Ο Ηλίας Κυριαζής και τα Αμερικάνικα κόμικς (του)

“Το πρώτο μου ταξίδι στην Αμερική, το 2007, που ήταν συγχρόνως και η πρώτη μου Νέα Υόρκη και το πρώτο μου San Diego Comic Con, δε νομίζω να ξεπεραστεί ποτέ,” θυμάται ο Ηλίας Κυριαζής, φέρνοντας στο νου του άλλες εποχές. Διαφορετικές, για όλους μας έτσι κι αλλιώς, αλλά και για τον ίδιο. Τότε που ακόμα δοκίμαζε με αβέβαιους βηματισμούς το προσδοκώμενο, πολυπόθητο αυτό άλμα προς τα έξω, την πολυθρύλητη αυτή ‘καριέρα στο εξωτερικό’ που τόσοι και τόσο έχουν κυνηγήσει.

“Τα πάντα ήταν καινούργια και μεγάλα και λαμπερά και συγχρόνως δε είχα συγκεκριμένες επαγγελματικές προσδοκίες οπότε έλειπε το άγχος,” λέει. Αναγνωρισμένος ήταν ήδη στην Ελλάδα εξάλλου, με μεγάλο κοινό από φανς, μιας και τα κόμικς του (κυρίως τότε το προσωπικό έπος “Manifesto”, για την βγαλμένη-μέσα-από-την-αλήθεια καταγραφή της ζωής μιας fictional παρέας 20-κάτι στην σύγχρονη Αθήνα, για το οποίο λέει πως “ήθελα να κάνω μια σειρά που θα αντλεί ιστορίες από την καθημερινότητα μου και θα τις φιλτράρει σε κόμικς”) έγιναν ένας από τους κυριότερους εκπρόσωπους της ανόδου μιας ελπιδοφόρας ελληνικής σκηνής κόμικς που γεννήθηκε ουσιαστικά μέσα από το περιοδικό 9 της Ελευθεροτυπίας. Η άνοδος εκείνη συνέπεσε με την indie έκρηξη του ιστορικού κέντρου. Οι θαμώνες του, αναγνώριζαν μέσα από τις δουλειές του Ηλία πολλές παράλληλες αναφορές του εναλλακτικού lifestyle που καθόρισε τα ‘00s.

Το να πιάσεις έναν παλμό μιας εποχής και να την αποτυπώσεις σε μια δουλειά σου είναι ένα πράγμα. Σημαντικό, αναμφίβολα. Στο δικό μου μυαλό το “Manifesto” είναι συνδεδεμένο με τις βόλτες που κατέληγαν στο POP και με την πρώτη μου γνωριμία με τον κόσμο που εν τέλει με κέρδισε. Όμως.

Όμως το να μπορέσεις να ξεφύγεις, να κάνεις το βήμα παραπέρα, είναι ίσως ακόμα σημαντικότερο. Ο Κυριαζής είναι ο πρώτος νικητής διαγωνισμού 9, και είναι ο δημιουργός του “Manifesto”, κι αυτό δε θα αλλάξει ποτέ. Όμως στην πορεία, έγινε και άλλα πράγματα, κι αυτό είναι το στοίχημα, αυτό είναι κάτι πολύ δύσκολο.

Έγινε ο κομίστας που κέρδισε έναν online διαγωνισμό της DC Comics. Που χρηματοδότησε μέσω Indiegogo ένα ανατριχιαστικό sci-fi θρίλερ που είχε για χρόνια στο μυαλό του. (“Έβλεπα ψήφο-ψήφο και δολάριο-δολάριο το ενδιαφέρον των αναγνωστών για τη δουλειά μου και ήταν πολύ συγκινητικό. Έλεγες «πρέπει τελικά σε κάποιους ν’ αρέσει η δουλειά μου!»,” ομολογεί μάλλον συγκινημένος.) Που κατάφερε και εξέδωσε ένα απολύτως προσωπικό graphic novel (“Falling for Lionheart”) από την εταιρεία που στην Αμερική εκδίδει “Transformers” και “Doctor Who”. Που ακόμα και σήμερα κάθεται στο διαμέρισμά του στη Νεά Σμύρνη και γράφει και σχεδιάζει πράγματα που πρόκειται σύντομα να εκδοθούν από κάποια εταιρεία της Αμερικάνικης κόμικς βιομηχανίας.

