Κοίτα μαμά, χωρίς ΠΑΣΟΚ

Υπάρχουν στιγμές που τα γεγονότα σε προσπερνούν χωρίς καν να τα προσέξεις. Που όσα συμβαίνουν γύρω σου μοιάζουν τόσο πιο σημαντικά από εκείνες τις άλλες ειδήσεις που σε έναν άλλο χωροχρόνο θα είχαν εμφατική σημασία αλλά τώρα μοιάζουν μικρά. Και τα προσπερνάς μέχρι να εστιάσεις το βλέμμα σε μια είδηση, σε ένα γεγονός, ακόμα και σε μια επέτειο.

Η τρίτη Σεπτεμβρίου είναι σίγουρα μια μέρα μνήμης για εκείνους που στα σπίτια τους έχουν ακόμα ξεχασμένα σημαιάκια από τις πορείες του Ανδρέα. Είναι σίγουρα μια μέρα μνήμης για εκείνους που ανέβηκαν στο άρμα του ΠΑΣΟΚ είτε πολιτικά είτε πελατειακά και συμπορεύθηκαν με αυτό επί 30 περίπου χρόνια. Είναι σίγουρα μια μέρα μνήμης για όσους στο άκουσμα της λέξης μπαξέδες, το πρώτο πράγμα που τους έρχεται στο μυαλό είναι η φωνή του Αντώνη Καλογιάννη να τραγουδά το 1979 “Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες” παρέα με την νυν υπηρεσιακή αναπληρώτρια Υπουργό Τουρισμού.

Τέσσερις δεκαετίες και ένα χρόνο μετά την ίδρυση του κινήματος, οι εκλογές του Σεπτέμβρη του 2015 δεν θα έχουν το ψηφοδέλτιο του ΠΑΣΟΚ στα υποψήφια κόμματα. Είναι η πρώτη φορά σε εκλογική αναμέτρηση; Όχι. Στις Ευρωεκλογές του 2014 το ΠΑΣΟΚ αποτέλεσε συνιστώσα της Ελιάς. Αλλά είναι η πρώτη φορά που το ΠΑΣΟΚ δεν κατεβαίνει αυτόνομο σε βουλευτικές εκλογές.

Με τη Φώφη Γεννηματά να προστρέχει σε σύμπραξη με τη ΔΗΜΑΡ, εκείνους που πάλεψαν να ενδυθούν τον μανδύα του σωτήρα του ΠΑΣΟΚ εξαφανισμένους και τον Γιώργο Παπανδρέου να παραδέχεται ουσιαστικά την πολιτική του ήττα με την απόφαση το ΚΙΔΗΣΟ να μην κατέβει στις εκλογές, το ΠΑΣΟΚ μοιάζει από εκείνες τις περιπτώσεις ασθενών που ξέρεις ότι είναι ετοιμοθάνατοι και αναρωτιέσαι τι είναι αυτό που τους κρατά ακόμα στη ζωή.

Η λαϊκή βάση του κινήματος είναι σαφέστατα αποδομημένη, με μόνο μερικές χιλιάδες ηλικιωμένων και νεολαίων να μοιάζουν γατζωμένοι στο καράβι που βουλιάζει. Οι ηλικιωμένοι γιατί είναι πια πολύ αργά για να αλλάξουν χούγια ή ακόμα και γιατί θεωρούν ότι χρωστάνε στον Ανδρέα για όσα (σωστά ή λανθασμένα, δεν θα το εξετάσουμε σήμερα) τους έδωσε. Και οι νεολαίοι γιατί γεννήθηκαν σε ένα μολυσμένο πολιτικά περιβάλλον και αδυνατούν να ξεφύγουν από τον οπαδισμό που καταφέραμε να βάλουμε σε κάθε πτυχή της κοινωνικής μας ζωής μετά τον αθλητισμό και τη θρησκεία.

Δεδομένα λοιπόν αυτή τη στιγμή το ΠΑΣΟΚ συντηρείται από εκείνους τους λίγους που είτε εμμένουν στα ιδεώδη με τα οποία είχε παρφουμαριστεί τα τελευταία χρόνια το κόμμα είτε αδυνατούν να πιστέψουν ότι ο κόσμος καλείται να αναρωτηθεί αν μπορεί να ζήσει χωρίς το ΠΑΣΟΚ.

Μπορώ χωρίς ΠΑΣΟΚ;

Θα ξεκινήσω να εξετάζω το ερώτημα λέγοντας ότι σε 6 βουλευτικές εκλογές και 3 Ευρωεκλογές, δεν έχω ψηφίσει ποτέ ΠΑΣΟΚ. Στηρίζοντας συνήθως κόμματα αριστερότερων πεποιθήσεων. Και το αναφέρω γιατί έχει μια κάποια δυναμική όσον αφορά το πώς θα απαντήσω σε αυτό το ερώτημα. Αλλά το θέμα είναι αν σαν κοινωνία μπορούμε να αποκοπούμε από αυτόν τον ομφάλιο λώρο που δεν λέμε να κόψουμε. Αν σαν πολίτες γίνεται να βάλουμε πίσω μας ό,τι το ΠΑΣΟΚ αντιπροσώπευε από την εποχή των μεγάλων υποσχέσεων μέχρι την εποχή της κατάρρευσης.

