Ο Άρης Σερβετάλης και οι επικίνδυνα προνομιούχοι

Η μέχρι τώρα συνθήκη για τους κλειστούς χώρους θεαμάτων, επομένως και για το θέατρο, ήταν ότι μπορούσες να εισέλθεις με την επίδειξη πιστοποιητικού εμβολιασμού ή rapid test. Από τις 22 Νοεμβρίου, και σύμφωνα με τα νέα μέτρα της κυβέρνησης εναντίον της διασποράς του κορονοϊού, τα θέατρα θα είναι κλειστά για οποιονδήποτε δεν έχει εμβολιαστεί. Ο Σερβετάλης είχε, όπως λένε οι πληροφορίες, ενημερώσει την παραγωγή περί της αποχώρησής του (αυτό πρέπει να του το αναγνωρίσουμε) σε περίπτωση που τα πράγματα θα έφταναν σε τέτοιο σημείο. Και τελικά έφτασαν.

Ο ίδιος πρόβαλε ως τον λόγο της απόφασής του αυτής την κοσμοθεωρία του ότι είναι ενάντια στους διαχωρισμούς των ανθρώπων σε εμβολιασμένους και ανεμβολίαστους. Ιδιαιτέρως, αν οι διαχωρισμοί αυτοί αφορούν την τέχνη. Από τη στιγμή που αυτό θα συνέβαινε δεν θα μπορούσε, σύμφωνα με τις προσωπικές του αρχές, να συνεχίσει να παίζει στην παράσταση. Αν το δει κανείς απογυμνωμένο από το context του θα σκεφτεί ότι στην τελική, είτε συμφωνεί είτε διαφωνεί κανείς μαζί του, ο Σερβετάλης κινήθηκε με βάση έναν προσωπικό ηθικό κώδικα ο οποίος μάλιστα είναι και εναντίον των συμφερόντων και του ίδιου.

Δεν είναι όμως ακριβώς έτσι. Μιλάμε για τον πρωταγωνιστή και το «βαρύ όνομα» της παράστασης, τον άνθρωπο με τον όποιο αυτή είχε συνδεθεί από την πρεμιέρα της μέχρι και σήμερα. Συνεπώς, μάλλον θα ήταν πιο ακριβές να πούμε ότι η απόφασή του δεν ήταν να αποχωρήσει από την παράσταση αλλά μάλλον να την κατεβάσει. Κάτι που δεν προκύπτει ομολογουμένως από κάποια επιθυμία του ιδίου αλλά εν τοις πράγμασι.

Οι αντιδράσεις ενάντια στην απόφαση Σερβετάλη

Οι αντιδράσεις δεν άργησαν να έρθουν. Η ηθοποιός Φαίη Κοκκινοπούλου προχώρησε σε μία ανάρτηση στο Facebook δίνοντας μία διαφορετική εκδοχή των γεγονότων: «Ο Σερβετάλης (ο μόνος ανεμβολίαστος ανάμεσα σε 20 ανθρώπους που εργάζονται στην παράσταση “Ρινόκερος”) αποφάσισε να μη συνεχίσει τις παραστάσεις στο θέατρο Κιβωτός, γιατί δε θέλει να παίζει μόνο σε εμβολιασμένους. Η παραγωγή, προς τιμήν της και χίλια μπράβο, του πρότεινε να συνεχίσει τις παραστάσεις μέχρι αρχές Ιανουαρίου και στη συνέχεια η παράσταση να κατέβει, δεσμευόμενη (η παραγωγή) ότι θα πληρώσει τους ηθοποιούς κανονικά μέχρι τη λήξη της θεατρικής σαιζόν! Ο καλοπληρωμένος συνάδερφος αρνήθηκε και πάλι.Ηθοποιοί (μεταξύ των οποίων και φίλοι μου)-τεχνικοί- ταξιθέτριες, καθαριστές, ταμίας, θα μείνουν όλοι άνεργοι».

Κάπου εδώ έχουμε την πλήρη ανατροπή της κουβέντας περί ισότητας απέναντι στην τέχνη. Μπλέκεται δε και η παράλληλη κουβέντα περί προνομίων. Ο ηθοποιός που προέβη σε αυτή την κίνηση και που -το πιστεύω- ακολούθησε τις αρχές του το έκανε από τη θέση του ισχυρού. Μην ξεχνάμε ποτέ ότι τα θέατρα είναι οι χώροι που έχουν πληγεί οικονομικά περισσότερο από κάθε άλλον λόγω της πανδημίας. Ηθοποιοί, τεχνικοί και άλλοι συντελεστές θα είναι και αυτοί που θα πληρώσουν τελικά το πιο βαρύ τίμημα για την απόφαση αυτή. Ενδεχομένως αντιμετωπίζοντας και ζητήματα βιοπορισμού που μάλλον δεν θα αντιμετωπίσει εκείνος.

Υπάρχει και ένα δεύτερο ζήτημα που πηγάζει από όλη αυτή η συζήτηση. Προφανώς, συμφωνώ με την ίδια τη διατύπωση περί ίσης πρόσβασης όλων στην τέχνη. Ο Σερβετάλης έχει απόλυτο δίκιο σε αυτό. Δυστυχώς, όμως, αυτές οι πολύ γενικόλογες διακηρύξεις, όσο σωστές και αν είναι, πολλές φορές πρέπει να εξειδικευτούν. Ιδίως όταν κουτουλάνε στα ταβάνια της πραγματικότητας. Είναι όντως προνόμιο να μπαίνεις σε έναν κλειστό χώρο όπου δεν μπορεί να μπει ένας άλλος. Η συζήτηση περί προνομίων όμως αφήνει πολλά κενά. Προνόμιο είναι και να μπαίνεις για παράδειγμα σε ένα κλειστό θέατρο χωρίς να έχεις κάνει αυτό που έχει κάνει ο δίπλα σου.

Πάντως, για ακόμα μία φορά, τρίτη στη σειρά, φαίνεται ότι η πανδημία προλαβαίνει τις θεωρητικές μας συζητήσεις. Όσο εμείς τα λέγαμε περί προσβασιμότητας στην τέχνη, η χώρα θρηνούσε 105 ανθρώπους που έχασαν λόγω κορονοϊού τη ζωή τους μέσα σε μόλις 24 ώρες. Επαναλαμβάνουμε δε ότι βρισκόμαστε μπροστά στον κίνδυνο που υπάρχει να συνηθίσουμε αυτούς τους αριθμούς. Να γίνει ο θάνατος ένας δείκτης για την πορεία της πανδημίας.

Τον κίνδυνο αυτόν όμως τον διατρέχεις αν είσαι νέος και υγιής. Αν ξέρεις ότι ακόμη και αν κολλήσεις, το πιθανότερο είναι ότι θα περάσεις μία γρίπη και δεν θα χρειαστεί καν να διακομιστείς στο χάος στο όποιο έχουν έλθει τα νοσοκομεία. Τότε, ναι, μπορείς να ξεχαστείς για λίγο. Αφού όμως κάνουμε συζήτηση για διαχωρισμούς, δεν είναι και αυτό ένα τρομερό προνόμιο;