Μόρια: Η τελευταία μέρα της κόλασης δεν λύτρωσε κανέναν

Οι μαρτυρίες οποιουδήποτε είχε βρεθεί για τον έναν ή τον άλλο λόγο στη Μόρια είναι πάντα συνταρακτικές. Άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Άνθρωποι που τρώνε, κοιμούνται, ταΐζουν τα παιδιά τους. Ο ένας πάνω στον άλλο. Μια δομή που ήταν φτιαγμένη για να φιλοξενήσει προσωρινά λίγες χιλιάδες ανθρώπους (στις 3000 περίπου) έφτασε να φιλοξενεί κοντά στις 13000 (ανά περιόδους και παραπάνω). Ένα πρόβλημα που οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έλυσαν και οι ευρωπαϊκές αδιαφόρησαν ακόμα και να το κοιτάξουν. Παρόλα αυτά, ένα πρόβλημα για το οποίο έφταιγαν οι πρόσφυγες. Γιατί η λέξη “πρόσφυγας” έχει γίνει συνώνυμη με τη λέξη “φταίχτης”.

Η κατάσταση προφανώς και ήταν απελπιστική. Νέα φωτιά είχε ξεσπάσει πριν λίγο καιρό καίγοντας γύρω στις 50 σκηνές. Ένα 6χρονο αγοράκι βρήκε τραγικό θάνατο. Νεαροί άνθρωποι είχαν πεθάνει στον ύπνο τους από αναθυμιάσεις στην προσπάθειά τους να ζεσταθούν. Γιατροί και αλληλέγγυοι που είχαν επαφές με τη δομή κατήγγειλαν απόπειρες αυτοκτονίας από νεαρά παιδιά. Εξουθενωμένες οικογένειες αδυνατούσαν να προφυλάξουν τα παιδιά τους. Ένας αγρότης πυροβόλησε πριν δύο χρόνια έναν 16χρονο πρόσφυγα. Βιασμοί. Κλοπές. Ανασφάλεια. Μαχαιρώματα. Δολοφονίες. Και πλέον κορονοϊός.

Συνωστισμός και καραντίνα

Μέσα σε μια πρωτόγνωρη συνθήκη οι 13000 άνθρωποι που ζούσαν στη Μόρια μετατράπηκαν σε υγειονομική βόμβα. Προσέξτε με αυτό το παθητικής φωνής “μετατράπηκαν” που κρύβει τους δράστες και υποκείμενα. Όπως πάντα οι μετανάστες και οι πρόσφυγες μετατρέπονται από μόνοι τους σε κάτι. Το ακριβές όμως είναι το ενεργητικό: Τους μετέτρεψαν. Γιατί, πράγματι, καλή είναι η “ατομική ευθύνη”. Πού θα βρεθεί η ατομική ευθύνη των αποστάσεων σε έναν χώρο που φιλοξενεί πενταπλάσιους ανθρώπους από αυτούς που προγραμματίστηκε να φιλοξενεί; Πώς θα προφυλάξεις τον εαυτό σου και τους γύρω σου όταν δεν έχεις ούτε τον χώρο για να κοιμηθείς.

Οι προειδοποιήσεις είχαν έρθει από νωρίς. Και από όσους ξέρουν την κατάσταση στη Μόρια αλλά και από τους ειδικούς γιατρούς. Ο συνωστισμός σε τέτοιες συνθήκες είναι μια χύτρα έτοιμη να σκάσει. Κι όμως δεν συνέβαινε τίποτα. Τα πάντα πήγαιναν στον αυτόματο πιλότο. Ο βίος συνέχιζε να είναι αβίωτος. Ο συνωστισμός συνδέθηκε με την καραντίνα. Καραντίνα όχι ατομική σαν αυτή που ζήσαμε εμείς. Καραντίνα 13000 ανθρώπων. Το πρώτο κρούσμα ήρθε. Σχετικά αργά. Πολύ σύντομα είχαμε άλλα 34. Ποιος ξέρει στα πόσα θα φτάναμε μέσα σε αυτές τις μέρες και υπό αυτές τις συνθήκες ζωής. 

Οι αρχιτέκτονες της κόλασης

“Αφήστε τώρα θα μιλήσω εγώ!”. Διάφοροι βρήκαν στο μίσος δημόσιο βήμα. Έσπρωξαν και σπρώχτηκαν μέσα στο πλήθος. Με έναν ενθουσιασμό του επερχόμενου μεγαλείου. Ανέβηκαν, λοιπόν, στο βήμα και άρχισαν και πάλι να στήνουν την καριέρα τους. Οι εισβολείς. Οι πράκτορες. Τα ορκ. Οι ΜΚΟ. Οι πουλημένοι. Οι μάσκες. Keywords. Τις βάζεις όλες σε ένα κείμενο μερικών εκατοντάδων λέξεων και έχεις εξασφαλίσει τα παιδιά σου για τουλάχιστον μια δεκαετία. Τι πιο εύκολο από το να κατηγορείς τον εξαθλιωμένο για την εξαθλίωσή του; Άλλωστε με το να λες κάποιον “εισβολέα” του παίρνεις αυτόματα την ανθρώπινη ιδιότητα. Τον καθιστάς πρώτα εχθρό και μετά άνθρωπο. Και ήταν δεδομένο ότι θα έρθουν όλα αυτά. Οι περισσότεροι αντιμεταναστευτικοί λόγοι προκύπτουν ως λόγοι σε απάντηση των διαφόρων εξουσιών που αδυνατούν να διαχειριστούν το πρόβλημα.

Ένα ερώτημα πάντα θεολογικού τύπου θα ήταν το εξής: Tι θα συνέβαινε με την κόλαση αν τελικά εκείνη τυλιγόταν μέσα στις ίδιες τις φλόγες της. Αυτό περίπου είναι που βιώνουμε σήμερα. Την πρώτη μέρα που Μόρια δεν υπάρχει. Υπάρχουν όμως καθαρά όλα όσα την έφτιαξαν. Ούτως ή άλλως το στίγμα της όμως θα μείνει πολύ βαρύ για την κοινωνία και τον πολιτισμό μας. Ακόμα και αν τώρα δεν μπορούμε να το καταλάβουμε. Η Μόρια, ένα ήσυχο χωριό στη Λέσβο που πιθανόν να μην μαθαίναμε ποτέ, έγινε σύμβολο. Δυστυχώς.

Η πανδημία του κορονοϊού έχουμε πει και αλλού ότι θα αλλάξει τα πάντα στον τρόπο που σκεφτόμαστε για τον κόσμο. Τυπικά απομακρυνόμαστε από τον δίπλα μας. Δεν αγκαλιαζόμαστε, δεν φιλιόμαστε, δεν καθόμαστε δίπλα. Ουσιαστικά όμως η εξάρτησή μας από τον δίπλα μας, τον συνάνθρωπό μας γίνεται πολύ μεγαλύτερη. Αυτό το εκρηκτικό πακέτο αντιμετωπίζεται με δύο τρόπους. Είτε με αλληλεγγύη για τον δίπλα μας είτε με μια πλήρη αποκτήνωση. Ίσως μάλιστα να χρειαστεί να βιαστούμε για να δώσουμε την απάντηση. Όταν βλέπεις κατατρεγμένους στον δρόμο εσύ θα εύχεσαι να είχαν καεί;