Είναι βέβαια πολύ δύσκολο να συγκρίνεις το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του 80 με το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του 2000. Με την πρώτη γενιά να στήνει ουσιαστικά με την αμέριστη βοήθεια της ΝΔ τις βάσεις της πελατειακής κοινωνίας στην οποία ζούμε και με την δεύτερη γενιά να πατά στα πόδια μιας οικονομικής ανάπτυξης φούσκας και να υψώνει το λάβαρο του πλουτισμού, οδηγώντας τη χώρα και πάλι με την αμέριστη βοήθεια της ΝΔ στην οικονομική κρίση που βιώνουμε την τελευταία πενταετία.

Τα όσα συνέβησαν όμως είναι για τα βιβλία της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής ιστορίας και για να τσακώνονται οι παππούδες στα καφενεία. Το θέμα είναι να εξετάσουμε αν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς εκείνα που αντιπροσώπευε το ΠΑΣΟΚ την τελευταία δεκαετία. Γιατί καλώς ή κακώς το ΠΑΣΟΚ ήταν για τους ψηφοφόρους του το κόμμα της ασφάλειας, το κόμμα το οποίο θα έδινε πίσω τα λεφτά τα οποία τους έπαιρνε η κακή Δεξία, το κόμμα στο οποίο είχαν μάθει να προστρέχουν και να στηρίζονται.

Γιατί χωρίς το ΠΑΣΟΚ της απάθειας, χωρίς το ΠΑΣΟΚ των τελευταίων πέντε ετών, χωρίς το ΠΑΣΟΚ της συνεργασίας στο όνομα όχι του εθνικού συμφέροντος αλλά της βιωσιμότητας του κόμματος, χωρίς το ΠΑΣΟΚ της παρακμής, μπορώ να ζήσω σίγουρα.

Μπορώ χωρίς ΠΑΣΟΚ

Στις πολιτικές θεωρίες η έννοια του δίπολου, η έννοια της ύπαρξης ενός αντιπάλου θεωρείται πολλές φορές δεδομένη. Και είναι η ανυπαρξία εχθρού πολλές φορές η οποία οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα. Η Αμερική έζησε τα πιο “φονικά” της χρόνια τις δύο δεκαετίες μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Οι εργατικοί στην Αγγλία οδήγησαν τη χώρα σε κοινωνικά αδιέξοδα όσο οι Δημοκρατικοί σιγοπέθαιναν. Η πτώση του ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα ευτυχώς δεν οδήγησε σε μία παντοδυναμία της ΝΔ αλλά στην γιγάντωση του ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς όμως αυτό να βγάλει τη χώρα από την πολιτική εντατική.

Οι παλαιοί ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ βρήκαν κατά πολύ το λιμάνι τους σε αυτή την ευρεία κοινωνική πλατφόρμα που αποπειράθηκε να εκφράσει το προσωποκεντρικό κόμμα του Αλέξη Τσίπρα. Η βιαστική όμως άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ και η αδυναμία του να εδραιώσει τη λαϊκή του βάση απ’ άκρη σε άκρη της χώρας, πριν διασπαστεί και πάλι στις συνιστώσες του ενόψει παραίτηση Τσίπρα, αφήνουν τον κόσμο αυτόν να αναρωτιέται αν μπορούν πράγματι να ψηφίσουν για πρώτη φορά Δεξιά χωρίς να πέσει φωτιά να τους κάψει ή αν θα βρουν κάποιο άλλο καράβι να πιαστούν.

Δεν ανησυχώ για τους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ. Προς Θεού. Αντιλαμβάνομαι όμως ότι οι πολιτικές ισορροπίες το καλοκαίρι του 2015, με μία λαϊκή εντολή που δεν τηρήθηκε, αφήνουν τον κόσμο με την ανάγκη να βρει κάπου να πιαστεί. Και θα χαρώ όσο τίποτα άλλο να δω στην εκλογική αυτή αναμέτρηση τον κόσμο αυτόν να μην τρέξει πίσω στην ασφάλεια που του προσέφεραν κάποτε τα παλαιά κόμματα εξουσίας. Να μην τρέξει για άλλη μια θλιβερή χρονιά να πιαστεί από το καράβι του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ.

Το ότι αυτή τη στιγμή τα κόμματα είναι χωρισμένα σε μνημονιακά και μη, το ότι οι συνεργασίες μεταξύ κομμάτων με διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες είναι δεδομένες, το ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατάφερε τελικά με την πολιτική του να πείσει την Αριστερά που αρχικά ένωσε, είναι όλα κομμάτια ενός παζλ το οποία δεν γνωρίζουμε προς το παρόν τι απεικονίζει. Θα περάσουν σίγουρα μερικά χρόνια μέχρι οι κοινωνικές ζυμώσεις και το δίπολο εντός ή εκτός Ευρώ και Μνημονίου να αναδείξει εκείνες τις πολιτικές δυνάμεις οι οποίες θα αντικαταστήσουν τους δεινοσαύρους του παρελθόντος. Να αναδείξει ενδεχομένως το νέο δίπολο που θα κυριαρχήσει τις δεκαετίες που θα έρθουν.

Το μόνο δεδομένο είναι ότι στην μία πλευρά αυτού του διπόλου θα είναι μόνος ο λαός που στήριξε τον Ανδρέα, τον Σημίτη και τον Γιωργάκη. Χωρίς την Κάρμινα Μπουράνα, τους μπαξέδες, τα σημαιάκια, τις λαοθάλασσες, τον πράσινο ήλιο και τα πράσσειν άλογα.