Ρωτάω τον Ηλία για τη μαγεία του να μπορεί να δουλεύει πρακτικά full time στην Αμερική αράζοντας στο διαμέρισμά του στη Νέα Σμύρνη. “Να ‘ναι καλά το ίντερνετ,” μου απαντάει. “Μιας και η κόμικς σκηνή της Νέας Σμύρνης είναι αναιμική ο μοναδικός τρόπος να επιβιώσω επαγγελματικά ήταν να δουλέψω έξω. Αλλά δε μπορώ να πω ότι είχα καμιά ιδιαίτερη επιθυμία να μεταναστεύσω,” κάνει τη σημαντική διευκρίνηση. “Οπότε win-win (όπως λέμε εδώ στη Νέα Σμύρνη).”

Αυτό το ‘έξω’ όμως; Γιατί γίνεται πάντα, αναπόφευκτα, τόσο μεγάλος στόχος; Είναι θέμα επιβίωσης, σίγουρα. “Αλλα ήταν και όνειρο ζωής,” μου συμπληρώνει. “Ποιος δε θέλει πρόσβαση σ’ ένα διεθνές κοινό;”

Δεκτό. Γι’αυτό και πάλεψε πολύ, σταθερά, επίμονα, για πολλά χρόνια, ώστε να διευρύνει κοινό και ορίζοντες. Το ταξίδι αυτό το ετήσιο, στα μεγάλα αυτά conventions, όπου συναντάς τους μεγάλους της βιομηχανίας και προωθείς τη δουλειά σου και τον εαυτό σου, είναι για τον Ηλία κάτι σαν το αντίστοιχο του να στέλνεις το βιογραφικό σου σε εταιρείες χτυπώντας πόρτες. “Το highlight αυτών των ταξιδιών στην είναι πάντα όταν συναντάω κάποιον από τους καλλιτεχνικούς μου ήρωες και του αρέσει η δουλειά μου,” λέει. Ποιος δε θα ενθουσιαζόταν; “Αυτό και τα διάφορα που τρώω.”

Μπορεί να ακούγεται κάπως σαν παραμυθάκι: Συνειδητοποιείς πως έχεις ένα ταλέντο, ζωγραφίζεις, και μια μέρα, μαγικά, ζεις από την τέχνη σου. Αλλά φυσικά τίποτα δεν είναι όσο απλό ακούγεται. “Πάντα αγαπούσα τα κόμικς αλλά συγχρόνως παραήμουν πρακτικός άνθρωπος για να πω «θα γίνω επαγγελματίας δημιουργός κόμικς»,” λέει ο Ηλίας, που πάντοτε ήταν ρεαλιστής στον τρόπο που έβλεπε τα πράγματα και ζύγιζε καταστάσεις, και που την ουσιαστική απόφαση πως θα ζήσει από τα κόμικς, την πήρε εν τέλει πολύ αφότου το έκανε ήδη. Απλώς, “σιγά σιγά με τα χρόνια κατέληξε να είναι το μόνο που κάνω. Η αποκλειστική ενασχόληση με τα κόμικς όμως είναι ο μόνος τρόπος που μπορούσα να γίνω καλός σ’αυτά,” καταλήγει.

Ανάμεσα στα πηχτά πολύωρης εργασίας χρονικά blocks μες στη διάρκεια μιας μέρας (που μπορεί να φτάσει ως ακόμα και τις 2 ή τις 3 το βράδυ κυνηγώντας πυρετωδώς ένα από τα συνεχή deadlines) o Ηλίας χαλαρώνει κάνοντας ένα διάλειμμα “για να τρίψω την κοιλιά του γάτου μου”. Ένα από τα απαραίτητα αγχολυτικά πουβοηθούν με τις λεπτές ισορροπίες. Πώς να συμβιβάσεις εξάλλου την οικονομικής ανάγκης διάσταση με το γεγονός πως, ξέρεις, αυτό που κάνεις το κάνεις καλά επειδή το αγαπάς και το κάνεις με μεράκι; “Με χαλάει όταν κάνω project που δε θα ήθελα να κάνω αλλά δέχτηκα για οικονομικούς λόγους,” ομολογεί ο Ηλίας. “Ευτυχώς δε συμβαίνει πολύ συχνά, αλλά ακόμα και τότε προσπαθώ να βρω ΚΑΤΙ να μου κρατήσει την προσοχή.” Και αυτό είναι το κλειδί, γιατί σε δημιουργικές δουλειές δε σε παίρνει να ρουτινιάσεις. Γίνεσαι κακός, βαλτώνεις, δε βελτιώνεσαι, δεν ψάχνεσαι, και σύντομα κάνεις κάτι που δεν φέρει την παραμικρή ομοιότητα με αυτό που κάποτε αγάπησες.

