Όταν η κλιματική κρίση γίνεται λίγο περισσότερο βολική για την πολιτική ηγεσία
- 12 ΑΥΓ 2021
Αν μη τι άλλο αυτό είναι κάτι καλό και ας άργησε μερικές δεκαετίες – δεν γινόταν, βέβαια, και αλλιώς. Η κλιματική κρίση είναι πλέον ένα ζήτημα που μας αφορά άμεσα. Δεν είναι κάτι ιδιαίτερο και ξεχωριστό που το αφήνουμε να υπάρχει περιφραγμένο κάπου στο περιθώριο της κεντρικής πολιτικής σκηνής, αφού συμπλέκεται πια με πολλά άλλα ζητήματα: με την ασφάλεια, την ανάπτυξη, την οικονομία, την επιχειρηματικότητα, τη μετανάστευση και την ενέργεια.
Σχεδόν αναγκαστικά, λοιπόν, μπήκε στο στόμα μας μέσα στις μεγάλες κρίσεις.Το να ασχολείσαι όμως με κάτι δεν σημαίνει αυτομάτως ότι το κάνεις και με τον σωστό τρόπο.
Η σημερινή κυβέρνηση έσπευσε να αναφερθεί πολλές φορές στην κλιματική κρίση, προκειμένου να δικαιολογήσει μέρος του χάους το οποίο ζήσαμε. Αυτό έκανε και ούτως ή άλλως η τέως κυβέρνηση και νυν αντιπολίτευση στη δική της βάρδια. Το ίδιο είχε κάνει και μία προηγούμενη κυβέρνηση με άλλους όρους και αναφερόμενη σε «στρατηγούς ανέμους».
Σε πρώτο επίπεδο, δεν έχουν άδικο να το αναφέρουν. Είναι αλήθεια ότι τόσο η χώρα μας όσο και ο υπόλοιπος πλανήτης ζει πια πρωτόγνωρες συνθήκες. Είναι επίσης αλήθεια ότι ο τρόπος που συνηθίζαμε να αντιμετωπίζουμε φυσικές καταστροφές δεν μπορεί να είναι ίδιος. Ακριβώς γιατί ο κίνδυνος έχει αναβαθμιστεί.
Το πρόβλημα προκύπτει όταν η αναφορά στην κλιματική κρίση αρχίζει και τελειώνει στο πεδίο διαχείρισης. Όταν δηλαδή τη βάζουμε στο συρτάρι μας και την πετάμε ως το καλύτερο χαρτί σε κάθε περίπτωση αποτυχίας. Η πολύ δύσκολη κατάσταση στην οποία έχουμε πλέον περιέλθει δεν σημαίνει καθόλου ότι το κράτος χάνει την ευθύνη που έχει να προστατεύσει τη ζωή, τις περιουσίες και το φυσικό περιβάλλον.
Για την ακρίβεια σημαίνει το ακριβώς αντίθετο. Όταν, λοιπόν, αυξάνεται ο κίνδυνος, αυξάνονται και οι ευθύνες. Όσο γιγαντώνεται η καταστροφή, τόσο απαιτείται ακόμα καλύτερη προετοιμασία. Μπορείς να μου λες για κλιματική κρίση κάθε άλλη στιγμή μέσα στη χρονιά. Όχι, μόνο όταν καίγεται το σπίτι μου.
Η κλιματική κρίση δεν έρχεται ούτως ή άλλως ως εκπλήρωση μίας προφητείας του Νοστράδαμου. Δεν προκύπτει εν αιθρία και σίγουρα δεν σχεδιάστηκε από τα Νεφελίμ που επιβουλεύονται τον Πολέμαρχο του Θεού. Η κλιματική κρίση είναι αποτέλεσμα πολυσύνθετων διεργασιών, πολιτικών αποφάσεων, εξουσιαστικών σχέσεων που σιγά-σιγά ξεχείλιζαν το ποτήρι του πόσο μπορούσε να αντέξει ο πλανήτης. Όλοι μας έχουμε κάποια ευθύνη για την κατάσταση. Δεν έχουμε όμως σε καμία περίπτωση και το ίδιο ποσοστό ευθύνης. Σύμφωνοι, να τα πετάξουμε τα πλαστικά καλαμάκια αλλά να δούμε και λίγο τη θάλασσα που φλέγεται.
Σύμφωνα και με τα όσα μας λένε οι επιστήμονες, το μέλλον θα γεννήσει πολλές ακόμα εικόνες καταστροφής και απόγνωσης. Στον ορίζοντα αυτής της νέας εποχής είναι απαραίτητο να διακρίνουμε τα δύο επίπεδα μήπως και καταφέρουμε να συνεχίσουμε. Πρώτα, είναι το πιο οικουμενικό. Αυτό που βλέπει -και πολύ σωστά κάνει- την κλιματική κρίση ως γενεσιουργό αιτία φυσικών καταστροφών. Μετά, όμως, είναι και το λιγότερο οικουμενικό που αφορά τη διαχείριση. Αυτά τα δύο επίπεδο τροφοδοτούν το ένα το άλλο αλλά δεν έχουν τη συγκεκριμένη τους οριοθέτηση. Μακριά βέβαια από το όποιο μικροπολιτικό παιχνίδι διαχείρισης ή απόδοσης ευθυνών.
Το γνωρίζουμε όλοι ότι δεν είναι καθόλου δύσκολο όλο το ζήτημα να φυσικοποιηθεί. Να δημιουργηθούν πολιτικές τάξεις ηγετών οι οποίες θα χαζεύουν από ψηλά την καταστροφή νίπτοντας τα χέρια τους και επαναλαμβάνοντας μονότονα αλλά μάλλον όχι ιδιαίτερα πειστικά ότι κάηκαν 1 εκ. στρέμματα Γης «αλλά δεν μπορούσαμε και αλλιώς».
Αν ξεκινάμε έτσι γιατί να μην το πάμε μέχρι το τέλος; Γιατί, λοιπόν, να ασχοληθούμε από την αρχή με την κατάσβεση και να χαλάμε τη ζαχαρένια μας; Γιατί ο κόπος και η προσπάθεια, αφού ξέρουμε ότι θα αποτύχουμε; Τελικά, πόσα χρόνια στον πλανήτη μας δίνει αυτή η λογική;
