία, οι καταστροφές, οι ξυλοδαρμοί και ένας έξαλλος Πρόεδρος. Και προφανώς με αυτές τις εικόνες έρχονται τα ερωτήματα. Ένα από αυτά είναι  λίγο πιο θεωρητικό. Αφορά τη βία και τη φύση της. Τελικά προσφέρουν κάτι οι βίαιες διαδηλώσεις ή αντιθέτως κάνουν κακό στο κίνημα και στα αιτήματα των Αφροαμερικανών/-ίδων;

Δεν προσπάθησαν αλλιώς;

Και όπως συχνά συμβαίνει, όταν βγάλεις ένα ερώτημα μέσα από τις πολιτικές και ιστορικές συνθήκες που το γέννησαν, τότε με κάποιον τρόπο αυτό χάνει το νόημα του. Γιατί δεν είναι ότι αυτή η δολοφονία έπεσε από τον ουρανό. Γιατί δεν είναι ότι δεν έχει επαναληφθεί ξανά και ξανά και ξανά μέσα στον χρόνο. Ούτε είναι ότι η Αφρο-αμερικανική κοινότητα δεν δοκίμασε κάτι άλλο.  Ότι δηλαδή με την πρώτη δολοφονία ξεχύθηκαν και άρχισαν να σπάνε μαγαζιά και να καίνε αστυνομικά τμήματα.

Δεν μπορούμε ούτε καν να φανταστούμε πώς είναι να είσαι Αφρο-αμερικανός στις ΗΠΑ. Ούτε στο ελάχιστο. Όχι γιατί δεν βιώνουν και εδώ στην Ευρώπη άνθρωποι διακρίσεις. Φυσικά και όχι. Είναι όμως ότι το είδος της διάκρισης αυτής είναι κάτι τελείως ιδιαίτερο. Οποιαδήποτε αναλογία προσπαθήσουμε να κάνουμε με πιο οικείες σε εμάς διακρίσεις θα είναι εκ προοιμίου άστοχη. Ακόμα και αν γίνεται με τις καλύτερες προθέσεις. Μέσα σε αυτή τη μακραίωνη ιστορία διάκρισης εις βάρος τους, η δολοφονία του George Floyd ήταν απλώς το τελευταίο περιστατικό σε μια πολύ μακριά λίστα.

Όταν, λοιπόν, αναρωτιόμαστε ανοίγοντας το αναψυκτικό μας και ψαχουλεύοντας στο κάτω-κάτω μέρος των pop-corn μας αν η βία είναι η λύση για τους μαύρους στις ΗΠΑ, ας έχουμε στο μυαλό μας κάτι. Δεν είναι η πρώτη προσπάθεια της κοινότητας των Αφρο-αμερικανών να ακουστεί. Η κοινότητά τους έχει προσπαθήσει με κάθε πιθανό τρόπο. Με εξεγέρσεις, με διαμαρτυρίες, με ποιήματα, με hip-hop κομμάτια, με ειρηνικές διαμαρτυρίες, ψηφίζοντας, κάνοντας διαδηλώσεις, ξαναψηφίζοντας και ξανά κάνοντας διαδηλώσεις. Υπήρχαν αιτήματα, επίσημες καταγγελίες, λόγοι και ρητορικές. Το προσπαθούσαν πριν δολοφονηθεί ο Martin Luther King ή ο Malcolm X. Ή όταν γρονθοκοπήθηκε ο Miles Davis. Το προσπαθούσαν σε κάθε αποτυχημένο affirmative action. Σε κάθε διεκδίκηση για καλύτερη παιδεία, υγεία. Για λιγότερες διακρίσεις στην εργασία.

 

Δεν ξέρω λοιπόν αν πρέπει να αντιμετωπίζουμε τη βίαιη εξέγερση με όρους αποτελεσματικότητας για το ίδιο το κίνημα. Ναι, σίγουρα ο γνωστός ρατσιστής Trump και οι φίλοι του βρήκαν το επικοινωνιακό κλαδάκι πριν χαθούν στον γκρεμό. Σίγουρα, η στήριξη, όσο προχωράνε οι μέρες θα αρχίσει να ξεθωριάζει. Κάθε φορά που ένα μέλος της ελίτ θα βγαίνει και θα λέει ότι δεν είναι αυτός ο κατάλληλος τρόπος αντίδρασης, τόσο θα της δίνει ένα νέο νόημα. Κάθε φορά που μια εξουσία δίνει ενδεδειγμένους τρόπους διαμαρτυρίας εναντίον της, είναι σαν να δίνει οδηγίες ασφαλείας για την ίδια της την επιβίωση. Η λογική λέει ότι αν θες να αλλάξεις κάτι, σίγουρα δεν θα ακούσεις αυτόν τον οποίο βλάπτει η αλλαγή που επιθυμείς.

Τον ρατσισμό πρέπει να τον βλέπεις

Ο Kareem Abdul-Jabbar είναι ο κορυφαίος σκόρερ στην ιστορία του NBA. Και είναι τόσο σπουδαία προσωπικότητα που κατάφερε ένα τέτοιο επίτευγμα να το κάνει τελικά τη δεύτερη σημαντικότερη ιδιότητά του μετά από αυτή του διανοουμένου-ακτιβιστή. Σε ένα εκπληκτικό του κείμενο, κάνει μια φανταστική μεταφορά του ρατσισμού στην Αμερική. Ο ρατσισμός στην Αμερική είναι όπως η σκόνη στον αέρα. Μοιάζει αόρατη -ακόμα και αν σε πνίγει- μέχρι να πέσουν οι ακτίνες του ήλιου πάνω της. Μετά τη βλέπεις παντού. Ο μόνος τρόπος να καθαρίσεις τη σκόνη είναι όταν μπορείς να τη βλέπεις.

Σε μια εικόνα που κυκλοφόρησε στα social media υπήρχε μια εικόνα χάους από κάτι που έμοιαζε με διαλυμένο αστυνομικό τμήμα. Σε έναν τοίχο πάνω από τα αναποδογυρισμένα γραφεία είχε γραφτεί ίσως όλο το νόημα των διαδηλώσεων. “Can you hear as now?”. Αυτή την εικόνα μπορείς να τη δεις με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Μπορεί να τη δεις τρομαγμένος ως χάος και δυστοπία. Μπορεί να τη δεις ως δικαίωση. Μπορεί να τη δεις με οργή. Το σίγουρο είναι ότι αυτό που έχει σημασία είναι από πού και ως τι τη βλέπεις. Εδώ που τα λέμε, πώς θα ήταν όμως μια κοινωνία που θα προσπερνούσε μια δολοφονία από αστυνομικό με ένα “κρίμα μωρέ τον άνθρωπο”;

Τελικά ίσως το ερώτημα “είναι λύση η τυφλή βία;” να είναι διαφορετικό. Ίσως μάλιστα να υπηρετεί συγκεκριμένες λειτουργίες, όταν τίθεται έτσι. Αυτό που μάλλον θα πρέπει να αναρωτηθούμε βλέποντας φλεγόμενα αυτοκίνητα και εικόνες χάους είναι άλλο και πρέπει να τεθεί αλλού: Αλήθεια,ποια άλλη επιλογή τους δώσατε;