Εξάλλου, αυτό που κάνει ο Ηλίας είναι το να περνάει εντελώς προσωπικά πράγματα μέσα από τις δουλειές του, οπότε έτσι κι αλλιώς δεν έχει θέση ο συμβιβασμός. “Όσο περνάν τα χρόνια, βασικά κυρίως μετά το πέρασμα στα Αμερικάνικα κόμικς και μετά, τα project γίνονται όλο και μεγαλύτερα σε έκταση,” μας το εξηγεί σε μια πιο συγκεκριμένη βάση, όταν θέτουμε το ζήτημα ‘πάθος’. “Τα 2σέλιδα και 4σέλιδα που έκανα στο «9» έχουν γίνει graphic novels και σειρές, μιλάμε για 100, 200 και παραπάνω σελίδες. Μεγαλύτερα project σημαίνει και περισσότερος χρόνος από τη στιγμή που θα έχεις την αρχική ιδέα μέχρι να ελευθερώσεις το πρόγραμμα σου, να δεις αν θα έχεις εκδότη και να αρχίσεις να το ζωγραφίζεις. Πολλές ιδέες είναι στην αναμονή 4, 5 και περισσότερα χρόνια μέχρι να βρω την ευκαιρία να τις σχεδιάσω.”

Παρεξηγημένο πράγμα το πάθος. Ίσως πολλοί έχουν την εικόνα ενός δημιουργού που απλά αρχίζει και φτιάχνει, και ως δια μαγείας μετά κρατά στα χέρια του το αποτέλεσμα. “Το πάθος για τα κόμικς είναι slow burning πάθος,” υπογραμμίζει ο Ηλίας. Και να γιατί αυτό είναι καλό: “‘Αμα το ενδιαφέρον σου για μια ιδέα διατηρείται τόσο καιρό σημαίνει ότι αυτή αξίζει τον κόπο.”

Το “Elysium Online” ας πούμε, για το οποίο έχουμε μιλήσει εκτενώς στο ΟΝΕΜΑΝ, και το οποίο σάρωσε τα βραβεία στα φετινά Comicdom Awards, είναι ένα έργο βαθύτατα προσωπικό, το οποίο δούλευε στο μυαλό του για πάρα πολύ καιρό, και το οποίο πέρασε από σαράντα κύματα και απογοητεύσεις μέχρι εν τέλει να γίνει πραγματικότητα χάρη στην εμπλοκή του ίδιου του αναγνωστικού κοινού που ήθελε να το διαβάσει. “Ασχολήθηκα και αντιμετώπισα κάποιες πολύ σκοτεινές σκέψεις μου που δε μπορούσα να μιλήσω γι’ αυτές,” εξομολογείται. Το σκέφτεται λίγο. Συνεχίζει γελώντας. “Να τις κάνω ένα κόμικ και να το διαβάσει ξένος κόσμος; Ναι, κανένα πρόβλημα. Να μιλήσω γι’ αυτές; Όοοοοχι!”

Κι όταν μιλάμε για μια τόσο βαθύτατα προσωπική εμπλοκή, για τόσο μεγάλο κομμάτι της προσωπικότητάς σου, για τόσο σημαντική επένδυση, οι αναπόφευκτες απογοητεύσεις πονούν και περισσότερο. Ειδικά ένα συγκεκριμένο είδος: “Πονάνε ιδιαίτερα αυτές που πάνε χέρι-χέρι με κοπλιμέντα: «Τι απίστευτο σχέδιο! Γουαου… Αλλά όχι, δεν έχω δουλειά να σου δώσω».” Αυτά τα κρύο/ζεστό είναι που σε σκοτώνουν, ναι. Ή, εξηγεί, οι δουλειές που κλείνεις, ξεκινάς, να σχεδιάζεις και στραβώνουν δίχως δικό σου φταίξιμο ή εμπλοκή. Επειδή κάτι στράβωσε σε ένα επίπεδο ανεξάρτητο από το δικό σου.

Υπάρχει μάθημα σε όλα αυτά; “Να περιμένω ότι τα πράγματα πάντα μπορούν να στραβώσουν.” Πραγματιστής.

Και κάτι άλλο.

Πως το πάθος δεν σταματά μπροστά στον φόβο, γιατί εν τέλει;

“Κάποτε θα έλεγα πως το μεγαλύτερο πράγμα που έχω ρισκάρει είναι η οικονομική σταθερότητα και ασφάλεια. Αλλά τώρα πια κανένας μας δεν έχει κάτι τέτοιο.”

*Κεντρική φωτό: Μαρίνα Ναλμπάντη

*Περισσότερα για το έργο του Κυριαζή στην προσωπική του σελίδα.